RreirsfflBıK

Haluk CEYHAN İktisadi Kalkınma Vakfı Genel Sekreteri

İktisadi Kalkınma Vakfının Türkiye Sanayinin AET karşı-
sındaki konumunu 53 sektör bazında inceledi. Sonuç şudur:

Sektörlerin yaklaşık % 7 5'inde tehlike yoktur, bu sektör-
ler ya şimdiden yaşayabilir durumdadır yada geçiş döne-
minde bu duruma gelecektir. İncelenen sektörlerin yaklaşık
% 25'inde ise tehlike vardır.

Güvenilen bazı sektörlerde özellikle tarıma dayalı olan-
larda, örneğin et, süt, konserve ve şarapta tehlike vardır.
Kimyada da kısmen böyle bir durum sözkonusudur. Oto-
mobilde boyut sorunu nedeniyle tehlike Dulunmaktadır.

Türkiye AT'na tam üyelikten çekinmemelidir. AT üye ül-
kelerin sanayilerini öldüren bir sisteme sahip değildir, gerekli
durumlarda yardım eder.

O. YADIN Eskişehir Sanayi Odası:

Türkiye Sanayisi 150 - 200 DM'a işçi çalıştırdığı
halde AT ile yeterli ölçüde rekabet edebilmekten uzaktır.
Oysa bu ücretler AT'daki ücretlerin onda biri kadardır. Bu
koşullarda rekabet dışı kalmış olmak vahimdir. Bu durum
"AT'na tam üyelikte kim ayakta kalır" sorusu açısından
da anlamlıdır.

Türkiye Sanayi bugün AT'nin işine geldiği gibi koyduğu
koruma önlemleriyle karşı karşıyadır. Tekstil gibi diğer ör-
neklerin yanısıra Türkiye'nin üretiminin % 30'unu, ihracatı-
nın % 17'sini oluşturan gıdada koruma önlemi getirilmekte-
dir. Sonuçta Türkiye'nin ihracatının yaklaşık % 50'si AT'
mn kısıtlayıcı koruma önlemlerinin yarattığı tehlikelerle
karşı karşıyadır.

Sonuçta AT'nca istenmediğimizi hissediyorum, AT ile
ilişkiler gayri ciddi bir niteliğe bürünmüştür ve izlenen politi-
kalar ile üye olmamak için elimizden geleni yaptığımız gö-
rünüm ündeyiz.


28

MÜHENDİS VE MAKİNA DERGİSİ CİLT:29 SAYI:336 OCAK 1988

Taner BERKSOY Marmara Üniversitesi İktisat Bölümü
Başkanı:

Bugün Türkiye'de AT'na tam üyeliğin ekonomik sonuçları
yeterince tartışılmıyor. Konunun bir AT yönü bir de Türki-
ye Sanayi cephesi bulunmaktadır. Bu iki yönünde bu kong-
re ve panelde bir araya getirilmiş olması son yıllarda az
rastlanan olumlu bir yaklaşımdır.

24 Ocak önlemleri gerçekte istikrar önlemleri olarak en
fazla 6 ay sürmesi gereken konjonktürel önlemlerdir. Bun-
lar bugün de sürmekte ve yapısal değişim politikaları olarak
sunulmaktadır. Türkiye'nin en ciddi yapısal sorunu sanayi-
leşmedir. Sanayilerden "bazısı gider, bazısı kalır" denemez.
Böyle bir gelişme olursa sanayiler sonra nasıl kurulacaktır
ve istihdam sorunu nasıl halledilecektir.

TEKNiK VE UYGULAMA ABONELİĞİNİZİ YENİLEDİNİZ Mİ?

TEKNİK ve UYGULAMA ABONE FORMU

Teknik ve Uygulama Dergisi'ne abone olmak istiyorum.

J...M9...

Soyadı Adı 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 III I 1 1 t
Meslek 1 1 1 1	1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 III		Oda sicil No J 1 1 i
işyeri 1 1 1 ı	ı ı ı l ı ı ı ı ı ı l 1 ı ı l l l ı
Adres ve ı ı ı ı	Posta Kodu 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 l 1 1 l l l l
| 1 1 1	1 1 | 1 1 1 1 1 1 1 1 III 1 1 1 1 1
İli ı ı ı ı	ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı	Telefon _L1_1 1_1_L LJ i
Teleks 1 1 1 1	1 1 I 1 1 ! 1 1 1 1 1 1 1 1 t 1 l 1 1

İMZA

Abone olmak için posta "havale makbuzunun
veya ODA'nın T.lş Bankası Ankara-Yenişehir
Şubesindeki 89872'nolu DERGi hesabına yatırı-
lacak abone bedeli makbuzunun aslının Abone
Formu ile birlikte aşağıdaki adrese postalanması
gereklidir.

Üye ve Öğrenciler 3840.-TL
1920.-TL
Abone süresi ve koşullan (KDV dahil):

( ) Sayısı 800.-TL

( )1 yıllık (6 sayı) 4800.-TL
( )6ayhk(3sayı)2400.-TL

ADRES

Makini Mühendisleri Odası

Konur Sok 4/4

06442 Yenişehir — ANKARA

MÜHENDiS VEMAKlNADERGİSl Cll_T_:29 SAYI:336 OCAK 1988

IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIITARlH VE

Madencilik insanlığın tanıdığı en eski sanayi kollarından
birisi. Atina yakınlarındaki Laurion gümiiş-kurşun yatakları-
nın İ.O. 2000'li yıllarda işlendiği ve sonra terkedildiği bili-
niyor. Atinalıların bu maden yataklarını işletmesi î.ö. 600
yıllarında başlıyor. Bu maden ocağında kurşun siilfid işlen-
diği ve 1,7 kg/ton civarında ürün verdiği belirtiliyor.

Japon madenciliği ile Yunan madenciliği arasında maden
basamaktan, kazmalar, madenci lambaları gibi avadanlıklar
bakımında büyük benzerlikler görülüyor.

Sekili. Yedinci yüzyılda bir Japon madeninde drenaj işlemi.
El ile boşaltma, Arşimed vidaları ve halat-kova peşpeşe
kullanılıyor.

Laurion'dan çıkan mineral göreli olarak küçük parçacıklar
halinde olup kırıcılar (değirmen) ile toz haline getiriliyor.
Bu toz kurşun sülfid dışında kuartz, çinko sülfür, pirit, flu-
orit, demir cevherleri vs. de ihtiva ediyor. Bu toz daha sonra
taş yapmı 21 x 12 m 'den 7.5 m. uzunluğa kadar çeşitli
ölçülerde, meyilli masalarda yıkanıyor. Bu taş masalar be-
ton ve ince bir çimento tabakası ile kaplanmış. Yıkamada
kullanılan su depolarının konik delikleri olup bunlardan altta
minerale su püskürtmesi uygulanıyor. Mineralin en ağır ke-
simi hemen sığ bir kanalda toplanıyor; geri kalan cevher ise
uzun, hafif meyilli geniş yüzey üzerinde ağırlıklarına göre
tasnif oluyor. Yıkama suyu ise, çok akıllıca düzenlenmiş
kopallar yardımı ile bir köşede hemen su deposunun altında-
ki bir haznede toplanarak yeniden kullanılmak üzere boşal-
tılıyor. Suyun sağlanmasının en büyük güçlüklerden birisi
ylduğunu belirtelim.

Madencilikte kullanılan teknoloji zamanla büyük gelişme
göstermiş, madeni çıkarmak için kazılan kuyuların derinliği
arttıkça teknoloji de buna paralel gelişme göstermiştir. Bu
ımaçla kullanılan makineler genel olarak yaptıkları işe gö-
'e üç gruba ayrılabilir:

61. 
    Yükü kuyudan çıkarmak için kullanılan taşıma makina-
    ları,
    
62. 
    Kuyulara ve tünellere hava üfleyen havalandırma makina-
    ları.
    
63. 
    /niş ve çıkışı sağlayan merdiven mekanizması.
    

En önemli sorunlardan birisi suyun yukarı çıkarılması.
Bunda en yaygın olan yöntem el ile, dişli mil ile, hayvanlar
le veya, uygun olduğunda, bir su çarkı ile çalışan kepçe-
zinciri kullanılmasıdır.

16. yüzyıldan bulgular 7 tip emme pompası bulunduğu-
ıu gösteriyor. Bunlardan S.nci tip olarak tanımlanan pompa
iki veya üç pompadan meydana geliyor. Bu pompaların pis-

Şekil 2. Roma madencilerinden kalma tipik demir aletler; kazma,
çekiç ve kürek (Güney ispanya, Llnares). i .S. l nci veya
2 ncl yüzyıl.

Şekil 3. Romalı madencileri gösteren bir taş kabartma. En solda-
ki formen büyük bir çift maşa taşıyor. Onun önündeki
adam Şekil 2'de gösterilene benzer bir kazma taşımakta-
dır. Onun yanındaki ise bir lamba taşımaktadır. Hepsi de
geniş deri kemerler takmaktadırlar. (Güney ispanya,
Llnares.!.S. l ncl veya 2 nci yüzyıl).

tonları insanlar tarafından döndürülen bir makine tarafın-
dan hareket ettiriliyor. Her piston mili için bir manivela bu-
lunup bunlar, herbiri peşpeşe, bir silindir üzerindeki iki kam
tarafından çalıştırılıyor, iki veya dört güçlü insan bunu çe-
virebiliyor. Bu 3 pompadan her birisi iki adet borudan iba-
ret olup bunlar kuyunun iskeletine tespit ediliyor. Bu maki-
na suyu 7,5 m kadar yüksekliğe çekebiliyor. Eğer boruların
çaplan geniş ise sadece 2 pompa yapılıyor; ancak eğer çap
daha dar ise 3 pompa kullanılıyor. Böylece her iki yöntem-
de de su hacmi aynı oluyor.

Pompalar içerisinde en etkili, uzun ömürlü ve kullanışlı
olanı yedinci tip olarak adlandırılanıdır (Şekil 5). Bupom-


0

MÜHENDİS VE MAKİNA DERGİSİ CİLT 29 SAYI 336 OCAK 1988

Şekil 4.

Bir su çarkı ile döndürülen kepçeler zinciri yardımı ile
maden drenajı. 1556

palama makinası birkaç pompadan ibaret olup bunlar, yu-
karıda anlatılanın aksine hep birlikte kuyuya daldırılma-
makta, ancak birbiri ardısıra sıralanmaktadır. En alttaki
pompa dip hazneden suyu çekip birinci tanka dökmekte,
ikinci pompa suyu buradan çekip ikinci bir tanka yükselt-
mekte, üçüncü pompa ise suyu buradan tünel tahliyesine
yükseltmektedir. 5 m. yükseklikteki bir çark bütün bu pom-
paların pistonlarını aynı zamanda kaldırmakta ve indirmek-
tedir. Çark bir akıntı kuvveti ile çevirilen pedallar ile çalış-
maktadır.

Hazırlayan: Metin Şimşek

Şekil ö.

Alttan çarpmalı su çarkı ile çalışan Uç kademeli bir em-
me pompası. 1556.

SANAYİDE KALİTE KONTROL ve
KALİTE SAĞLAMA SİSTEMLERİ

SEMİNER
istanbul

16 OCAK 1988

"ALARKO MERKEZİ"

Maslak Meydanı
Ayazağa - istanbul

MÜHENDiS VE MAKİNA DERGiSi CİLT:29 SAY 1:336 OCAK 1988

31

IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIBiLGlSAYARlIllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll!

illi

Bilgisayar yardımı
ile bina ısı yükünün
hesaplanması

Program adı :"HEATLOAD"
Programlayan: Mak. Yük. Müh. Yusuf TEKİN

(YALÇİN TEKNİK A.Ş.)
İşletim Sistemi: MSDOS
Programlama Dili: BASIC
Ana Bellek Gereksinimi: 64 KB
Çevre birim gereksinimi: Standard satır yazıcı ve disk sürücü

Program paketi binaların ısı kaybı ve tesisat hesaplarının
yapılmasını kapsamaktadır. Programın özelliği 64 K bellek
ve disket sürücülü küçük bir oilgisayarda bütün hesaplamala-
rın "tasarımcı ile gerçek zamanda iletişim" ortamında yani
bilgi alışverişinde bulunarak en uygun (optimum) bir
şekilde yapılmasıdır.

Program paketi binanın tanımlanmasından sonra üç alt
programı kapsamaktadır. Bu alt programlar sırasıyla KCAL,
HLCAL ve RCAL'dır.

Binanın tanımlanmasında bina ile ilgili ilk veriler kullanı-
cı tarafından girildikten sonra ilk sonuçlar elde edilir. Bu
değerler istenildiğinde yazıcıda (printer) bastırılır ve ilerki
program aşamalarında kullanılmak üzere diskette saklanır.

KCAL alt-programı binanın yapı elemanlarının toplam
dirençlerinin ve ısı iletim katsayılarının disket üzerinde
bulunan malzeme menlilerinin de yardımıyla etkileşimli ola-
rak hesaplanması ve ısı yalıtım yönetmeliklerine göre kont-
rol edilmesi işlemlerini kapsar. Alt program aynca tesisat
mühendislerinin gereksinimi olan ısı yalıtım raporunun ha-
zırlanması ve standard formda yazıcıda yazılmasını da içer-
mektedir. Tekrar kullanmak amacı ile yapı elemanlarının
hesaplanmış ısı iletim katsayıları diskette saklanabilir.

"HLCAL" alt-programı yapı elemanlarının ısı kayıpları-
nın etkileşimli olarak oda bazında hesaplanmasını içerir.
Program aynı zamanda kullanıcının yapı elemanları, odalar,
katlar arasındaki geometrik benzerliği de kullanarak aynı
bilgilerin tekrar girilmemesini sağlamış bulunmaktadır. Isı
kaybı sonuçlan standard başlıkta yazıcıda yazılabilir ve
tekrar kullanılmak üzere diskette saklanabilir.

"RCAL" alt-programında, programlama sırasında bellek
tasarrufu açısından radyatör verimleri, uzun tablolar hazırla-
mak yerine disket üzerine kaydedilmiştir. Alt program rad-
yatörlerin seçiminde dış atmosfer basıncının radyatör ve-
rimi üzerindeki etkisini de dikkate almıştır.

Program standardlara uygun kazan, boyler, genleşme
tankı seçimini, baca ve yıllık yakıt tüketimi hesaplarım da
içermektedir.

Komple paket program hiyerarşik bilgi yapısı gereği, iş-
letim kolaylığı, giriş bilgi esnekliği ve sonuçların hassasiyeti
açısından her türlü yapı için uygulanabilir başarılı bir ça-
lışma örneğidir. Tek katlı bir bina için yapılan durum
değerlendirmesi örnek çıktıları aşağıda verilmiştir.


ÇORLU

O

BIfv|f=ı:


ŞEHİR.

s TEKİRDAĞ
: 2.IKLIM BÖLGESİ
:DIS SICAKLIK! -6C 'O
:RÜZGARLI BÖLGE

.ÇOK SERBEST

.BİTİŞİK NİZAM

.BİNADAKİ BODRUM KAT ADEDi: 0

.ZEMİN DAHİL NORMAL KAT ADEDi:

.BENZER KAT ADEDİ: 0

. İSLETME REJIMÜ l

32

MÜHENDİS VE MAKİ NA DERGİSİ CİLT. 29 SAYI 336 OCAK 1988

ısı

o

ÇORLU LOJMAN BİNASI ...BİNASI / ZEMİN KAT

şehir: .....: tekirdağ .••• ıklım bölgesi,,..; s.

l l l YÖNETMELİK l HESAP DEĞERLERİ l

ı ı î _._.ıt_ ._ .. --I

i l l '•" l l

INI YAPI BİLEŞENİ i l,"/ i l "V l K l F l K.KF l

101 | i l l l l

l l î MEK-'l.i İM£K,'W |M2K-'UJ | M2 l Uİ/K l

l DIŞ DUVARLAR 0 31 l.£34 0.71 73.0 5£

? ............ g.31 0.İ33 3.34 18.0 60

3 PENCERELER - £.50 12.4 31