Rk ceza hukuku ders notlari

H. Önödeme

1. Mahiyeti

Kanun, önödemeyi, 75. maddesinde, “Dava ve Cezanın Düşürülmesi Nedenleri” arasında düzenlemiştir. Kanun, önödemeyi, yerine göre, “kamu davasının açılmaması” veya “ kamu davasının düşmesi” nedeni olarak görmektedir.

Bir “depenalizasyon” yolu olarak da görülen önödeme, Ceza hukukunda yeni değildir. Gerek Zanardelli Kanunu, gerekse 765 s. Kanunun, önödemeyi ( değişik, m. 119 ) düzenlemiştir. İCK’ unda önödemeye yer verilmiştir. Kısacası, bugün, önödeme konusunda, yeterli doktrin ve uygulama mevcut bulunmaktadır.

Önödemede, ceza miktarı az olan bazı suçlar, failin belli bir miktar para cezasını, yargılanmaksızın, önden ödemeyi kabul etmesiyle, suç olmaktan çıkmakta, idarî suç niteliğini kazanmaktadır. Böylece, kanun koyucu, kamu davası açılmamasını veya davanın düşürülmesini sağlayarak yargının işini azaltmayı, suçluyu cezaevi ortamından uzak tutarak suçun bulaşıcılığını gidermeyi, daha da önemlisi, kişiyi tüketici konumuna sokmayarak hem bireysel hem de kamusal bakımdan ekonomik, toplumsal, siyasal yarar elde etmeyi amaçlamaktadır.

Önödeme uzlaşmadan farklıdır. Önödemede mağdurun “maddi ve manevi zararı” giderilmemekte, fail, yargılanmaksızın, hürriyeti bağlayıcı ceza yerine, suçunun karşılığı olarak kanunun öngördüğü para cezasını ödemeyi kabul etmekte ve suçtan kurtulmaktadır. Cumhuriyet savcısı veya hakim, önödemeyi resen göz önüne alır. Sanık önödemeyi kabul etmemek hakkına sahiptir.

2. Önödemenin Şartları

Önödeme uzlaşma kapsamındaki suçlar hariç olmak üzere yalnız adli para cezasını gerektiren suçlarda veya kanun hükmünde öngörülen hapis cezasının yukarı haddi üç ayı aşmayan suçlarda mümkündür ( m. 75/1 ). Bu bağlamda olmak üzere,

-Adli para cezası maktu ise bu miktar, değilse para cezasının aşağı sınırı,

-Hapis cezasının aşağı sınırının karşılığı olarak her gün için yirmi Türk Lirası üzerinden bulunacak miktar,

-Hapis cezası ile birlikte para cezası da öngörülmüşse hapis cezası için cezanın aşağı sınırının karşılığı olarak her gün için yirmi Türk Lirası üzerinden bulunacak miktar ile adli para cezasının aşağı sınırı,

Cumhuriyet savcılığının tebligatı üzerine, soruşturma giderleri ile birlikte, on gün içinde, fail tarafından ödenirse, hakkında kamu davası açılmaz ( m. 75/1, a, b, c ).

Ancak, fail, usulüne uygun olarak yapılan tebligatı aldıktan sonra, önödemeyi kabul edip etmemekte serbesttir. Gerçekte, fail, önödemeyi kabul etmediğini bildirerek hakkında kamu davası açılmasını sağlayabileceği gibi, tebligatın gereğini on gün içinde yapmayarak da hakkında kamu davası açılmasını sağlayabilir.

Sadece soruşturma aşamasında değil, aynı zamanda doğrudan kamu davası açılmasının mümkün olduğu hallerde, hakimin önödeme kararı vermesi mümkündür. Gerçekten, Kanun, 75/2. maddesinde, "özel kanun hükümleri gereğince, işin doğrudan mahkemeye intikal etmesi halinde" hakim tarafından yapılacak bildirim üzerine, fail, birinci fıkrada belirtilen usul ve esaslara göre belirlenecek olan parayı ödediğinde ve yargılama giderlerini karşıladığında kamu davasının düşmesini kabul etmiştir. Burada, hakim, önünde kamu davası açılan mahkemenin hakimidir.

Kanun koyucu, inatla terim birliğine uymadığı gözlenmektedir. Gerçekten, bir önceki fıkrada " tebliğ üzerine " ifadesini kullanırken, bu fıkra hükmünde "yapılacak bildirim" ifadesini kullanmıştır.

Tebligatta bulunulduktan sonra, ödemenin en geç kaç gün içinde yapılması gerektiği hususunda kanunda bir açıklık bulunmamaktadır. Her halde 1. fıkra hükmüne yapılan göndermeye bakarak, sürenin, on gün olduğunu kabul etmek gerekecektir. Bu süre sonunda, tebligatın gereğini yerine getirilmezse kamu davasına devam olunur. Fail tebligatın gereğini yaparsa, kamu davası kendiliğinden düşer.

Cumhuriyet savcılığı bu madde kapsamına giren bir suç hakkında, resen önödeme işlemi yapmayıp dava açtığında veya " dava konusu fiilin niteliğinin değişmesi suretiyle" bu "madde kapsamına giren bir suça dönüşmesi halinde" de " bu fıkra " hükmü uygulanır ( 75/3 ). Madem 75/2. fıkra 75/1 fıkraya, 75/3 fıkra 75/2. fıkraya göndermede bulunmaktadır, burada " yukarıdaki fıkra hükmünden" maksat, 75. maddenin 1 ve 2. fıkraları hükmüdür. Öte yandan, " dava konusu fiilin niteliğinin değişmesinden" maksat herhalde yargılama esnasında suç vasfında değişiklik olması, dolayısıyla yargılanmakta olan suçun önödeme kapsamında olan bir suç niteliğini kazanmasıdır.

" Suçla ilgili kanun maddesinde yukarı sınırı üç ayı aşmayan hapis veya adli para cezasından yalnız birinin uygulanabileceği hallerde ödenmesi gereken miktar", 75. maddenin 1, 2 ve 3. fıkralarına göre adli para cezası esas alınarak belirlenir ( m. 75/4 ).

3. Önödemenin Hüküm ve Neticesi

Önödemenin gerçekleşmesi ile birlikte, ya kamu davası açılmaz, ya da kamu davası düşer. "Bu halde cezaya ihtiyaç varsa da muhakemeye lüzum yoktur ". Ceza bir paranın ödenmesinden ibaret bulunduğuna göre, burada, failin kendiliğinden bir parayı ödemesi yeterli görülmüştür (Majno, 582 ).

Önödemede, fiil suç olma niteliğini, fail sanıklık sıfatını kaybeder. Tabii, ceza mahkumiyeti söz konusu olmadığından, fail, sabıkalı da olmaz.

Kamu davasının açılmaması veya ortadan kaldırılması, kişisel hakların istenmesini engellemez. Mağdur veya fiilden zarar gören kişi, hukuk mahkemesinde uğradığı zararın tazminini isteyebilir, malı geri alabilir. Kamu davasının açılmaması veya ortadan kalkması, ne malın geri alınmasına ne de müsadereye ait hükümleri etkiler ( 75/5 ).

İNDEKS

A

açık ceza normları · 42, 48, 98, 100, 101, 397

açıklayıcı ceza normları · 94, 107, 124

adil yargılanma · 218

adlî para cezası · 564, 586, 590, 591, 596, 597, 611, 612, 625, 626, 640, 652

af · 55, 221, 222, 284, 286, 476, 652, 665, 667, 668, 669, 670

ahde vefa · 210

ahlak kuralları · 37

akıl hastalığı · 389, 451, 514, 515, 519, 520, 521, 522, 523, 524, 525, 636, 638, 650

aleniyet · 258

aleyhe kıyas yasağı · 41

ani suç · 283, 284, 286

ani suçlar · 283, 284, 286

asıl ceza normları · 94, 97, 98, 102, 103, 126, 412

aslî iştirak · 438

aslî maddî · 437

aslî manevî iştirak · 437

azmettirme · 231, 451, 460, 465, 466

B

bağımsız ceza normları · 94, 97

bağlılık kuralı · 439, 449, 450

basın · 208, 258, 333, 382, 388

basın hürriyeti · 333

basın yoluyla işlenen suçlar · 382, 388

beklenmeyen hal · 364, 378, 379, 388, 404, 526

beşeri nedensellik · 276, 279, 377

biçimsel denetim · 51

bileşik suç · 470, 473, 479

bilinçli taksir · 326, 356, 366, 368, 372, 373, 374, 597, 606, 649

C

cebrî tedbirler · 572

ceza ehliyeti · 493, 503, 510

ceza hukuku okulu · 157, 176, 177, 178, 179, 180, 181, 182, 220, 505, 506

ceza hukukunun deneyselliği · 130

ceza içeren kanunlar · 496

ceza normlarının tasnifi · 106

ceza normu · 27, 29, 30, 32, 33, 35, 36, 41, 42, 46, 48, 49, 50, 51, 53, 64, 65, 96, 99, 100, 101, 104, 105, 113, 118, 122, 123, 125, 126, 128, 165, 166, 172, 254, 266, 294, 296, 350, 409, 411, 502, 529, 535, 576, 614, 654, 655, 656, 657, 659, 661

ceza normunun zaman bakımından sınırı · 32, 53

cezaî ehliyet · 493, 494

cezai himaye · 213, 381

cezalandırılabilme şartı · 70, 71, 79, 311, 334, 374, 390

cezalandırma hakkı · 103, 113, 121, 177, 198, 225, 314, 535, 578, 581, 657, 658, 659, 661, 662

cezalandırma yetkisi · 661, 662

cezanın işlevi · 528, 536, 537

cezanın örgünleşmesi · 528

cezanın özelliği · 559

çocuklara özgü güvenlik tedbirleri · 517, 616

cüce suç · 248

cüce suçlar · 248

cünha · 245, 247

cürüm · 42, 61, 180, 196, 217, 223, 230, 238, 245, 246, 247, 248, 249, 585

D

daraltıcı (limitative) ceza normları · 94

daraltıcı yorum · 169, 375, 629

davranış normları · 21, 27, 28, 33, 94, 95, 132, 367

denetimli serbestlik · 562, 616, 639, 641, 642

deneysel bilim · 138, 141, 153, 160, 164

dogmatik hukuk · 133

doğrudan doğruya beraber işleyen · 230, 437, 462

dokunulmazlık · 494

düalist sistem · 502

düşünce suçu · 89, 214

E

eksik ceza normları · 48, 99

eksik teşebbüs · 411, 422, 424

elverişli hareketler · 407, 410, 418, 422

elverişli vasıtalar · 418, 537

emniyet tedbirleri · 59, 198, 212, 234, 494

erginlik yaşı · 519

erteleme · 599, 600, 601, 605, 606, 607

erteleme kararının düşmesi · 605

etkin pişmanlık · 428, 430

F

fail · 56, 57, 60, 74, 284, 310, 322, 328, 331, 338, 340, 346, 349, 351, 354, 355, 356, 357, 358, 359, 361, 362, 365, 366, 370, 376, 379, 380, 381, 383, 386, 387, 396, 398, 399, 401, 402, 403, 406, 409, 411, 415, 421, 426, 427, 428, 429, 430, 434, 437, 439, 444, 447, 451, 452, 456, 460, 461, 462, 464, 465, 468, 475, 476, 483, 486, 487, 488, 492, 493, 495, 497, 499, 500, 501, 512, 513, 516, 517, 591, 593, 600, 628, 662, 667, 687, 688, 689, 690

faillik · 231, 438, 440, 460, 461, 464, 466

fiile bağlı ağırlatıcı nedenler · 454

fiili hata · 293, 310, 359, 395, 397, 402, 404, 406, 451

fiili irtikap eden · 230, 437, 462

fiilin önşartı · 238, 255

fiilin suç olmaktan çıkarılması · 54

fikri içtima · 382, 470, 473, 476, 477, 478

formel bilim · 141, 160, 164

G

geçici nedenler · 512, 514, 519, 525

geçici veya süreli kanunlar · 60

geçişli ( transitorie ) ceza normları · 94

genel irade · 18, 21

genişletici yorum · 153, 169

geri verilme · 70, 78, 85, 86, 87, 89, 91, 608

geri verme · 85, 86, 87, 88, 90, 91, 92

geri verme talebi · 88, 92

gönderme ceza normları · 94

gönüllü vazgeçme · 410, 413, 421, 428, 429, 430, 432, 457, 458, 459

görev suçları · 71

güvenlik tedbiri · 40, 42, 54, 55, 58, 59, 127, 179, 180, 182, 496, 506, 515, 516, 517, 522, 523, 524, 565, 566, 567, 574, 575, 578, 579, 583, 586, 587, 591, 608, 610, 614, 615, 616, 617, 618, 619, 621, 624, 625, 626, 628, 635, 636, 637, 638, 639, 640, 643, 644, 645, 682

güvenlik tedbirlerinin türleri · 19

H

hak düşürücü süre · 63, 684, 685

Hakkın kullanılması · 307

haksız tahrik · 41, 486, 487, 488, 489, 650

hapis cezaları · 587, 588, 667, 674, 680

hapis cezası · 73, 74, 76, 77, 78, 206, 277, 453, 490, 517, 518, 523, 524, 586, 587, 588, 589, 591, 592, 593, 596, 597, 598, 599, 600, 601, 607, 608, 611, 615, 616, 617, 618, 619, 620, 622, 623, 624, 625, 626, 637, 640, 650, 652, 670, 673, 676, 681, 688

hapis cezasının ertelenmesi · 599, 601, 607, 608, 624

hareket · 26, 49, 57, 79, 99, 112, 115, 116, 132, 177, 188, 208, 240, 250, 251, 253, 258, 259, 260, 262, 263, 264, 269, 272, 277, 278, 280, 281, 282, 283, 288, 291, 309, 310, 326, 331, 338, 340, 344, 347, 352, 353, 354, 355, 356, 357, 358, 359, 361, 362, 364, 369, 374, 377, 380, 383, 385, 386, 387, 390, 391, 392, 393, 398, 399, 400, 402, 405, 415, 417, 418, 419, 420, 421, 431, 436, 440, 443, 445, 446, 448, 457, 461, 469, 471, 472, 473, 476, 477, 495, 504, 510, 526, 530, 543, 575, 578, 580

hareketin bütüncü anlayışı · 259

hareketin mekanik anlayışı · 259

hava sahası · 65, 66, 67

hükmün tanınması · 74, 82

hukuk devleti · 19, 24, 25, 31, 55, 213, 224, 315, 668

hukuk devrimi · 31, 190, 501

hukuka aykırılık · 247, 253, 254, 255, 281, 284, 289, 290, 291, 292, 293, 295, 296, 309, 357, 359, 398, 529, 574

hukuka objektif aykırılık · 253

hukuka uygunluk nedenleri · 239, 250, 253, 290, 293, 294, 295, 296, 307, 308, 310, 311, 313, 331, 334, 373, 374, 390, 401, 574

hukukî değer · 26, 196, 258, 409, 544, 566, 579, 592

hukuki fiil · 239

hukuki formalizm · 133, 139, 142

hukukî menfaat · 566

hukukun genel ilkeleri · 35, 50

hukukun kaynağı · 38, 159, 187

hukukun maddi kaynağı · 38, 196

hukukun normatif teorisi · 29, 130, 141, 142, 156, 157, 158, 159, 160, 165

hukukun şekli kaynağı · 38

I

iadeyi muhakeme · 218

içerik denetimi · 51

icra hareketi · 261, 262, 263, 264, 282, 411, 414, 415, 427

içtihadı birleştirme kararları · 167

idarenin düzenleyici işlemleri · 40, 41, 42, 48, 100, 312, 397

idari suç · 245, 249, 250, 666

idari suçlar · 245, 249, 250

idari yaptırım · 247, 249, 250

ihmal · 49, 63, 65, 71, 99, 109, 116, 118, 181, 183, 245, 248, 258, 261, 263, 264, 265, 267, 275, 276, 277, 278, 279, 281, 282, 285, 286, 336, 338, 339, 346, 347, 348, 349, 352, 357, 359, 363, 366, 391, 392, 408, 409, 423, 427, 431, 447, 471, 472, 475, 489, 631

ihmal hareketi · 63, 261, 264, 265, 276, 277, 279, 282, 285, 286, 336, 346, 347, 352, 357, 391, 392, 409, 447, 471, 472

ihmal suretiyle icra suçları · 264, 265, 278, 282, 431

ikinci derecede normlar · 107

ilerletici yorum · 41, 168, 170, 235

infaz kanunları · 57

irade özerkliği · 502

irade serbestisi · 177, 179, 505, 506, 507

iradenin kınanabilirliği · 253

iradi fiil · 239, 345, 346, 353, 380, 381, 387

isabette hata · 391, 402, 477

işlenemez suç · 424, 425, 426, 468

isnadiyet · 128, 510, 542

isnat edilebilirlik · 336, 510, 574

isnat yeteneği · 41, 63, 110, 179, 227, 234, 250, 314, 319, 324, 328, 330, 334, 336, 338, 339, 342, 343, 344, 374, 389, 390, 401, 439, 451, 464, 465, 485, 502, 503, 504, 505, 506, 507, 508, 509, 510, 511, 512, 513, 514, 515, 516, 517, 518, 519, 520, 523, 524, 525, 567, 569, 574, 616, 619, 638, 656

istenemezlik ilkesi · 405

iştirak iradesi · 229, 445, 457, 463

K

kabahat · 42, 61, 180, 196, 223, 238, 241, 244, 245, 246, 247, 248, 249, 250, 345, 347, 430, 585

kalkışma · 236, 237, 430

kamu davası · 120, 246, 564, 662, 663, 665, 666, 667, 668, 669, 670, 673, 674, 683, 686, 687, 688, 689, 690

kanunilik ilkesi · 40, 41, 42, 43, 44, 45, 47, 51, 55, 56, 69, 74, 227, 250, 294, 296, 365, 402, 435, 450, 471, 666

kast · 253, 256, 271, 322, 328, 334, 335, 336, 338, 342, 343, 344, 345, 346, 351, 352, 353, 356, 361, 362, 364, 366, 374, 383, 389, 391, 399, 403, 405, 413, 440, 450, 451, 453, 478, 487, 510, 606, 648, 649

kast teorisi · 256

kastı aşan suçlar · 362

kastın yoğunluğu · 363, 364

kategorik ceza normları · 127

kategorik emirler · 127

kazaî tedbirler · 565, 576, 577, 578, 584

kendinde olmama · 391

kesintisiz suç · 284, 285, 286, 676

kısmi akıl hastalığı · 523

kıta sahanlığı · 67

kıyas · 38, 40, 41, 44, 45, 146, 153, 666

kıyas yasağı · 40, 44, 45, 666

kodifikasyon · 188, 224

koruma tedbirleri · 93

kusur yeteneği · 227, 450, 451, 503, 507

kusurluluğun normatif anlayışı · 339, 340

kusurluluğun psikolojik anlayışı · 340

kusurluluk · 234, 250, 253, 255, 275, 293, 336, 337, 338, 339, 340, 341, 342, 344, 353, 361, 374, 390, 403, 443, 502

kusurluluk ehliyeti · 502

kusursuz sorumluluk · 382, 383

L

laiklik · 210, 213

lehte kanun · 56, 57, 58, 59, 60, 62, 666

M

maddi cebir · 343, 391, 403, 404, 440, 552

maddi konu · 424, 425, 627, 633, 648, 676

maddi unsur · 236, 253, 255, 275, 282, 310, 336, 400

mağdur · 74, 330, 374, 386, 454, 483, 486, 488, 546, 592, 662, 685, 686, 687

mahrum eden ceza normları · 94

manevi cebir · 403, 404, 405, 540, 554, 566, 573

manevi unsur · 253, 271, 275, 290, 336, 337, 338, 446

mantıksal-yapısal yorum · 171

mazeret nedenleri · 227, 311, 389

mesafe suçları · 63, 267

mesafe suçu · 65

meşru savunma · 118, 119, 284, 286, 309, 310, 318, 319, 320, 321, 322, 323, 324, 325, 328

mücbir sebep · 343, 367, 378, 387, 388, 391, 392, 393, 404, 526

müebbet hapis cezası · 277, 453, 490, 517, 518, 523, 587, 588, 647, 651, 673

müeyyide normları · 94

mülkilik · 64, 67, 69, 71

müsadere · 554, 618, 626, 627, 628, 629, 630, 631, 632, 633, 634, 645, 667, 672, 682

N

nedensellik · 128, 220, 257, 258, 259, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 275, 276, 277, 278, 279, 280, 314, 336, 369, 377, 378, 461, 471, 537, 542

negatif ceza normları · 94

netice · 100, 110, 111, 112, 126, 128, 253, 258, 259, 265, 266, 267, 268, 269, 272, 274, 276, 277, 278, 279, 282, 288, 336, 351, 352, 353, 354, 355, 357, 368, 370, 372, 374, 378, 379, 381, 383, 384, 386, 387, 400, 402, 411, 413, 426, 435, 447, 456, 457, 461, 471, 472, 476, 477, 529, 660

neticenin tabiatçı anlayışı · 473

neticesi sebebiyle ağırlaşan suçlar · 369, 382, 383

neticesiz suçlar · 63, 267, 268, 288, 352, 461, 471, 472, 473

non bis in idem · 83, 477

normatif fail tipi · 500, 501

O

olası kast · 325, 351, 356, 364, 373, 374, 413, 649

olumsuz (menfi, negatif ) ceza normları · 107

önleyici tedbir · 556

önödeme · 528, 563, 564, 606, 665, 687, 688, 689

örf ve adet · 18, 38, 39, 47, 188, 196

örfî hukuk · 187, 294

özel ceza kanunları · 62, 97, 106, 129

P

polis tedbirleri · 212, 548, 549, 584, 629

R

resepsiyon · 189, 190, 195, 224

S

salt hareket suçları · 267, 352, 411

sapma · 229, 382, 389, 391, 394, 402, 477, 478

sebebinde serbest hareketler · 512, 513

sekuler · 189

siyasi suçlu · 86, 89, 90

sorumsuzluk · 79, 227, 273, 311, 314, 494

sportif faaliyetler · 332

suç işleme kararında birlik · 478, 479

suça iştirak · 61, 215, 229, 230, 231, 232, 267, 277, 284, 286, 432, 433, 434, 435, 436, 437, 438, 439, 443, 444, 445, 446, 447, 448, 457, 459, 460, 463, 464, 631

suça teşebbüs · 106, 234, 268, 272, 407, 410, 413, 414, 420, 421, 422, 423, 424, 425, 426, 431

suçlar arasında sübjektif bir bağ bulunması · 480

suçların içtimaı · 470, 471, 652

suçların tasnifi · 182, 233, 257, 282, 289

suçlu kavramı · 492, 497

suçluların geri verilmesi · 85, 87

suçtan zarar gören · 74, 77, 686, 687

suçun halleri · 252, 384, 400, 485

suçun hukuki konusu · 85, 172, 223, 232, 233, 235, 288, 297, 648

suçun işlendiği zaman · 56, 62, 63, 64, 648

suçun maddi konusu · 424, 454, 486, 627, 633

suçun mağduru · 74, 76, 319, 330, 448, 481, 487, 488, 515, 547, 551, 554, 567, 592, 633, 634, 665, 683, 685

suçun önşartı · 255

suçun tekliği · 469, 471

suçun tekliği-çokluğu · 471

süreli hapis cezaları · 589, 680

T

tabii nedensellik · 270, 276

takdiri indirim nedenleri · 597, 601, 650

taksir · 253, 326, 336, 338, 343, 345, 364, 366, 367, 368, 372, 373, 374, 383, 385, 387, 388, 391, 399, 405, 442, 649

taksir karinesi · 383, 385, 387, 388

taksirli suçlarda iştirak · 231, 376

talep · 76, 92, 118, 320, 524, 595, 658, 671

tam ceza normları · 99

tam teşebbüs · 411, 422, 424

tamamlanmış suç · 272, 408, 409, 411, 413, 431, 481, 676

tamamlayıcı ceza normları · 94, 101, 433, 470

tecrim eden norm · 297

tecviz eden norm · 296

tecviz edici normlar · 103, 114, 115, 118, 119, 120, 122, 123

tehlike kastı · 361

tehlike suçları · 112, 244, 288, 361, 547, 648

teknik normlar · 94, 124, 125, 129

teokratik · 187, 189, 190, 199, 205, 257, 258

teosantrik · 189

terör saiki ile işlenen suçlar · 90

tüzel kişiler · 19, 77, 319, 439, 494, 559, 618, 620, 621, 643, 644

U

ülke · 37, 50, 64, 66, 67, 69, 70, 72, 73, 74, 76, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 88, 91, 92, 190, 220, 225, 313, 641

ulusal irade · 38, 39, 193, 194

uygun nedensellik · 272, 273, 275, 276

uzlaşma · 563, 564, 606, 688

V

varsayımsal suç · 426, 427

vasıtanın mutlak elverişliliği · 419

vasıtanın nispî elverişliliği · 419

vatandaşın geri verilmezliği · 91

Y

yapısal suçluluk · 499

yardım eden sıfatıyla sorumlu olma · 467

yardım etme · 230, 231, 406, 462, 466, 469, 650

yargısal denetim · 37

yaş küçüklüğü · 389, 401, 451, 454, 489, 514, 515, 634, 650

yasaklayıcı ceza normları · 94, 113, 118, 120, 122

yerindelik denetimi · 51, 317

Z

zamanaşımı · 74, 88, 284, 286, 652, 665, 672, 673, 674, 675, 676, 677, 678, 679, 680, 681, 682, 683, 685

zamanaşımının kesilmesi · 677, 681

zarar kastı · 361

zorlama halleri · 405

zorunlu fer’î iştirak · 437

zorunluluk hali · 322, 323, 324, 325, 326, 328, 405, 625

ş

şekli suçlar · 267, 547

şikayet · 74, 75, 286, 683, 685, 687

şikayetten vazgeçme · 665, 684, 686

1 Rocco, L’ Oggetto del reato e della tutela giuridica penale, Roma 1932, s. 443.

2 Antolisei, Manuale di diritto penale, PG., Milano 2000, s. 6.

3 Gerçekten, Anayasa, 5. maddelerinde, “Devletin temel amaç ve görevlerinin” toplumun varlığını korumak yanında, toplumun ilerlemesi koşullarını sağlamak olduğuna işaret etmektedir. Bu hükme rağmen, Ceza Kanunu, 1. maddesinde, hiç gerek yokken, sorunlu bir hükümle kanunun amacına yer vermiştir. “ Ceza Kanununun amacı; kişi hak ve özgürlüklerini, kamu düzen ve güvenliğini, hukuk devletini, kamu sağlığını ve çevreyi, toplum barışını korumak, suç işlenmesini önlemektir. Kanunda, bu amacın gerçekleşmesi için, ceza sorumluluğunun temel esasları ile suçlar, ceza ve güvenlik tedbirlerinin türleri düzenlenmiştir.” Hukukun, ceza hukukunun amacını ifade etmede yetersiz kalan bu hüküm doktrinde eleştirilmiştir.

4 Rocco, L’ Oggetto, s. 444

5 Rocco, L’Oggetto, s. 445

6 Rocco, L’Oggetto, s. 445; Thon, Norma giuridica e diritto oggetivo, Trad., Dell’ A. Levi, Padova 1951, s. 12

7 Battaglini, Sul valore imperativo delle norme giuridiche, Perugia 1911, s. 5-6 ; Thon, Norma giuridica, s. 12 ; Kelsen,Teoria generale delle norme, Trad. di Rava’ Treves, Torino 1967, passim.

8 Kelsen, Lineamenti di dottrina pura del diritto, Trad. di Treves, Torino 1967, s. 50 vd., 210 vd. ; Grispigni, Diritto penale italiano, I, Milano 1952, s. 6 ; Perassi, İntroduzione alle scienze giuridiche, Padova 1967, s.13 vd.

9 Carnelutti, Teoria generale del diritto, 3. edz., Roma 1950, s. 3-4; 33 vd, 36 vd.

10 Bobbio, Teoria della norma, s.7 ; Perassi, Age., s.14 ; Kelsen, Lineamenti, s.175 ; İD., Teoria generale delle norme, s. 4, 23 vd.

11 Bobbio, Teoria della scienza giuridica, Torino 1950, s. 193; İD., İntrodzione alla filosofia del diritto, Torino 1948, s. 30, 33.

12 Bobbio, Teoria della scienza, s. 193 ; İD., Teoria della norma, s. 35 vd., 40, 44; Kelsen, Lineamenti, s. 173 vd.; Petrocelli, L’Antigiridicita’, Padova 1959, s. 40 vd.; İD., La pericolosita’ criminale, Padova 1940, s. 69 vd. Düşünür demektedir ki, menfaatler çatışmasını düzenleme, bu çatışma üzerine davranış kuralları oluşturma faaliyeti, hukuk düzeninin oluşmasından sonraki bir faaliyet değildir, hukuk düzenini oluşturan etik-siyasi bir faaliyettir.

13 Anayasa Mahkemesinin bulunduğu bir ülkede, hukuk düzeninde, olmaması gereken bazı hükümlerin olması, o hukuk düzeninin niteliğini bozan bir unsur olarak değerlendirilemez.

14 Kelsen, Lineamenti, s. 62 vd., 182 vd.; Bobbio, Teoria della scienza, s.162, 168 ; Grispigni, Age., s. 6. Farklı düyünce ama aynı sonuç, Perassi, Age., s. 10-13, 47 vd.

15 Perassi, Age., 10, 14; Grispigni, Age., s. 10 ; Rocco, Il poblema e il metodo della scienza del diritto penale, Riv. di dir. e proc. Pen., 1910, VI, P. I, s. 578.

16 Perassi, Age., s. 11, 13, 17; Kelsen, Lineamenti, s.210; Ross, Diritto e giustizia, Trad., di G. Gavazzi, Torino 1968, s. 10; Bobbio, Teoria della norma, s. 7.

17 Perassi, Age., . 11, 20; Foschini, Sistema del diritto processuale penale, Milano 1956, V. I. Cap. XX. Foschini, hukuk normlarınıhükmün araçları, hükmün kriterleri olarak nitelendirmektedir ( s. 407 vd., krz., s. 13, 424 ) ID. Le norme giuridiche come strumenti del giudizio, Riv. it. Di dir. Pen., 1955, s. 369 vd.

18 Bobbio, Teoria della norma, s. 3.

19 Arsal, S. M., Umumi Hukuk Tarihi, Ankara 1942, s. 3

20 Bettiol, Il problema penale, Palermo 1948, s. 53 ; Bobbio, Teoria della norma, s. 32 ; Kelsen, Lineamenti, s. 49.

21 Rocco, Sul concetto del diritto obbiettivo, Dal rogresso del dritto criminalePalermo 1910, , V. II, V, s. 3 vd.

22 Gerçekten, esasını kuralsallık / normatiflik oluşturmakla birlikte, hukukun, ceza hukukunun yegane teorisinin hukukun normatif teorisi olduğu söylenemez. Burada, hukukun normatif teorisi yanında, en az onun kadar geçerli iki teoriden daha söz etmek mümkündür. Bunlar, hukukun müessese / kurum teorisi ve hukukun kişiler / süjeler arası ilişki teorisidir.

1. Hukukun müessese ( istituzione ) teorisi başlangıçta hukukun sosyolojik bir teorisi olarak ortaya çıkmışken, Romano ile birlikte hukukun bir genel teorisi haline gelmiştir. Bu düşüncede, hukuk kavramı, mutlaka şu zorunlu unsurları içermek zorundadır. Bunlardan biri yoksa hukuktan da söz edilemez. En başta, hukuk kavramı, toplum kavramını gerektirmektedir. Gerçekten, münferit insan hayatını aşamayan, yani