Risk Değerlendirme Prosedürü

20. PATLAYICI MADDELER VE PATLATMA İŞLEMİ ALINMASI GEREKEN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
• Tünel kazım aşamalarında ancak Bakanlığın izin verdiği türden patlayıcı maddeler kullanılabilir.

• Patlayıcı maddelerin teslim alınması, taşınması, depolanması, dağıtılması geri alınması vb. işler, bu amaçla eğitilmiş ve görevlendirilmiş kişiler tarafından yapılmalıdır. Kullanılacak patlayıcı maddeler güvenlik önlemleri altında yetkili ve sorumlu bir kimse nezaretinde patlayıcı madde deposuna taşınmalıdır.

• Patlayıcı maddeleri bu amaçla eğitilmiş ve görevlendirilmiş en az ilkokul mezunu yeterlilik belgesine sahip ateşleyicilerden başkasının olması ve ateşlemesi yasaktır.

• Donmuş veya bozuk patlayıcı maddeler derhal depo dışına çıkarılmalı, özel ve güvenli bir yerde korunmalı, ardından mevzuat gereği yok edilmelidir. Bu depolara bakanlıktan izin alınmadan 150 kg Dinamit ve 300 adet kapsülden fazlası konulmamalıdır. Depoda sıcaklık 8 ⁰C’den düşük 30 ⁰C’den yüksek olmamalıdır. Kapsüllerle diğer patlayıcı maddeler aynı kap içerisinde bulundurulmamalı ve taşınmamalıdır ancak ayrı bölmelerde bulundurulmak koşulu ile ateşleyicilerin taşıdıkları sandıklarda bir arada taşınabilirler.

• Patlayıcı madde dağıtımı, depo dışındaki özel bir cepte yapılmalıdır. Buralarda statik elektrik boşalmasına karşı gereken önlemler alınmalıdır.

• Patlayıcı madde depolarında patlayıcı maddelerin teslim alınması, dağıtılması ve geri alınmasına ilişkin bilgilerle bu işlerle ilgili sorumlu ve yetkili kişiler kayıt altına alınmalıdır. Ayrıca her gün stok kayıtları kontrol edilerek kayıt altına alınmalıdır.

• Ateşleyiciler ise kullanılan patlayıcı maddeleri kayıtlamakla sorumludurlar.
• Patlama işlemi sırasında kullanılacak kademeli eğilimler, paye genişlikleri ve bu tür çalışmalar üst bölümlerden başlayıp alt bölümlere devam ettiğinde, işlerin ve alt bölümlerde çalışan kimselerin tehlikeye atılmayacak şekilde planlanmalıdır.

• Sondaj ve patlama çalışmaları sırasında güvenlik önlemleri alınmalı, her patlama işleminden önce siren ve ikaz alarmı verilmelidir. Giriş ve çıkış güzergâhında ve riskli olan bölümünde gözcüler görev almalı, insan ve hayvan yanaşmasını engellemelidir.

• Yürütülecek delme işleri gece gündüz yürütülecek olup, patlayıcı dolum ve patlatma işlemi saati önceden duyurulmalı ve gündüz yapılmalıdır.

• Patlatma işlemleri için bir patlatma programı hazırlanmalı, patlatma günü ve saatleri bu programda belirtilmelidir. Bu program herkesin haberdar olacağı ve göreceği yere asılmalı ve duyurulmalıdır.

• Çevredeki yerleşim bölgelerinin idari birimlerine patlama günü ve saati ile ilgili bilgi verilmeli, o bölgedeki insanların durumdan haberdar olması sağlanmalıdır.

• Gök gürültülü şimşekli havalarda elektrikli fünye kullanılmamalıdır. Patlayıcı dolum çalışması yapılmış ise, bölge en uygun mesafeye kadar terk edilerek yapılmalıdır.

• Patlatma işleminden sorumlu personel sağlık ve emniyet konularında deneyimli eğitimciler tarafından eğitilmeli ve belirli aralıklarla bu eğitim tekrarlanmalıdır.

• Patlayıcı malzeme taşıyan ve kullanılan personel için güvenlik koşullarını karşılanmalı ve patlayıcı dolum işlemi sadece “Ateşçi Yeterlilik Belgeli” kimseler tarafından yapılmalıdır.

• Patlayıcı malzeme taşınmasında kullanılan araçlar patlayıcı malzeme taşıma kurallarına uygun olmalıdır.

• Personelin koruyucu kıyafet giymesi sağlanmalı ve kontrol edilmelidir.

• Patlayacak alana giriş çıkış yolları ve alan içi yollara, devlet yollarına kullanılan iş makineleri ve araçlar için gerekli bilgilendirme ve uyarı levhaları asılmalıdır. Ayrıca yollarda trafik düzenleyen bir işaretçi bulunmalıdır.

• Fitiller kapsüllere özel kapsül pensesi ile sıkıştırılmalıdır. Dişle kapsül sıkıştırma kesinlikle yapılmamalıdır. Kapsüller kartuşlara ateşleme yapılacağı sırada yerleştirilmeli ve lağım deliklerine yerleştirilmelidir. Sonra sıkılma işlemi yapılmalıdır.

• Patlayıcı maddenin kaybı veya çalınması durumunda yetkililere haber verilmelidir. Sorumlular hakkında gerekli işlem yapılmalıdır. Durum derhal mahalli güvenlik kuruluşuna bildirilmelidir. (Polis veya Jandarma)

• Kapsül tellerin uçlarının temizlenmesi, birbirlerine ve ateşleme tellerine bağlanması ve ateşlenmesi işi bizzat ateşlemeden sorumlu personel tarafından yapılmalı. Lağım atılacak yeri en son ateşlemeden sorumlu personel terk etmelidir. Beşten çok lağımın aynı zamanda ateşlenmesi seri halinde elektrikle yapılmalıdır

• Ateşlemeden sorunlu personel ateşleme tellerini manyetoya bağlamadan fitil kullanılmasına izin verilen ocaklarda bunları ateşlemeden önce, lağım atılacak yerlere gelen bütün yol ağızlarına nöbetçi konulup konulmadığını, işçilerin geçişlerine kapatılıp kapatılmadığını ve çevre güvenliğini denetlemelidir. Manyetonun ateşleme kolu daima ateşlemeden sorunlu personelin yanında olmalıdır.

• Atılan lağımla savrulacak parçalara karşı korunmaya elverişli yerler bulunmuyorsa uygun sığınaklar ve koruma tesisleri yapılmalıdır.

• Lağım deliğinde patlamamış patlayıcı maddenin kaldığı veya bundan kuşkulanıldığı takdirde elektrikli ateşlemede en az 5 dakika fitil vb. en az 1 saat geçmeden ateşleme alanına kimse girmemelidir.

• Patlamamış patlayıcı madde artıkları bir nezaretçinin sorumluluğu altında, olanak varsa o lağımı delen usta tarafından patlamamış lağım deliğinin en az 30 cm yakınında ona paralel başka bir delik delinip doldurularak ateşlenmelidir.

• Delinme, doldurma, ateşleme ve paşanın kaldırılması sırasında çalışma alanında görevlilerden başkası bulunmamalıdır

• Lağım açıldıktan sonra duman ve gazlar iyice temizlenmedikçe ve ateşlemeden sorumlu personel ile yetkili kimseler tarafından dikkatle muayene edilip tehlike kalmadığı bildirilmedikçe bu yere kimsenin girmesine izin verilmemelidir

• Geri tepme ile boşalmış veya patlamaya rağmen kalmış lağım deliklerini kısmen veya tamamen kazımak, oyarak temizlemek veya daha fazla derinleştirmek veya yakınlarında bu deliklere rastlayacak biçimde yeni delikler açmak yasaktır.

• Elektrikçi ateşleme araçları en az ayda bir kez muayene edilmeli ve güvenle işler durumda tutulmalıdır. Bu araçlar yalnız ateşlemeden sorumlu personel tarafından kullanılmalı ve kapsül telleri ancak atam yapılacağı zaman ateşleme kablosuna bağlanmalıdır

• İletkenler güvenliği sağlayacak uzunlukta olmalı ve ateşleme aracına ateşleme yapılacağı zaman bağlanmalıdır.

• Ateşlemeden sorumlu personel adi kapsülle gecikmeli kapsülü bir arada taşımamalı ve birlikte kullanmamalıdır.

• Bina ve tesislere yakın açık işletmelerde büyük atımlar kademeli ateşleme sağlayan yöntemlerle yapılmalı, atımlarda gecikmeli kapsül kullanılmalıdır.

• Birlikte kullanılacak elektrikli kapsüller aynı dirençte olmalıdır. Buna olanak yoksa dirençler arasındaki fark ±0,25 ohm mu geçmemelidir.