Romanesk ve gotik dönem sosyal ve Siyasal Yaşam

ROMANESK VE GOTİK DÖNEM

Sosyal ve Siyasal Yaşam

• M.S. 5. yy da Roma İmparatorluğu artık zayıflamış ve yönetim gücünü

• kaybetmeye başlamıştı. İmparatorluğun çöküş yıllarında iç bölünmeler

• ve dış saldırılar sonucu sivil yaşam olumsuz etkilenmişti. Bu nedenle,

• sivil ve dini yapılar; ağır, kütlesel sığınaklarmış gibi inşa ediliyor ve

• ölümden sonra vaat edilen bir başka dünyaya açılan kapı anlamı

• taşıyordu.

M.S. 450-900 yılları arası Erken Ortaçağ, “Karanlık Çağ” olarak

• M.S. 450-900 yılları arası Erken Ortaçağ, “Karanlık Çağ” olarak

• adlandırılır.

• M.S. 9-12. yy’lar arası Yüksek Ortaçağ ’da, daha kararlı bir feodal

• sistem hakimdi. Doğudaki Müslümanlara Haçlı Seferler yapılmaya

• başlandı. Ticaret ve seyahat yeniden canlandı.

Mimari;

• Mimari;

• Yüksek Ortaçağ boyunca çok sayıda kilise ve manastırlar ile ahşap

• çatkılı derebeyi şatoları ve taş malzemeden kaleler inşa edildi.

• Manastırlar dini amacın yanı sıra kutsal pagan metinlerinin epolandığı

• ve yolcuların konakladığı çok amaçlı yapılardı. Bu yapılar bulundukları

• bölgenin siyasal, kültürel ve tarımsal merkezi konumunda olan büyük

• bir yapı kompleksiydi.

• Manastırlar çoğunlukla gözden uzak, ulaşımı zor dağ doruklarına

• kurulurdu. Yapım masrafları o bölgenin en soylu kişisi tarafından

• karşılanırdı. Bugünkü anlamında tasarımcı baş rahipti.

Manastırlar;

• -Saint Galle Manastır, (İsviçre/

• M.S. 814)

• Ana yapı Kutsal Topraklara ve

• doğan güneşe bakacak şekilde

• batıdan doğuya yönlendirilmişti.

• Lineer plan Şemasına sahip

• manastırlarda üst örtü beşik

• tonozdur. Pencereler sadece

• beşik tonozun uçlarında yer alır.

• Bu nedenle iç mekan oldukça

• loştur.

Ana yapının güneyinde, keşişlerin sabahın ilk ışıklarını görebilecekleri

• Ana yapının güneyinde, keşişlerin sabahın ilk ışıklarını görebilecekleri

• yatakhane bölümü, bunun yanında saat yönünde yemekhane ve batıda

• yiyecek içecek kileri bulunmaktaydı. Kilise ile bu üç yapı bir avlu

• çevresinde yer almaktaydı. Avlu ve kapalı mekanlar arası sütunlu

• portikle çevriliydi. Masif kütleler, küçük pencereli iç mekanlara sahipti.

Kilise Planı Tipi

• 1 Nef: Kiliselerde tepe pencereleri ile aydınlatılan uzun merkezi mekan

• 2 Transept : Latin haç planlı bir kilisede iki yan koldan her biri

• 4 Portal: Giriş

• 8 Koro yeri: Apsisle çapraz sahın arasında kilisenin korosunun yer aldığı bölüm.

• 9 Apsis: Genellikle bir Roma bazilikasının kısa kenarlarında ya da Erken Hıristiyan kiliselerinin ucunda bulunan yarım daire ya da yarım çokgen şeklinde çoğu tonozla örtülü bölüm

Taşıyıcı Elemanlar

Taşıyıcı Sistem

• Çatıdan gelen yük, iç mekanda taşıyıcı

• payeler ile zemine iletilir. Yüksek

• payelerin dışa açılmasını önlemek için

• uçan payandalarla desteklenir. Uçan

• payandalar da yükü payandalar ile

• zemine iletir.

Bölgelere Göre Katedrallerin Farkı;

• İngiltere’de inşa edilen katedraller alçak ve yatay, İtalya’da inşa

• edilenler çok renkli süslemeleri ile özgündüler. Buradan anlaşılacağı

• gibi Gotik kilise mimari bölgelerin karakteristik özelliklerine göre

• değişiklik gösteriyordu.

Ama temel organizasyon hepsinde aynıydı; nef, yan sahın, transept

• Ama temel organizasyon hepsinde aynıydı; nef, yan sahın, transept

• kollar, koroyu çevreleyen ışınsal şapeller v.b. Bu şapeller Azizlere ve

• yerel din şehitlerine adanıyordu. Merkezi şapel ise Bakire Meryem’e

• adanmıştır.

Bir diğer değişiklik de koro yerinin büyük olmasıydı. Ve girişler sadece

• Bir diğer değişiklik de koro yerinin büyük olmasıydı. Ve girişler sadece

• batıda değil transeptlerin ucunda da bulunuyordu. Fransız katedralinde

• cephenin iki yanında kuleler yükselirken ,

İngiliz katedralinde transeptlerin ve nefin kesiştiği yerde bir kule

• İngiliz katedralinde transeptlerin ve nefin kesiştiği yerde bir kule

• yükseliyordu. İç kanatta nefin üst örtüsünün doğal ışıkla aydınlanması

• mekandaki yükseklik algısını kuvvetlendiriyordu. Payeler kolay

• işlenebilen kireç taşından inşa edilirdi.

Katedraller:

• -Durham Katedrali, İngiltere, (1093-1133)

• 11. yy’da iç mekana daha fazla ışık sağlama ve daha yüksek iç mekanlar

• inşa etme isteği, yeni inşaat teknikleri geliştirmeye neden oldu. Burada ilk

• olarak sivri kemerlerden bahsedilmektedir. Böylece nefin üst bölümünde

• de pencere açıklıkları yapılarak iç mekana daha fazla ışık sağlanabildi.

-Durham Katedrali, İngiltere,

• -Durham Katedrali, İngiltere,

• (1093-1133)

• Romanesk mimarlığa dönüşen

• erken ortaçağın yuvarlak kemerli

• mimarisi, dönemin siyasi ve

• sosyal yaşamını yansıtan

• kütlesellikten kurtulamadı. Ancak

• Tanrı’ nın kutsal inayetinin

• simgesi olan ışığın varlığını iç

• mekanda vitraylarda görmek

• kiliseleri şeffaflaştırdı ve artık

• Gotik dönem başlamış oldu.

-Saint Denis Katedrali (1135-1140) tasarımcı rahip Suger

• -Saint Denis Katedrali (1135-1140) tasarımcı rahip Suger

• Kilisenin cephesinde iki kule merkezde yer alan giriş kapısı ve üzerindeki

• gül penceresi, pencere açıklıkları aritmetik ve geometrik olarak planlanmış

• bir cephe kompozisyonuna sahipti. Giriş kapısı ardarda gelen sütunlarda

• geriye çekilmişti.

Saint Denis Katedrali

-Salisbury Katedrali, (İngiltere/ 1220-58 )

• -Salisbury Katedrali, (İngiltere/ 1220-58 )

• Diğer Gotik kent kiliselerine göre daha fazla açık alan sahipti. Nef’i 11.3 m

• genişliğinde, tonozlarla birlikte 25 m yüksekliğindedir.İngiliz katedralleri

• çoğunlukla iki transepti vardı ve batı uçları düzdü. Bu nedenle eğimli bir

• vitray yüzeyi yerine düz vitraylı bir pencere duvarı vardı.

Salisbury Katedrali, İngiltere, 1220-58

Salisbury Katedrali İngiltere, 1220-58.

Kiliseler;

• İlk Haçlı Seferi sırasında Konstantinopolis’ deki Ayasofya Kilisesi, Gotik

• katedralin ortaya çıkış nedeniydi. Bu büyük yapının görkeminden çok

• etkilendiler. Fransa’da bu kadar büyük bir yapı yoktu. Gotik katedraller

• baştan aşağı İncil’de geçen konuları anlatan resimlerle süsleniyordu.

Bu yapılardaki en büyük yenilik eski Romanesk kiliselerin

• Bu yapılardaki en büyük yenilik eski Romanesk kiliselerin

• kütleselliğinden uzak, neredeyse duvarların tamamen kaldırılmasıydı.

• Bunun yerine İncil’deki olayların resmedildiği renkli cam yüzeyler vardı.

• Okuma yazma bilmeyen halk için resimler (vitraylar) çok daha anlaşılır

• ve açıklayıcıydı. Bu dönemde başka bir yenilik de yeni koro yerinin

• eklenmesiydi (Örnek Saint Denis Katedrali)

-Saint Sernin Kilisesi, (Fransa 1077-1125)

• -Saint Sernin Kilisesi, (Fransa 1077-1125)

• 1000-1500 yılları arasında güney Fransa’da Roma’nın mimari izleri hala

• görülmekteydi. Romanın masif yapısı ve açık dairesel geometrisini

• çağrıştıran mimari bu döneme adını Romanesk dönem olarak vermiştir.

• Bu döneme ait en belirgin örnek; Saint-Sernin Kilisesi’nde pencere

• açıklıkları azdı ve iç mekanda aydınlık düzeyi düşüktü.

Sivil Mimari Örnekleri: Konut

• İlk kentler manastırların

• çevrelerinde gelişti. Ev planları

• genellikle üç katlıydı; girişte bir

• dükkan arkasında bir avlu ve

• onun da arkasında mutfak vardı.

• Üst katta birleştirilmiş bir oturma-

• yemek yeme mekanı ve arkada

• yatak odası bulunurdu. Üçüncü

• kat çırakların uyuma mekanı ve

• malların bulunduğu depo vardır.

• Katedrallerin inşası sırasında

• deneme amaçlı mimari hareketler

• belediye sarayı ve özel konutların

• mimari karakterini belirledi. Dikey

• çizgilerin hakim olduğu göğe

• doğru yükselen bir kent mimarisi

• ortaya çıktı.

14. yy’da Kara Ölüm olarak adlandırılan veba salgını nedeni ile her

• 14. yy’da Kara Ölüm olarak adlandırılan veba salgını nedeni ile her

• alanda olduğu gibi mimarlık alanında da gelişme durdu. En az 25

• milyon kişi öldü. Bu arada kilise hiyerarşisi parçalandı. 14. yy sonunda

• farklı siyasal görüşlere sahip rahipler papalık tacı için çekişiyordu.

• Doğudan gelen başka bir tehlike de Bizans İmparatorluğu’na baskı

• yapan Osmanlı Türkleriydi.

1453’de Konstantinopolis Osmanlı tarafından alındı. Ancak korktukları

• 1453’de Konstantinopolis Osmanlı tarafından alındı. Ancak korktukları

• gibi olmadı, büyük bir hoşgörüye sahip ve iyimserlik gösteren Fatih

• Sultan Mehmet Klasik Yunan ve Roma döneminin düşünsel ve sanatsal

• fikirlerine ve eserlerine derin bir saygı duyuyordu.

Yunan düşünürlerin İtalya’ ya gelmesi ile cesaret bulan İtalyan

• Yunan düşünürlerin İtalya’ ya gelmesi ile cesaret bulan İtalyan

• düşünürler, ressamlar, heykeltıraşlar ve mimarlar Hıristiyan inancı ile

• Klasik düşünceyi birleştiren uzlaştıran yeni bir sanat yaratmayı

• amaçladılar. Bu Rönesans’ın doğuşu anlamına geliyordu.