Reja: O‘zbekistonda madaniy va ma’naviy merosning tiklanishi

2.Mustaqillik yillarida madaniyat va sportning rivojlanishi.
O‘zbekistonning mustaqillikka erishishi milliy madaniyat, adabiyot va sport rivojiga keng yo‘l ochdi. Ularning rivojlanishida mamlakat rahbariyatining doimiy e’tibori muhim ahamiyat kasb etadi. O‘zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti I.A.Karimovning "O‘zbekkino" davlat aksionerlik jamiyatini, musiqiy ta’limni qayta tashkil etish, madaniyat va san’at ta’lim muassasalarini faoliyati to‘g‘risidagi farmonlarida, Vazirlar Mahkamasining milliy raqs va xoreografiyani rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risidagi qarori va boshqa hujjatlarida sohaning asosiy yo‘nalishlariga e’tibor qaratilgan.
90-yillarning oxiriga kelib, O‘zbekistonda 53 teatr va ko‘ngilochar muassasalar, madaniyat va san’at yo‘nalishidagi 27 ta maxsus o‘quv muassasalari mavjud bo‘lib, ulardan 5 tasi oliy o‘quv yurtlari edi.
O‘zbekiston madaniyatining chuqur tarixiy ildizlarini, uning bosqinchilarga qarshi kurashini aks ettiruvchi spektakllar nafaqat poytaxt, balki, viloyat teatrlarida ham namoyish etiladi. Ko‘pgina adabiyot va san’at asarlarida kundalik hayotini, respublikada tinchlik va osoyishtalikni o‘rnatish uchun kurash manzaralari yoritilgan. Ularda yosh avlodni ma’naviy va estetik tarbiyalashga katta e’tibor qaratilmoqda. Buning uchun hamma joyda bolalar uchun yoshlar teatrlari tashkil etilgan. Bir qator teatrlarning jamoalari Amerika, Osiyo va Evropa mamlakatlariga gastrol safarlarida bo‘lib, dunyoni O‘zbekiston bilan, o‘zbek xalqi madaniyati bilan yaqindan tanishtirib bormoqdalar.
Munojat Yo‘lchieva, Farruh Zokirov, Qizlarxon Do‘stmuhammedovalarning Angliya, Germaniya, Fransiya, Gollandiya, Turkiya va boshqa mamlakatlardagi tomoshabinlar konsert zallarida samimiy kutib olishdi. Amerikalik qizlar xalq artisti Kizlarxon Do‘stmuhamedova rahbarligida o‘zbek milliy raqslarini katta qiziqish bilan o‘rganmoqdalar.
O‘zbekistonda o‘tkazilayotgan san’at festivallari respublika madaniyati yutuqlarining yorqin namunasidir. Har yili o‘tkaziladigan Mustaqillik festivallari milliy musiqa madaniyatining gullab-yashnashining o‘ziga xos namoyishiga aylangan.
Butun umrini o‘zbek milliy madaniyati va adabiyoti rivojiga baxsh etgan bir qator ijodkorlar - G‘afur G‘ulom, Oyek, Abdulla Qahhor, Mulla To‘ychi Toshmuhamedov, Muhiddin Qoriyoqubov, YUnus Rajabiy, Abror Hidoyatov va boshqalar mustaqillik yillarida "Buyuk xizmatlari uchun" ordeni bilan taqdirlandilar.
Har kuni madaniyat va adabiyot sohasida o‘sib kelayotgan yosh kadrlarni tayyorlashga alohida e’tibor qaratilmoqda. Jamiyatning ma’naviy madaniyatini boyituvchi yosh iste’dodli egalari, bastakorlar va shoirlarni rag‘batlantirish maqsadida respublika Prezidenti tashabbusi va taklifi bilan "Nihol" mukofoti ta’sis etildi.
O‘zbekistonlik sportchilarning yutuqlari ham tahsinga loyiq. Mamlakat sportchilarning jasorati, ularning rekordlari O‘zbekistonni jahon sport arenalariga olib chiqdi. Butun mamlakat bo‘ylab katta shahar va viloyat markazlarida futbol va tennis kortlari barpo etilmoqda. Toshkentda jahon miqyosidagi "YUnusobod" va "Jar" ​​sport majmualari barpo etildi.
1992 yilda Norvegiyada bo‘lib o‘tgan Qishki Olimpiya o‘yinlarida o‘zbekistonlik Lina CHiryazova oltin medalni qo‘lga kiritdi. Olimpiadada birinchi marotaba davlat madhiyasi yangradi va O‘zbekiston Respublikasining davlat bayrog‘i ko‘tarildi. 1994 yilda YAponiyada bo‘lib o‘tgan Osiyo o‘yinlarida o‘zbekistonlik sportchilar ko‘plab medallarni qo‘lga kiritishdi. Futbol bo‘yicha O‘zbekiston milliy terma jamoasi finalda Xitoy terma jamoasini yutib, Osiyo o‘yinlari chempioniga aylangani quvonarlidir. 1996 yilda Atlanta shahrida bo‘lib o‘tgan YOzgi Olimpiya o‘yinlarida o‘zbekistonlik sportchilarning yutuqlari ham sezilarli bo‘ldi. Xuddi shu yili Xalqaro Olimpiya Qo‘mitasining qarori bilan jahon sportini rivojlantirishdagi xizmatlari, Olimpiya o‘yinlari g‘oyalariga sadoqati uchun Respublika Prezidenti I.A. Karimovga "Olimpiya oltin" ordeni topshirildi.
So‘nggi yillarda kurashchilar, bokschilar, shaxmatchilar va tennischilarning yutuqlari ayniqsa sezilarli bo‘ldi. O‘zbek kurashi dunyo miqyosida tan olingan sport turiga aylandi. Dunyoning 50 ga yaqin davlatlari sportchilarini birlashtirgan Xalqaro kurashchilar federatsiyasi tashkil etildi. Kurash bo‘yicha chempionatlar har yili respublika va jahon miqyosida o‘tkazila boshlandi.
Prezident kubogi uchun xalqaro tennis turniri etti marotaba o‘tkazildi. 2000 yilgi kubok musobaqalarida xalqaro darajadagi tennischilar - AQSH kubogi sohibi Marat Safin, Olimpiya chempioni Evgeniy Kafelnikov va boshqalar ishtirok etishdi.
Sovet Ittifoqi hukmronligi davrida O‘zbekistonda bitta xalqaro shaxmat grossmeysteri tayyorlangan, xolos. Mustaqillik yillarida o‘n bitta shaxmatchi bunday yuqori ko‘rsatkichga erishdi. Jahon chempioni bo‘lgan yosh xalqaro grossmeyster Rustam Qosimjonov mamlakatning faxri bo‘ldi.
Sidneyda (2000) yozgi Olimpiya o‘yinlarida o‘zbekistonlik 77 sportchi ishtirok etdi, bu avvalgilariga qaraganda ancha ko‘p. Ular 4 medalni qo‘lga kiritishdi ( 1 oltin, 1 kumush, 2 bronza ).
2004 yildagi Afina (Gretsiya) Olimpiadasida o‘zbekistonlik sportchilari ikkita oltin medalga sazovor bo‘lishdi.
2006 yilda Doxa shahrida (Qatar) bo‘lib o‘tgan Osiyo o‘yinlarida O‘zbekiston sportchilari 40 ta medalni qo‘lga kiritdilar ( 11 ta oltin, 14 ta kumush va 15 ta bronza).
2008 yilda O‘zbekiston Pekindagi (Xitoy) Olimpiada o‘yinlarida birinchi o‘rinni egallab, dunyoning 204 mamlakati vakillari ishtirok etgan nufuzli xalqaro musobaqada g‘olib bo‘lib, 1 ta oltin, 2 kumush va 3 bronza medalini qo‘lga kiritdilar.