Reje: Kirisiw

Daǵaza úlgisi:
Daǵaza
Usi jıl 12-iyul kúni saat 15. 00 de Namangan Mámleket Universiteti jıynalıslar zalida universitet kásiplik awqamı komitetiniń esabat -saylaw jiynalisi boladı.
Kún tártibi:
1. Kásiplik awqamı komitetiniń esabatı.
2. Baqlaw komissiyasınıń esabatı.
3. Kásiplik awqamı komitetiniń jańa quramın saylaw.
Kásiplik awqamı komiteti


Adresat
Sóylewde óz-ara baylanıs processinde tilge tiyisli birliklerge joldas bolatuǵın paralingvistik qurallar bólek orın iyeleydi. Diskurs processinde adresant hám adresatning nolisoniy qurallarından paydalanıwlardıń tómendegi kórinisleri gúzetiledi. 1. Adresantning tilge tiyisli kórinisindegi soraw pikirine yamasa ótinish, máslahát yoxud oy-pikirine adresat nolisoniy qural arqalı juwap beredi. Suyun qara qus búrkit bedelik ortasındaǵı aǵash karavatga barıp o'tirdi. Marjanoy qorqa-qorqa oǵan jaqınlasdı.
-Ne boldı? Nege tog'dan waqtınan burın qayttıńız. Suyun qara qus búrkit qolın horg'in silkitdi.
- Taǵı baslandı! - dedi uf tartıp. (Ádalat adresi 35 bet).
Bul baylanısde adresantning sorawına adresat tilge tiyisli qurallar járdeminde juwap bergen hám sózleytuǵın janındaǵı sheriginiń ne deyotganini ańlap aladı. Baylanıs - aralasıw processindegi kommunikantlarning belgilik háreketi (bastıń vertikal háreketi) ni jazıwshı belgi feyilleri menen ańlatadı. (bas irg'amoq). Bul orında bas irg'amoq fe'li ekilemshi mánis kásip etip, ulıwma tastıyıq mánisin ańlatadı.
- Házir biz bul kisin emes,- Sharnovskiy Mansur meshga ım-ishara etdi,- sizdi tergew qilyapmiz. Ózińden sóyle, Suvonqulov! Al, shıǵarasanmi yashirgan pullaringni yamasa... Suyun qara qus búrkit gejirgine bas chayqadi. Yashirgan bir tıyınım da joq!
(Ádalat adresi 45 bet). Belgife'llariningishoraviyma'nosiramziyma'nobo'lib, janlı ushırasıw waqtındaǵı belgilik hárekettiń tilge tiyisli belgisi esaplanadi: jelkesin uchurmoq - qawetirsizlik, bas shayqaltıw - biykar, mushtini tugmoq - ǵázepli bolıw, ashshılanmoq.
- Ílajı bolsa, jurnalistika salasında o'qimoqchiman.
- Nege ılajı bolmaydı eken? - dedi Klora.
- Qálesangiz, Moskvaǵa oqıwǵa jo'nataman! Suńqar jelkesin uchirdi: (Ádalat adresi 56 bet). Keltirilgen bul baylanısde bolsa jelkesin qısıw bilmedim degen mánis anglatib, yaǵnıy ele bir sheshimge kelmegenligi sezilib turıptı.
2. Adresantning sóylewiy forma daǵı pikirine adresat tárepinen nolisoni juwap beriledi hám tilge tiyisli formada aytnadı.
-Suyun qara qus búrkit qolın horg'in silkitdi.
- Taǵı baslandı! - dedi uf tartıp. (Ádalat adresi 35 bet).
3. Adresantning belgilik sorawına juwap beredi. Adresat tilge tiyisli qural menen juwap beredi. Baylanıstiń bul formasında kommunikantlarning poziciyasi hám jaǵdayı áhmiyetli esaplanadi. Adresantning jası úlken social poziciyasi, lawazımı adresatdan joqarı yamasa teń bolıwı, ayırım jaǵdaylarda jaǵday tilge tiyisli baylanıstı talap etiwi kerek boladı.
Qamawxanaǵa birinshi bolıp kirgen ǵarrılaw militsioner, qovog'ini úyib Suyun qara qus búrkitke qaradi. Seniń jumısıńma, bul, Qara qus búrkit beganday
- Bir jala yetmovdi, ekinshisin jańadan baslawchimisiz? Bug'ilib dedi ol …
4. Diskurs processinde hár eki sáwbetles sóylewiy bolmaǵan formada baylanısqa kirisiwediler hám óz-ara pikir almasadılar.
Mısalı, soraw názeri menen qarawı tıńlawshı da sóyle degendey bas irg'ashi. Baylanıs - aralasıw processindegi tilge tiyisli baylanıs menen nolisoniy baylanıstiń tekstinde belgi anglatgan mánis avtor tárepinen anıqlama berb kelinedi. Bul túsindirme belgi peyilleri jáne onıń anglatgan mánisinden ibarat boladı. Ol “tuwrımi” degen sıyaqlı qaradi. saldamlı bas qimirlatib qoydı.
Bunnan tısqarı kommunikatsiya processinde názer (kóz) hám bas háreketleri baylanısti qáliplestiriwshi qurallar bolıp kelip atır.
- Suyun qara qus búrkit! - dedi direktor qovag'ini úyib.- Qara qus búrkit-ye meniń ulim! Ulim bolmasa... eki mıń jılqin inonib tapsırıp qoyarmidim, Qara qus búrkitke? (Ádalat adresi 46 bet).
Aytıp ótkenimizdek baylanıs processinde tilge tiyisli qurallardan tısqarı nolisoniy ekstralingvistik hám paralingvistik qurallardıń ornı úlken bolıp, sózleytuǵın bul qurallardan orınlı paydalanıwı maqsetke muwapıq bolıp tabıladı.
- Ótirik sóz bul! Ótirik! - Mansur mes gódektiń basıday yum-domalaq, jumsaq mushti menen xontaxtani gurs etip urdi. Bolıp tabıladı -bolıp tabıladı titragan qolın dasturxan daǵı gúlli oramalchaga cho'zganicha Bunıń hámmesi uyımlastırılǵan, tashkil etilgen! Bolsa,... sol kolxozda otız jıl basshı bolıp... kimga jamanlıq etdi biz ózimiz?