Reja: Ko’kyo’tal nima? Tepki qanday yuqadi? Kasallik qo’zg’atuvchisi

Reja: 


1.Ko’kyo’tal nima?
1 Tepki qanday yuqadi?

• 
  2 Kasallik qo’zg’atuvchisi
  
• 
  3 Tepkiga qarshi immunitet
  
• 
  4 Kasallikning kechishi
  
• 
  5 Parotit tasnifi
  
• 
  6 Tepki belgilari va alomatlari
  
• 
  7 Tepkini tashxislash
  
• 
  8 Tepki kasalligini davolash
  
• 
  9 Tepki kasali asoratlari
  
• 
  10 Tepki kasalligini oldini olish
  

10.1 Emlash xavfsizligi
Ko‘kyo‘tal nafas yo‘lining juda xavfli bakterial infeksiyasi hisoblanib, uning qo‘zg‘atuvchisi Bordetella pertussis bakteriyasidir. Infeksiyaga yo‘liqqan kishi yo‘talishi yoki aksa urishi oqibatida havoga mikrob tarqaladi va shu yaqin atrofda nafas olgan odam zararlanadi. 
Emlash jarayonlari boshlangunga qadar ko‘kyo‘tal faqatgina bolalarga xos kasallik deb hisoblangan. 
Hozirgi kunda ushbu xastalikni birinchi navbatda vaksinatsiyaning to‘liq davridan o‘tmagan chaqaloqlar hamda immuniteti zaif bo‘lgan o‘smir va kattalar boshdan o‘tkazishadi. Olimlarning ta'kidlashicha, emlashning amal qilish muddati — taxminan 4-14 yil. Qancha ko‘p vaqt o‘tsa, kasallanish ehtimoli ham yuqorilashib boradi.
Ko‘kyo‘taldan asosan yoshga yetmagan chaqaloqlar nobud bo‘ladi. Shuning uchun homilador ayollar va chaqaloq yaqinida bo‘ladigan kishilarning kasallikdan emlangan bo‘lishi juda katta ahamiyatga ega.
Ko‘kyo‘talni qanday aniqlash mumkin?
Avvaliga xuddi shamollashniki kabi alomatlar paydo bo‘la boshlaydi: 

• 
  yo‘tal;
  
• 
  aksirish;
  
• 
  tumov;
  
• 
  harorat ko‘tarilishi, eng ko‘pida 38,9 °C gacha;
  
• 
  ba'zi holatlarda ich ketishi.
  

Qariyb 7-10 kun o‘tib, yo‘tal xurujlari yomonlashadi va davom etadi. Ular hatto qusish, kuchli holsizlik va keskinlashuv natijasida yuzning qizarib yoki ko‘karib ketishiga olib kelishi mumkin.
Xasta kishilarda bo‘g‘imlar torayishi sababli tez-tez yuz-bo‘yin sohasida shishlar kuzatiladi. Teri va ko‘z shilliq qavatida qon quyilishlarini ham boshdan kechirish mumkin. Asabiy ta'sirchanlik ortishi nevroz va bosh aylanishini qo‘zg‘atishi ham amaliyotda kuzatilgan. Hatto ba'zida kuchli yo‘tal bolalarni hushidan ketkizadi. Bu davr 30 kungacha davom etadi.
Xurujlar aksariyat odamlarda kuzatiladi, lekin bu hammada degani emas. Chaqaloqlar umuman yo‘talmasligi, ammo bu holatda og‘zini tez-tez ochib havo olib turishi, hansirashi mumkin. Xurujning bu turi vaqtincha nafas tizimidagi uzilishlarga va titratuvchi tutqanoqqa sabab bo‘lishi ehtimoli bor.