Russian federation

KÜMÜLATİF ETKİ DEĞERLENDİRMESİ

Bazı durumlarda, alt projeler başka kaynaklardan etkiye maruz kalan önemli ekolojik veya sosyal, ekonomik kültürel varlıklar üzerinde etkiye sahip olabilir. Örneğin, aynı nehir havzası içerisinde yer alan çoklu hidroelektrik projelerinin her biri nehir üzerinde küçük bireysel etkilere sahip olabilir, ancak toplu olarak çok büyük etkiler yaratabilirler –uzun nehir bölümleri üzerinde ekolojik sistemlerin korunması veya başka kullanımların desteklenmesi için yetersiz akışa yol açılması. Dolayısıyla, tüm Kategori A ve B alt projeleri, bu konular hakkında ayrıntılı değerlendirmelerin gerekli olup olmadığını tespit etmek amacıyla, Finansal Aracılar tarafından potansiyel kümülatif etkiler bakımından taranacaktır. Hidroelektrik santral projeleri için, bu tarama başlangıçta Banka’nın ön incelemesine tabi olacaktır; ancak hem Finansal Aracılar hem de Banka tarama kriterlerinin açık olduğu ve sürecin yeterli olduğu konusunda emin olduğunda düzenli proje denetlemesi kapsamında sonradan incelemeye geçilmesi seçeneği mevcuttur.

Başlangıçtaki tarama ÇED veya PTD dokümanlarında veya Türkiye’deki gereklilikleri karşılamak amacıyla hazırlanan başka dokümanlardaki (örneğin Ekosistem Değerlendirme Raporu) bilgilere dayalı olacaktır. Kategori B olarak sınıflandırılan Kapsam Dışı projeler için, tarama proje önerisine ve mevcut başka bilgilere dayalı olarak gerçekleştirilecektir. Tarama sürecinde ilk olarak alt projenin gerçekçi etki azaltma önlemleri ile güvenilir bir şekilde ortadan kaldırılamayacak potansiyel saha dışı etkilere (örneğin alt projenin mansap yönünde su kalitesinde, miktarında ve akış hızında değişiklik; havaya, yüzey ve yeraltı sularına emisyonlar; yüzey sularına akabilecek çökelti ve erozyon oluşumu, projenin fiziksel sınırlarının ötesindeki alanları etkileyebilecek gürültü düzeyleri, vs.) sahip olup olmadığı tespit edilecektir. Ekipman değiştirilmesini veya rehabilitasyonunu içeren enerji verimliliği yatırımları gibi projeler için, sadece potansiyel bir saha dışı etkinin olmadığını ve kümülatif etkiler için daha fazla değerlendirme yapmanın gerekmediğini belirtmek gerekir.

Bu gibi potansiyel artık saha dışı etkilerin tespit edilmesi halinde, projenin kümülatif etkilere katkısının bir değerlendirmesini içeren bir sınırlı veya tam ÇED gerekecektir. ÇED kapsamındaki bu değerlendirme, projeden olumsuz etkilenmesi muhtemel olan ve aynı zamanda başka mevcut veya makul ölçüde öngörülebilir tesis veya faaliyetlerin (örneğin planları önceden onaylanmış olan projeler, önemli doğal eğilimler veya geliştirme eğilimleri) olumsuz etkilerine de maruz olan “Değerli Ekosistem Bileşenlerinin” (DEB)² tespit edilmesine dayalı olacaktır. Belirli bir DEB üzerinde etkileri olan tesisler ve faaliyetler genellikle “stres yaratıcı etken” olarak adlandırılmaktadır. Pratik amaçlar için, çoğu durumda ÇED çalışması, önemleri ve potansiyel hassasiyetleri sebebiyle yüksek önceliğe sahip oldukları düşünülen sınırlı sayıda DEB üzerine odaklanır (sayıları nadiren 5-10’u geçer). Bunlar kendi başlarına önemli olabilir ve/veya daha geniş çevresel süreçlerin veya hizmetlerin göstergeleri olabilirler. DEB’lerin tespit edilmesi ve önceliklendirilmesinde uzmanlar ve paydaşlar ile istişare çok önemli bir adımdır. Finansal Aracı, ÇED’e dayalı olarak projenin kümülatif etkilerinin sadece temel (sade) bir değerlendirmesi mi, yoksa derinlemesine bir kümülatif etki değerlendirmesi (KED) mi gerektirdiğini belirler.

Kümülatif etki değerlendirmesi ideal olarak, bir nehir havzası yönetim planı gibi bölgesel veya sektörel bir planlama süreci bağlamında gerçekleştirilir. Ancak, çoğu durumda bu mümkün değildir ve değerlendirmenin münferit proje düzeyinde gerçekleştirilmesi gerekir. Belirli bir projenin potansiyel kümülatif etkilerinin değerlendirmesi aşağıdakileri amaçlar:

1. 
   Projenin, başka kaynaklardan (halihazırda mevcut olan, gelecekte var olacağı öngörülebilen veya geçmişte mevcut olan ve “miras” etkileri devam eden kaynaklar gibi) da etkilenmesi olası bir veya daha fazla DEB üzerinde bir etkiye sahip olup olmayacağını belirlemek;
   
2. 
   Bu gibi etkilerin öngörülmesi halinde, projenin etkilerinin, bu diğer “stres yaratıcı etkenlerin” etkileri ile kümülatif olarak nasıl etkileşeceğini (katkı yaparak, sinerji yaratarak) belirlemek;
   
3. 
   Proje için etki azaltma önlemleri uygulandıktan sonra, proje etkilerinin diğer etkiler ile birlikte DEB özellikleri üzerinde şimdi veya gelecekte önemli bir istenmeyen değişikliğe yol açıp açmayacağını belirlemek.
   

Gerekli değerlendirme türünün belirlenmesinde takip edilecek temel kriterler şunlardır:

• 
  ÇED’in aşağıdaki durumları tespit etmesi halinde kümülatif etkilerin basit bir değerlendirmesi yeterlidir: (i) önerilen projenin etkilerinin, seçilen DEB’lerden herhangi biri üzerindeki toplam etkiye sadece küçük bir katkı yapacak nitelikte olması; veya (ii) kümülatif etkilerin bir endişe kaynağı olduğu kolaylıkla tanımlanabilecek çok az sayıda DEB’in bulunması; ve/veya (iii) farklı “stres yaratan etkenlerin” DEB’ler üzerindeki etkileri arasındaki etkileşimlerin açık olması ve kolaylıkla anlaşılabilir, açıklanabilir ve değerlendirilebilir olması.
  
• 
  ÇED’in aşağıdaki durumları göstermesi halinde daha derinlemesine bir KED yapılması gereklidir: (i) önerilen projenin, tespit edilen DEB’lerden birisi veya birkaçı üzerindeki toplam etkinin önemli bir bölümünü oluşturması; ve/veya (ii) birden fazla “stres yaratan etkenden” kaynaklanan kümülatif etkilere maruz kalması olası birkaç DEB’in olması; ve/veya (iii) farklı “stres yaratan etkenlerin” etkileri arasındaki etkileşimleri karmaşık olması (örneğin potansiyel olarak sinerji yaratması veya birbirlerine bağımlı olması) ve kolaylıkla anlaşılabilir öngörülebilir olmaması.
  

Belirli bir proje için gereken kümülatif etki değerlendirmesinin düzeyini belirlemek ve uygulamak için iki aşamalı bir süreç kullanılacaktır: Birinci Aşama (tam veya sınırlı) ÇED çalışması kapsamında gerçekleştirilen basit bir değerlendirmedir. Çoğu durumda bu yeterli olacaktır. Ancak, Birinci Aşlamanın sonuçlarından birisi, İkinci Aşamaya (bir derinlemesine KED) ihtiyaç duyulduğu kararı olabilir. Birinci Aşama ve İkinci Aşamanın gerçekleştirilmesinde uygulanan yöntemler aşağıda özetlenmiştir.

1. Aşama: önerilen bir projenin potansiyel kümülatif etkilerinin ÇED kapsamında basit değerlendirmesi:

1. Proje kurgusunun ve kümülatif etkilere yol açabilecek bileşenlerinin ve faaliyetlerinin açıklanması (proje kurgusu açıklaması; endişe kaynaklarının (genel düzeyde DEB’ler) ve göz önüne alınması gereken diğer stres yaratıcı etkenlerin belirlenmesini içermelidir);

2. Projenin bu kaynaklar üzerindeki kümülatif etkilere nasıl katkıda bulunabileceğinin spesifik yollarının tespit edilmesi ve mesleki yargılamaya dayalı olarak farklı kaynaklardan gelen etkilerin etkileşiminin kolaylıkla karakterize edilebilir mi olduğunun (örneğin katkı yapıcı) yoksa daha karmaşık mı olduğunun (örneğin sinerji yaratıcı) belirlenmesi;

3. Projenin etkilerinin beklenen düzeyinin veya ölçeğinin hem ayrı olarak hem de bu kaynaklar üzerindeki kümülatif etkiye katkısı bakımından değerlendirilmesi (örneğin su alma ile ilgili olarak, normal su hacminin yüzde kaçı bu proje tarafından alınacak? Bu, farklı amaçlı toplam su alımının yüzde kaçını oluşturuyor?);

4. Mesleki değerlendirmeler, mevcut veriler ve bir etki matrisi gibi basit nitel araçlar kullanılarak, projenin ilgili kaynaklar üzerindeki kümülatif etkilere olası katkısının karakterize edilmesi, etkinin azaltılması için azaltma önlemlerinin önerilmesi (temel olarak projenin katkısı ancak aynı zamanda makul durumlarda proje kapsamı dışındaki olası etki azaltma önlemleri), ve (etki azaltma önlemlerinin uygulanmasından sonra) ilgili kaynaklarda önemli değişikliklere yol açabilecek önemli artık etkilerin olup olmayacağının gösterilmesi; veya

5. Mesleki değerlendirmeye dayalı olarak, soruları cevaplandırabilmek ve yukarıdaki (4) no’lu maddede açıklanan önlemleri tavsiye edebilmek için derinlemesine bir kümülatif etki değerlendirmesinin gerekli olup olmadığının belirtilmesi.

2. Aşama: derinlemesine Kümülatif Etki Değerlendirmesi

Bir derinlemesine KED için aşağıdaki temel unsurları içeren spesifik Görev Tanımları/şartnameler hazırlanmalıdır:

1. teknik uzmanlık bilgisini ve halkın katılımını bir araya getiren bir süreç yoluyla çalışmanın üzerinde odaklandırılacağı spesifik DEB’lerin belirlenmesi;

2. DEB’lerin gerekliliklerine dayalı olarak çalışmanın mekansal ve zamansal sınırlarının belirlenmesi;

3. her bir DEB için “Kabul Edilebilir Değişiklik Sınırlarının” belirlenmesi;

4. DEB’lerin mevcut durumunu (başlangıç durumu) ve bunlar üzerindeki mevcut stres yaratıcı etkenlerin doğasını, kaynağını ve büyüklüğünü değerlendirmek için gereken verilerin toplanması. Çoğu durumda, mevcut başlangıç durumu verilerinde ilave saha çalışmaları yoluyla kapatılması gereken boşluklar olacaktır. Gerektiğinde ve teknik açıdan geçerli olduğunda, mevcut ilgili veri tabanlarından bilgiler dış değerleme yoluyla alınabilir³ (örneğin projenin hedeflediği nehir havzası bilgilerinin mevcut olmaması, ancak benzer özelliklere sahip yakındaki bir nehir havzası ile ilgili bilgilerin mevcut olması);

5. projenin her bir DEB üzerindeki olası etkisinin değerlendirilmesi (yine güvenilir değerlendirme yapabilmek için gerekmesi halinde yeni verilerin toplanması dahil olmak üzere);

6. öngörülen proje etkilerinin, diğer stres yaratıcı etkenler ile birlikte DEB’ler üzerinde kabul edilebilir sınırlar üzerinde değişikliğe yol açıp açmayacağını değerlendirmek için, kabul edilmiş nicel ve kestirimci yöntemlerin (örneğin matematiksel modelleme veya bilgisayarlı modelleme) kullanılması;

7. DEB’ler üzerinde projeden ya da başka önemli stres yaratıcı etkenlerden kaynaklanan baskıları azaltıcı gerçekçi etki azaltma önlemlerinin tespit edilmesi. Etki azaltma önlemlerinden sorumlu kurumları ve projenin doğrudan kontrolü dışındaki etki azaltma ve izleme önlemlerinin uygulanmasını sağlamak için nelere ihtiyaç duyulacağını belirten bir önerilen Etki Azaltma ve İzleme Planının geliştirilmesi. Mümkün olduğu durumlarda, etki azaltma ve izleme önlemlerinin tahmini maliyetleri de sunulmalıdır.

8. DEB’ler üzerindeki beklenen artık (azaltılamayacak) etkilerin gösterilmesi ve bunların Kabul Edilebilir Değişiklik Sınırlarının aşılmasına yol açıp açmayacağının değerlendirilmesi.

Derinlemesine KED’ler Finansal Aracı tarafından incelenir ve ÇED kapsamında veya ayrı olarak halkın katılımı amacıyla açıklanır; ayrıca başlangıçta Banka’nın ön incelemesine tabi tutulacaktır. Birkaç KED gerçekleştirildikten sonra, Finansal Aracı ve Banka Finansal Aracıların yeterli deneyim ve kapasiteyi geliştirdikleri konusunda mutabık kalırsa, Banka KED’ler için düzenli proje denetlemesi kapsamında sonradan inceleme uygulamasına geçebilir.

DOKÜMANTASYON

Alt proje sponsoru, ÇD dokümanlarının hazırlanmasından sorumlu olacaktır (örneğin ÇED, sınırlı ÇED, ÇYP, PTD, KED, vs.). Çeşitli olası sonuçlar kapsamında gerekli olan ÇD dokümanlarının türleri aşağıda ayrıntılı olarak açıklanmaktadır. Alt proje değerlendirmesine bağlı olarak, bir Kategori A projesi için hazırlanacak doküman Tam Çevresel Etki Değerlendirmesi olacaktır; Kategori B projeleri için ise sınırlı Çevresel Etki Değerlendirmesi veya ayrı bir ÇYP (veya kontrol listesi ÇYP) olabilir. Kategori A projeleri için derinlemesine Kümülatif Etki Değerlendirmesinin gerekmesi büyük bir olasılıktır, ancak yukarıda açıklanan kriterlere dayalı olarak bazı Kategori B projeleri için de gerekebilir.

Kategori A

• 
  Ek I ve Ek II- ÇED Gerekli Kararı
  

Bu projeler için, Türkiye’deki düzenlemeler kapsamında bir ÇED’in hazırlanması zorunludur. Alt proje sponsoru, Finansal Aracıya Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın “Çevresel Etki Değerlendirme Olumlu Kararının” bir nüshasını (yani projenin ÇD sürecini müteakiben ilerleyebileceğine dair resmi onay) ve Nihai ÇED Raporunun Türkçe halini vermekle yükümlü olacaktır.
Ayrıca, Kategori A projeleri için Dünya bankası politika gerekliliklerini karşılamak amacıyla bir ÇED Ek Raporuna/Zeyilnamesine ihtiyaç duyulacaktır. Tipik olarak, bu ek rapor boşluk analizine bağlı olarak, bunlarla sınırlı olmamak üzere aşağıdaki dokümanların İngilizce versiyonlarını içerecektir: (a) bir Yönetici Özeti, (b) Çevresel Yönetim Planı (ÇYP), (c) Proje Açıklaması ve (d) Halkın Katılımı Toplantılarının tutanaklarının kısa bir İngilizce özeti⁴.
Proje taraması sırasında projenin bir derinlemesine KED gerektirdiğinin tespit edilmesi halinde, bu da ÇED’in ayrı bir bölümü veya eki olarak ya da ayrı bir doküman olarak sunulmalıdır.

• 
  Ek II - ÇED Gerekli Değil Kararı
  

Türkiye’deki mevzuata göre bir ÇED gerekmediğinden dolayı, alt proje sponsorundan Finansal Aracıya bir PTD ile birlikte Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın “ÇED Gerekli Değil” kararının (yani proje için Türkiye’deki mevzuata göre bir ÇED gerekmediğine dair resmi karar) bir Türkçe ve/veya İngilizce nüshasını sunması istenir. Finansal Aracı bir boşluk analizi gerçekleştirir ve yukarıdaki “Tarama” bölümünde belirtilen kriterlere göre alt projenin potansiyel olarak önemli sahaya özgü çevresel sorunlar içerip içermediğini belirler. Finansal Aracı kararını Dünya Bankası’na bildirir ve aynı zamanda Banka’ya PTD dosyasını sunar. Finansal Aracının ve Banka’nın PTD’nin bu kararı almak için yeterli bilgiyi içermediği sonucuna varması halinde, Finansal Aracı alt proje sponsorundan projenin Kategori A projesi olup olmadığını belirlemek için ihtiyaç duyulan ilave bilgileri sunmasını ister. Projenin bir Kategori A projesi olduğu sonucuna varılması halinde, alt proje sponsorundan OP/BP/GP 4.01 ve diğer ilgili politikalarda (örneğin OP 4.04, OP 4.11) belirtilen Dünya Bankası gerekliliklerine uygun olarak bir ÇED hazırlaması istenir.
Yine yukarıda açıklanan taramaya dayalı olarak, projenin ÇED raporunun bir parçası olarak ya da ayrı bir uygulama olarak derinlemesine bir KED gerektirdiği de kararlaştırılabilir.
Kategori B

• 
  Ek I, Ek II ÇED Gerekli Kararı, Ek II ÇED Gerekli Değil Kararı veya Kapsam Dışı
  

Türkiye’deki ÇED Yönetmeliği kapsamında alt projenin Ek-I, veya Ek-II ÇED Gereklidir Kararı verilen bir proje olması ve bir tam ÇED hazırlanmış olması halinde, Finansal Aracı önceki bölümde açıklanan kriterlere dayalı olarak mevcut ÇED’in Dünya Bankası’nın Kategori B projelerine ilişkin ÇD dokümantasyon gerekliliklerini karşılayıp karşılamadığını, veya bir başka ÇD dokümanının daha (sınırlı ÇD veya ÇYP ya da kontrol listesi ÇYP) gerekli olup olmadığını kararlaştırır.
Alt projenin Ek-II ÇED Gerekli Değil kararı verilmiş bir proje olması halinde, Türkiye’deki ÇED gerekliliklerinin karşılanması için PTD hazırlanmış olmalıdır. Finansal Aracı önceki bölümde açıklanan kriterlere dayalı olarak mevcut PTD’nin Dünya Bankası’nın Kategori B projelerine ilişkin ÇD dokümantasyon gerekliliklerini karşılayıp karşılamadığını, veya bir başka ÇD dokümanının daha (sınırlı ÇD veya ÇYP ya da kontrol listesi ÇYP) gerekli olup olmadığını kararlaştırır. Mümkün olduğu ölçüde, sınırlı ÇD ve ÇYP PTD’den alınan bilgilere dayalı olmalıdır; ancak, PTD’nin kapsamına ve kalitesine bağlı olarak, Finansal Aracı ilave bilgilerin ve/veya analizlerin gerekli olduğuna karar verebilir.
Alt projenin herhangi bir Ek kapsamına girmemesi halinde, Finansal Aracı yine de projeyi Kategori B olarak değerlendirebilir ve bu durumda yukarıda açıklandığı gibi bir ÇYP veya sınırlı ÇD istenebilir. Ancak bu durumda dokümanın hazırlanmasında esas alınacak bir PTD olmayacaktır. Bir Kapsam Dışı projenin Dünya Bankası Kategori A kapsamına girmesi olası değildir.
Kategori C.

• 
  Kapsam Dışı (çoğunlukla sadede malzeme/ekipman alımı ve/veya tesisat işleri içeren projeler için) alt projeler Dünya bankası politikaları kapsamında herhangi bir ÇD gerekliliğine tabi değildir.
  

Not: Tüm Ek I ve II hidro alt projeleri için, alt proje sponsoru Finansal Aracıya ÇED raporu (ve resmi “ÇED Olumlu Kararı” belgesini)” veya PTD dosyasını (ve resmi “ÇED Gerekli Değil Kararı” belgesini) sunacaktır ve Finansal Aracı dosyada tespit edilen çevresel hususları inceleyerek alt projenin suyun memba ve mansap yönlerindeki kullanımını da gösteren genel nehir havzası bağlamında yeterince değerlendirilip değerlendirilmediğini tespit edecektir. Banka ile aksi kararlaştırılmadığı sürece, Finansal Aracı, projenin (A) Dünya Bankası OP 4.04 Ek A’da tanımlanan Doğal Yaşam Alanları ve Kritik Yaşam Alanları; ve (B) Borçlunun koruma amaçlı mevzuatı kapsamında koruma altına alınan diğer alanlar⁵ üzerinde yer alan hidro alt projeleri finanse etmemesini sağlayacaktır.

Tüm hidroelektrik projeleri belirli düzeyde bir saha dışı (mansap) etki potansiyeline sahiptir. Dolayısıyla, hidro projeleri için, Finansal Aracı bir derinlemesine Kümülatif Etki Değerlendirmesinin gerekip gerekmediğini belirlemek için yukarıda açıklanan tarama sürecini uygulayacaktır, ve gerekli olduğunun tespit edilmesi halinde proje sponsoruna buna göre bilgi ve rehberlik sağlayacaktır. Finansal Aracının bir derinlemesine KED çalışmasına ihtiyaç duyulmadığına karar vermesi halinde, alt proje sponsoruna alt proje ÇD çalışmasının, kümülatif etki konuları ve neden bunların önemli düzeyde olmasının beklenmediği ile ilgili bir tartışma bölümünü içermesi gerektiği bildirilecektir.
İlave finansmanın Kredi Yürürlük tarihinden 1 yıl sonra, veya Banka tarafından kararlaştırılan başka bir zaman, Banka kümülatif etki değerlendirmeleri ile ilgili gerekliliklerin İşletim El Kitaplarına uygun olarak uygulanıp uygulanmadıklarını inceleyebilir. Banka ve Finansal Aracılar, kümülatif etkilerin azaltılmasına yönelik yeterli süreç ve kapasitelerin (Finansal Aracıların görevlendirmeyi tercih edebileceği eğitimli harici danışmanlar dahil olmak üzere) oluşmuş olduğu konusunda tatmin olmaları halinde, Banka KED inceleme/onay sürecini Finansal Aracılara devretmeye ve ön inceleme uygulamasından denetleme süreci kapsamında gerçekleştirilecek sonradan inceleme uygulamasına geçmeye karar verebilir.
Türkiye’deki ÇED mevzuatı ile Dünya Bankası operasyonel politikaları arasında, proje ile ilgili bileşenlerin çevresel değerlendirme sürecine entegre edilmesi ile ilgili bir başka farklılığı vurgulamak da önemli olacaktır. Türkiye’deki çevre mevzuatı bir projenin yardımcı yapıları konusunda pek açık değildir; dolayısıyla yeni açılan veya genişletilen erişim yolları, malzeme ocakları, bir yenilenebilir enerji projesi için planlanan iletim hatları gibi proje ile ilişkili bileşenler ve bunların öngörülen çevresel etkileri aynı ÇD dokümanında gereğince ele alınmamaktadır. Şu anda mevzuat bir projenin farklı bileşenleri için onay almak amacıyla farklı çevresel değerlendirme dokümanlarının sunulmasına izin vermektedir (alt bileşenler Yönetmelik Ek-I ve Ek-II hükümlerine tabi ise) ancak aralarındaki bağlantılar sorgulanmamaktadır. Sadece 17 Temmuz 2008 tarihli ÇED Yönetmeliğin 25. maddesi, borçlu tarafından tercih edilmesi halinde tüm proje bileşenlerini kapsayan bir entegre ÇED raporunun veya bir PTD’nin hazırlanabileceğini belirtmektedir.
Öte yandan, OP 4.01 proje etki alanını açık bir şekilde şöyle tanımlamaktadır: Elektrik iletim koridorları, boru hatları, kanallar, tüneller, taşıma ve erişim yolları, ariyet ve bertaraf alanları, inşaat şantiyeleri ve projenin yol açtığı plansız yerleşim alanları (örneğin anlık yerleşim, kütük kesme veya erişim yolları boyunca tarımın kaydırılması) gibi tüm yan hususları da dahil olmak üzere projeden etkilenmesi muhtemel bölge.
Dolayısıyla, proje DB standartlarına göre taranırken tüm proje bileşenleri dikkate alınacaktır ve DB standartlarına uygunluk için hazırlanan ÇD (ÇED, sınırlı ÇD, ÇYP) projenin tüm bileşenleri ile birlikte bunların çevresel etkilerini ve etki azaltma/izleme önlemlerini ele almalıdır.
HALKIN KATILIMI
Kategori A
Ek I ve Ek II-ÇED Gerekli Kararı Verilen Projeler

Türkiye’deki yeni ÇD mevzuatı, Ek-I projeleri ve Ek-II ÇED Gerekli Karartı verilen projeler için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından bir halkın katılımı toplantısı yapılmasını gerektirmektedir (kapsam belirleme aşamasında); ancak Nihai ÇED kararı verilmeden önce halkın görüşlerinin alınabilmesi için Taslak ÇED raporunun 30 gün boyunca sahada askıya çıkarılmasına yönelik bir başka gereklilik daha bulunmaktadır. Yönetmelik ayrıca ÇED hazırlığının çeşitli aşamalarında birkaç halkın katılımı toplantısının yapılmasını öngörmektedir –taslak doküman ile ilgili halkın katılımı toplantısı dahil olmak üzere. Dünya Bankası’nın ÇD politikası bir Kategori A projesi için iki adet halkın katılımı toplantısı yapılmasını gerektirmektedir: ilki erken bir aşamada (örneğin “kapsam belirleme” aşamasında veya ÇED Görev Tanımı üzerine) ve ikincisi Taslak ÇED üzerine, iletilen görüşlerin dokümanın nihai hale getirilmesinde hâlâ dikkate alınabileceği bir noktada.

Türkiye’deki mevzuat, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın ilgili “kurum ve kuruluşların” temsilcilerinden oluşan bir komisyon oluşturmasını öngörmektedir.⁶ Komisyon, ÇED’in kapsamını ve formatını belirlemek için (kapsam belirleme), halkın katılımı toplantısının sonuçlarını dikkate alarak Taslak ÇED’i inceleyip değerlendirecektir. Bu prosedür Dünya Bankası ÇD politikası kapsamındaki birinci halkın katılımı toplantısı koşulunu karşılamaktadır.
Taslak ÇED aynı zamanda görüşler için kamuoyuna açıklanmaktadır ve Komisyon değerlendirmesinde kamuoyu görüşlerini dikkate almak zorundadır. Komisyon daha sonra kamuoyu görüşlerini de içeren ÇED’i sonuçlandıracak ve ÇED raporunu projenin onaylanıp onaylanmayacağına dair nihai karar için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na sunacaktır. Bu aşamada ÇED yine kamuoyu görüşlerine açıklanacaktır.
Taslak ÇED’in kamuoyu incelemesine ve görüşlerine açılması çoğu durumda Dünya Bankası’nın Kategori A projelerine yönelik ikinci istişare gerekliliğini karşılayacaktır. Bununla birlikte, Finansal Aracı önerilen bir alt proje ile ilgili olarak düzenlenen halkın katılımı sürecinin etkililiğini değerlendirecek, taslak ÇED’in ÇED Yönetmeliğinin uygulama prosedürleri çerçevesinde kamuoyu incelemesine açılıp açılmadığını kontrol edecek ve gerekli görmesi halinde alt proje sponsorunun ikinci bir halkın katılımı toplantısı düzenlemesini isteyebilecektir. ÇED Kararları Çevre ve Şehircilik Bakanlığı web sitesinde yayınlanmaktadır. Ayıca, Türkiye’deki ÇED mevzuatının gerektirdiği ÇED raporları Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın web sitesinde

(http://www2.cedgm.gov.tr/dosya/cedsonuckarar/cedsonuc.htm) kamuoyu görüşlerine sunulmaktadır; Türkiye’deki mevzuat gerekliliklerine dayalı olarak açıklanmayan projeler için, alt proje sponsorunun web sitesinde veya uygun başka bir web sitesinde raporların açıklanması yeterlidir.

Birinci ve ikinci halkın katılımı toplantılarının tutanaklarının kısa bir İngilizce özetine, Dünya Bankası’na sunulan ÇED Ek raporunun/Zeyilnamesinin ekinde yer verilmelidir.

Ayrıca, KED’in bir Kategori A projesine yönelik Tam ÇED’in bir parçası olabileceğini veya ayrı bir doküman olarak hazırlanabileceğini belirtmek gerekir. KED istişare gereklilikleri “İstişare ile ilgili Genel Notlar” bölümünde ayrıntılı olarak açıklanmaktadır.

Ek II-ÇED Gerekli Değil Kararı Verilen Projeler
Kategori A
Türkiye’deki ÇED Yönetmeliği Ek-II projeleri için halkın katılımı faaliyetleri gerektirmemektedir. Dolayısıyla, Ek-II olarak tanımlanan ancak DB standartlarına göre Kategori “A” olarak sınıflandırılan ve Dünya Bankası gerekliliklerine göre bir ÇED hazırlanacak projeler için, ilgili alt proje sponsoru en az iki halkın katılımı toplantısı düzenlemekle yükümlüdür: birincisi Dünya Bankası ÇED dokümanına yönelik Görev Tanımlarını tartışmak için, ikincisi taslak ÇED dokümanını tartışmak için. Halkın katılımı toplantısının sonucunda ilave bir toplantıya ihtiyaç olduğunun kararlaştırılması halinde, ilave toplantılar da düzenlenecektir.
Kategori B
Ek I ve Ek II-ÇED Gerekli ve Ek II-ÇED gerekli Değil Kararı verilen Projeler
Basit ÇYP gerektiren projeler için bir kez halkın katılımı toplantısı yapılması gerekmektedir. Dünya Bankası kriterlerine göre sınırlı ÇD gerektiren projeler için, iki kez halkın katılımı toplantısı yapılması gerekmektedir (Kategori A projelerine benzer şekilde). Ek-I projeleri için, bu gereklilik Türkiye’deki ÇD prosedürleri kapsamında karşılanmaktadır. Bununla birlikte, tüm Ek-II projeleri için, alt proje sponsoru tarafından bir halkın katılımı toplantısı düzenlenmesi gerekmektedir. Toplantı tarihi ve saati ilgili tarafların toplantıya katılmasına olanak tanıyacak kadar önceden kamuoyuna duyurulmalıdır. Ayrıca, halkın bilgilendirilmesi ile ilgili ayrıntılar (duyuru şekli, katılımcı listesi, dile getirilen hususlar, vs.) hazırlanacak olan ÇYP’nin veya sınırlı ÇD’nin ekinde ayrı bir bölümü olarak belgelenmelidir.

KED’nin bir Kategori A tam ÇED raporunun veya bir Kategori B sınırlı ÇD raporunun bir parçasını oluşturabileceği veya ayrı bir doküman olarak hazırlanabileceğini belirtmek gerekir. KED istişare gereklilikleri “İstişare ile ilgili Genel Notlar” bölümünde ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Kapsam Dışı Projeler
Bir kez halkın katılımı toplantısının yapılması ve bu toplantının alt proje sponsoru tarafından gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Toplantı tarihi ve saati ilgili tarafların toplantıya katılmasına olanak tanıyacak kadar önceden kamuoyuna duyurulmalıdır. Ayrıca, halkın bilgilendirilmesi ile ilgili ayrıntılar (duyuru şekli, katılımcı listesi, dile getirilen hususlar, vs.) hazırlanacak olan ÇYP’nin ayrı bir bölümü olarak belgelenmelidir.
Kategori C
Kapsam Dışı (çoğunlukla sadece malzeme/ekipman alımını ve/veya tesisat işlerini içeren projeler için)

Bu alt projeler için Dünya Bankası politikaları kapsamında herhangi bir halkın katılımı toplantısı gerekliliği bulunmamaktadır.

İstişare ile ilgili Genel Notlar
Burada halkın katılımı toplantılarının, önerilen hem projenin çevresel etkileri ile ilgili endişelerin hem de seçilen saha ile ilgili olası endişelerin dinlenmesi amacına hizmet ettiğini belirtmek gerekir (saha Dünya Bankası politikalarına göre belirlenmemiş bir Doğal Yaşam Alanı veya Kritik Yaşam Alanı olabilir). Dolayısıyla, Finansal Aracılar hem Kategori A hem de Kategori B projeleri için halkın katılımı sürecinin KED istişare ihtiyaçları üzerinde özellikle durularak düzgün bir şekilde gerçekleştirilmesi konusunda alt borçlulara rehberlik etmelidir. Aşağıdaki kriterler, halkın katılımı sürecinin düzgün bir şekilde gerçekleştirilmesine yönelik kılavuz ilkeler olarak kullanılabilir:

• 
  Kategori A projeleri için, en az iki kez halkın katılımı toplantısı düzenlenmelidir. Bu toplantılardan ilki, paydaşlara çalışmanın Görev Tanımına dahil edilmesi gerektiğini düşündükleri potansiyel sorunları belirlemeleri için bir fırsat vermek amacıyla ÇED raporunun kapsam belirleme süreci öncesinde/sırasında gerçekleştirilmelidir. İkinci toplantı, paydaşların analizin kalitesi, sonuçların geçerliliği ve önerilen etki azaltma önlemlerinin uygunluğu ile ilgili görüşlerini ifade etmelerine olanak tanımak amacıyla taslak ÇED hazırlandıktan sonra gerçekleştirilmelidir. Her iki durumda da, katılımcılar görüşlerinin Görev Tanımına ve/veya raporun nihai haline nasıl yansıtıldığı veya neden yansıtılmadığı konusunda bilgilendirilmesi gerekir.
  

• 
  Kategori B projeleri için, ÇED veya ÇYP ile ilgili en az bir halkın katılımı toplantısının gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bununla birlikte, bazı durumlarda kamuoyu görüşlerinin yeterli düzeyde dikkate alınmasını sağlamak amacıyla diğer aşamalarda ilave halkın katılımı toplantılarının düzenlenmesi de gerekebilir.
  
• 
  Potansiyel saha dışı etkilerin söz konusu olduğu durumlarda, Değerli Ekosistem Bileşenlerinin (DEB) tespit edilmesine ve önceliklendirilmesine yardımcı olmak ve potansiyel kümülatif etki değerlendirmesinin ÇED Görev Tanımına mı dahil edileceğini yoksa ve ayrı bir derinlemesine KED’e mi ihtiyaç duyulduğuna (bakınız yukarıdaki Kümülatif Etki Değerlendirmesi bölümü) karar vermek için erken aşamada gerçekleştirilecek halkın katılımı toplantısı özellikle önem taşımaktadır. Kategori A projeleri için, bu husus zorunlu olarak gerçekleştirilecek olan başlangıç (kapsam belirleme) aşaması halkın katılımı toplantısına dahil edilebilir. Kategori B projeleri için kapsam belirleme aşamasında normal olarak bir halkın katılımı toplantısının yapılması gerekmemekle birlikte, kümülatif etki potansiyelinin tespit edilmesi halinde, bu konunun yeterli bir şekilde ele alınabilmesi için bunun gerçekleştirilmesi tavsiye edilebilir. Kümülatif etkilerin ÇED’in ayrılmaz bir parçası olarak ele alındığı durumlarda, bu etkilerin önemi ve bunları önlemeye veya azaltmaya yönelik önlemler taslak ÇED ile ilgili halkın katılımı toplantısında ele alınmalıdır. Ayrı bir derinlemesine KED’in hazırlandığı durumlarda, taslak dokümana ilişkin halkın katılımı toplantısı ya ÇED toplantıları ile birlikte ya da ayrı olarak gerçekleştirilmelidir.
  
• 
  Tüm halkın katılımı toplantıları için, toplantı yeri ve tarihi etkili bir şekilde duyurulması ve ilgilenen taraflara toplantıya katılımlarını sağlamak için yeterli süre tanınmalıdır. Bunun için, ulusal ve/veya yerel gazetelerde ilanlar yayınlanabilir, yerel kurumların (İl çevre ve Şehircilik Müdürlükleri) duyuru panolarında broşürler asılabilir, yerel halkın en fazla ziyaret ettiği yerlere (köy kahveler, vs.), alt borçluların ve/veya Finansal aracıları⁷ web sitelerine bilgilendirme notları konulabilir, yerel bölgelerde anonslar yapılabilir, vs.
  
• 
  Alt borçlunun yerel/ulusal STK’lara ulaşarak bunları halkın katılımı toplantılarına davet etmeleri iyi bir uygulama olacaktır.
  
• 
  ÇED’in veya sınırlı ÇED/ÇYP’nin (ve ilgili durumlarda KED’in) bir taslak versiyonu halkın erişebileceği yerlerde ulusal dilde askıya çıkarılmalıdır (kahveler, yerel çevre müdürlükleri, vs.)
  
• 
  Halkın katılımı toplantısı sırasında katılımcı isimlerinin, mesleklerinin, imzalarının, vs. yer aldığı bir hazirun cetveli doldurulur.
  
• 
  Alt borçlu tarafından katılımcılara teknik olmayan bir sunum yapılır ve hem katılımcıların yönelttikleri sorular hem de verilen cevaplar açık bir şekilde kaydedilir.
  
• 
  Gazete ilanlarının nüshaları, taslak raporların sunulduğu yerlerin fotoğrafları, toplantı(lar) sırasında çekilen fotoğraflar, halkın katılımı sürecinin gerekliliklerinin uygun şekilde yerine getirilmesi bakımından yararlı olacaktır.
  

Yukarıda belirtilen hususlara ek olarak, bireysel alt projelerin bu el kitabına göre gerçekleştirilen tüm tarama işlemlerinin sonuçları Finansal Aracının web sitesinde yayınlanır ve kamuoyundan bunlar ile ilgili görüşlerini yazılı olarak iletmesi istenir. İletilen kamuoyu görüşleri Görev Tanımlarında veya dokümanlara yapılan güncellemelerde yansıtılır.

AÇIKLAMA

Kategori A

Dünya Bankası; ÇED Zeyilnamesini, yönetici özeti İngilizce versiyonunu, ulusal ÇED ve ÇYP’yi, ve halkın katılımı toplantılarının tutanaklarını Dünya Bankası’nın InfoShop’una koyar. Alt proje sponsoru, Türkçe ÇED Raporunu ve ÇED Zeyilnamesini proje sahasına yakın bir yerde halkın erişebileceği bir noktada askıya çıkarır. Finansal Aracı, ÇD dokümanını askıya çıkarıldığı tarihi ve yeri belirten bir yazı ile birlikte bunu Dünya Bankası’na iletir. Finansal Aracı, Türkçe ÇED raporu ve ÇED Zeyilnamesi Türkiye’de askıya çıkarılıncaya ve İngilizce ÇED raporu ve ÇED Zeyilnamesi Dünya Bankası’nın InfoShop’unda yayınlanıncaya kadar REEE kaynaklarından bir alt proje kredisi sağlayamaz. Askıya çıkarma işlemi Ek-I projeleri için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından gerçekleştirilir. Her bir projenin ÇED raporunun bir nüshası aynı zamanda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nda kamuoyunun incelemesine sunulur. Türkiye’deki mevzuat uyarınca hazırlanan ÇED’ler ve Dünya Bankası gerekliliklerinin karşılanması için hazırlanan zeyilnameler, açıklanmak üzere İngilizce olarak sunulur (bir Kategori A projesinin gerekliliklerinin karşılanması için). Ek-II veya Kapsam Dışı olarak tanımlanan ancak Kategori A olarak sınıflandırılan ve Dünya Bankası gereklilikleri uyarınca ÇED gerektiren projeler için, ÇED İngilizce olarak hazırlanır ve açıklanır.

Kategori B

PTD’ler projenin kategorisinin belirlenmesinde bir başlangıç noktası işlevi görür. Ancak, böyle bir projenin yukarıda açıklandığı gibi Kategori B olarak sınıflandırılması halinde, bir sınırlı ÇD veya sadeleştirilmiş ÇYP hazırlanır.

Alt proje sponsoru, tüm Kategori B ÇD dokümanlarının (PTD, sınırlı ÇD, ÇYP) Türkçe halini proje sahasına yakın bir yerde halkın erişebileceği bir noktada askıya çıkarır ve bunlar aynı zamanda Finansal Aracının web sitesinde yayınlanır. Finansal Aracı, ÇD dokümanlarını, askıya çıkarıldıkları tarihi ve yeri belirten bir yazı şile birlikte Dünya Bankası’na iletir. Dünya Bankası, ülke içinde askıya çıkarılma tarihi ile birlikte ÇD dokümanını yayınlanmak üzere InfoShop’a sunar.

KED

Yukarıda da açıklandığı gibi, bir Kümülatif Etki Değerlendirmesi (KED) tek başına ayrı bir doküman olarak ya da bir Kategori “A” veya yüksek kategori “B” dokümanının ayrılmaz bir parçası olarak hazırlanabilir. Her halükarda, ülkede askıya çıkarılacak ve InfoShop’ta yayınlanacak olan KED’in spesifik içeriği, Dünya Bankası ile Finansal Aracı arasında kararlaştırılır. Askıya çıkarılacak olan KED’in içeriği ve formatı kararlaştırıldıktan sonra, doküman Finansal Aracı tarafından bilgi olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na ve Orman ve Su İşleri Bakanlığı’na gönderilir. Teslim tarihinden 3 (üç) hafta sonra, eğer bu balkanlıklardan yazılı görüş veya cevap alınmamış ise, herhangi bir görüş veya itirazın olmadığı varsayılır. O noktada, KED (veya KED’i içeren ÇD dokümanı) İşletim El Kitabında açıklanan ÇD dokümanlarının açıklanmasına ilişkin gereklilikler uyarınca askıya çıkarılır. Askıya çıkarma prosedürü, proje yürürlüğünden bir yıl sonra veya Banka ile kararlaştırılan başka bir tarihte gerçekleştirilecek olan KED uygulama gözden geçirme sürecinde tartışılır ve incelenir.

İNCELEME VE ONAY

OP 4.01 uyarınca kategori tespitinin incelenmesi ve onaylanması

Her bir münferit alt proje için, Finansal Aracı Banka’ya kısa proje bilgilerini, Türkiye’deki mevzuatın getirdiği gereklilikler ile bilgileri, hazırlanan dokümanlar ile ilgili bilgileri, dokümanların tercümelerini (PTD’ler veya özet ÇED) sunar ve önerilen ilgili çevre kategorisini bildirir. Dokümanda aşağıdaki kriterlere göre kategori tespitinin gerekçeleri açıklanır: projenin türü ve ölçeği, proje faaliyetleri (ana proje ve erişim yolları, malzeme ocakları, iletim hatları gibi ilgili tüm proje faaliyetleri dahil olmak üzere), projenin yeri, projenin potansiyel etkilerinin doğası ve büyüklüğü ve hassas sorunlar. Proje kategorisinin belirlenmesine ek olarak, bir durum tespit dokümanı önerilecektir. Banka sunulan bilgileri inceleyecek ve görüşlerini sunacaktır; değerlendirmenin uygun olması halinde, önerilen proje için “itiraz kaydı yok” kararını iletecek ve DB standartlarının karşılanması için gerekli olan çevresel değerlendirme doküman türünü talep edecektir. Enerji verimliliği projeleri için, proje dokümanları/bilgileri, proje uygulama raporlama süreci yoluyla sonradan inceleme olarak sunulabilir. Diğer projeler için, o tarihe kadar yapılan kategori belirleme işlemlerinin incelemesi bunların Banka için tatmin edici bir şekilde gerçekleştirildiğini gösterirse ön inceleme uygulamasından sonradan inceleme uygulamasına geçilebilir.

Kategori A

Türkiye’deki ÇED mevzuatı uyarınca Ek-I projelerinin ÇED raporunun onaylanmasından Çevre ve Şehircilik Bakanlığı sorumludur. Ek-II projeleri için, inceleme İl Çevre ve Şehircilik Müdürlükleri tarafından gerçekleştirilir ve ÇED Gerekli veya ÇED Gerekli Değil kararı verilir. ÇED’in gerekli olduğunun kararlaştırılması halinde, nihai onay mercii yine Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’dır; ancak diğer projeler için ÇED Gerekli Değil kararı projenin ulusal olarak onaylandığı anlamına gelir. Finansal Aracıya sunulan tüm alt projeler, öncelikle bu onayı almış olmalıdır (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın ÇED Olumlu Kararı). ÇED’in İngilizce Yönetici Özeti, ÇED’in veya ÇED Zeyilnamesinin İngilizce tercümesi, ve halkın katılımı toplantısının tutanakları da dahil olmak üzere İngilizce ÇYP Dünya Bankası’na sunulur ve Banka bir bağımsız inceleme yaparak onay verir. Finansal Aracı, Dünya Bankası’ndan bir “itiraz kaydı yok” bildirimi alıncaya kadar REEE kaynaklarından herhangi bir Kategori A alt projesi için kredi kullandıramaz. Dünya Bankası, dokümanları aldıktan sonra [10 iş günü] içerisinde Finansal Aracıya cevabını iletecektir. Tüm Kategori A ÇED’leri ve KED’leri önce Finansal Aracı tarafından, daha sonra Dünya Bankası çevre uzmanları ve son olarak da bölge koruma önlemleri koordinatörü tarafından incelenmelidir; dolayısıyla tüm dokümanlar Banka’ya İngilizce olarak sunulmalıdır. O tarihe kadar sunulan dokümanların kalitesinin kabul edilebilir bir düzeyde olması halinde, Dünya Bankası ile Finansal Aracı arasında varılacak bir mutabakattan sonra, her bir Finansal Aracı tarafından finanse edilecek Kategori A projelerinin incelemesi o tarihten itibaren rutin denetleme kapsamında sonradan incelemeye tabi tutulabilir.

Kategori B

Finansal Aracı, tüm çevresel hususların uygun şekilde ele alındığını doğrulamak için ÇD dokümanını inceler. En azından ilk 2 (iki) ÇD dokümanı (her bir Finansal Aracının) Dünya Bankası’nın ön incelemesine tabi olmalıdır. Sunulan dokümanların kalitesinin kabul edilebilir bir düzeyde olması halinde, Dünya Bankası ile Finansal Aracı arasında varılacak bir mutabakattan sonra, her bir Finansal Aracı tarafından finanse edilecek projelerin incelemesi sonradan inceleme olarak gerçekleştirilebilir.

Daha sonra, Finansal Aracı genel kredi onay süreci kapsamında tüm Kategori B proje dokümanlarının onayından sorumlu olacaktır. Finansal Aracılar her bir ÇD durum tespit dokümanının onayını Banka’ya bildirecektir. Banka daha sonra başvuruları rutin denetleme kapsamında seçici bir şekilde sonradan inceleme usulüne göre inceleyebilir.

KOŞULSALLIK

Finansal Aracı, alt proje kredi anlaşmalarında, alt proje sponsorunun Türkiye’deki çevre mevzuatında getirilen gereklilikleri yerine getireceğine ve Çevresel Politika Çerçevesinde belirtilen (ve ilgili alt projenin ÇD dokümanlarında -PTD, ÇED, KED, sınırlı ÇD, ÇYP- ayrıntılandırılan) ve Yeniden Yerleşim Politika Çerçevesinde ve İşletim El Kitabında getirilen sosyal ve çevresel koruma önlemlerine uyacağına dair bir taahhüdünün yer almasını sağlar. Ayrıca, ÇD dokümanları münferit alt projelerin yüklenicileri/alt yüklenicileri (inşaat, vs.) ile de paylaşılacaktır.

İZLEME VE RAPORLAMA
Normal denetleme faaliyetleri kapsamında, Finansal Aracı alt proje sponsorunun kredi anlaşmasında belirtilen çevresel yükümlülüklere uymasını sağlamak için masa başı ve saha denetleme fonksiyonlarını yerine getirecektir. Finansal Aracı, bu bağlamda gerekmesi halinde Çevre ve Şehirleşme Bakanlığı’nın uyum ve uygulama mercileri ile birlikte çalışacaktır.
Finansal Aracı, yeni ve devam etmekte olan yatırımların çevresel tarama ve çevresel değerlendirme durumu ile ilgili olarak Banka’ya altı aylık raporlar sunacaktır.
Tüm altı aylık Finansal Aracı alt proje ilerleme raporları, hazırlanan dokümanlar ve ÇD dokümanlarının (ÇED, KED, Sınırlı ÇD, ÇYP). uygulanması ile ilgili bir çevre bölümü içerecektir. Bu bölümde, Finansal Aracı alt proje kredi anlaşmasında belirtilen çevresel gerekliliklerin yerine getirilip getirilmediğini kontrol edecektir. Gerekliliklerin yerine getirilmemiş olması halinde, Finansal Aracı uyumun sağlanmasına yönelik ilave önlemler tavsiye edecektir. Uyumsuzluğun ciddiyet derecesine bağlı olarak, Finansal Aracı, alt proje sponsorunun düzeltici önlemleri almasına yardımcı olmak için özel çaba sarf edecek ve Finansal Aracının belirlediği makul bir süre içerisinde (normal olarak proje sahibine yapılan bildirimden itibaren iki ay içerisinde) düzeltici önlemlerin alınmaması halinde Finansal Aracı düzeltici adımlar atılıncaya kadar alt proje finansmanını askıya alacaktır.
KURUMSAL KAPASİTE
Bu projeye katılan Finansal Aracılar Türkiye’deki çevre mevzuatı konusunda deneyim sahibidir ve Dünya Bankası koruma önlemi prosedürlerine aşinadır. Finansal Aracıların kapasitesini daha da güçlendirmek için, her bir Finansal Aracı çevresel durum tespit dokümanlarının boşluk analizlerinin yapılmasına, dokümanların incelenmesine yardımcı olacak, yatırımcıya tavsiyelerde bulunacak, alt projelerin ÇYP’ye uyumlarını zaman zaman izleyecek, ve bunun gibi hizmetler sağlayacak bir çevre uzmanı tutacak, ya da kendi bünyesi içerisinden çevre konularından sorumlu olacak ve DB ekiplerinin çevre uzmanları ile yakın bir şekilde çalışarak süreç içerisinde bilgi ve deneyim kazanacak bir mühendis görevlendirecektir. Finansal Aracı çevre uzmanı ÇED süreçleri ile ilgili güçlü bir geçmişe sahip olmalıdır. Çevre uzmanının sorumlulukları şunları içermelidir: a) projelerin bu el kitabına uygun olarak taranması, her bir sahaya ait çevresel durum tespit dokümanlarının Finansal Aracı ve Dünya Bankası ile koordinasyon içerisinde değerlendirilmesi; b) proje uygulama aşaması sırasında ÇYP uygulamasının denetlenmesi ve Finansal Aracıya bildirilmesi; c) çevresel koruma önlemlerine uyum bakımından ilerlemenin ve sorunların Banka’ya bildirilmesi; d) yerel yüklenicilere ve kontrol mühendislerine ÇYP’ler hakkında verilecek çevre eğitiminin koordine edilmesi; e) mevcut çevresel yönetim kılavuzlarının dağıtılması ve etki azaltma önlemlerinin uygulanması, izlenmesi ve denetlenmesi ile ilgili olarak mevcut düzenlemelerin kapsamadığı konular ile ilgili kılavuzların geliştirilmesi; f) ihtiyaç duyulması halinde yatırımcı ile birlikte ÇD dokümanları hakkındaki halkın katılımı toplantılarının düzenlenmesine yardımcı olunması; g) planları denetlemek ve onaylamak ve ÇYP’lere uyumu izlemek amacıyla düzenli saha ziyaretlerinin gerçekleştirilmesi;
Finansal Aracıya ek olarak, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı da münferit alt proje uygulama denetleme faaliyetlerine teftiş birimi yoluyla katılabilir/katılır.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın proje sahasını zaman zaman ziyaret ederek gerçekleştirilen faaliyetlerin çevre mevzuatına uygun olarak yürütülüp yürütülmediğini kontrol etmesi beklenir. Bakanlık, çevre kirliliğine veya zararına yol açan gerçek kişilerin ve tüzel kişiliklerin faaliyetlerini kapatmaya, askıya almaya, geçici olarak veya tamamen sona erdirmeye yetkilidir. Bakanlık ayrıca durumun iyileştirilmesi için gerekli görevleri de tanımlar.
ÇYP hükümlerinin uygulanması, altı aylık ilerleme raporlarında Banka’ya düzenli olarak raporlanır. Raporların girdileri saha kontrol mühendisi, proje uygulamasını kontrol eden müşavir ve Finansal Aracı tarafından tutulan/görevlendirilen çevre uzmanı / mühendisi tarafından sağlanır.
Yatırımcının kapasitesinin de güçlendirilmesi gerekir. Her bir yatırımcı, alt projenin tarama sürecine yardımcı olacak, DB standartlarına uygun olarak ilgili kategorinin gerektirdiği çevresel değerlendirme dokümanlarını hazırlayacak ve ÇYP’nin yüklenici tarafından uygulanmasını takip edecek bir kişiyi görevlendirir veya bireysel çevre uzmanı tutar.

EK V.1.1- SADELEŞTİRİLMİŞ ÇEVRESEL YÖNETİM PLANI (ÇYP) ŞABLONU
Proje Açıklaması
Alt projenin kısa bir açıklamasını sununuz. Yatırımın türünü, yerini ve sahanın özellikle ilgili özelliklerini –örneğin bir koruma alanının veya kültürel, tarihi, dini. vs. öneme sahip bir alanın yakınında bulunması- belirtiniz. Ayrıca, genel arazi kullanım özelliklerini (tarım, küçük sanayi, vs.), ve en yakın nüfus merkezlerinin yerlerini çok kısa bir şekilde açıklayınız. Varsa basit bir harita eklenmelidir.

A. ETKİ AZALTMA PLANI

Aşama	Sorun	Etki Azaltma Önlemi	Sorumluluk*
İnşaat
İşletme

* Yüklenicinin sorumluluğunda olduğu belirtilen maddeler, ihale dokümanlarında belirtilir.

B. İZLEME PLANI

Aşama	Hangi parametre izlenecek?	Parametre nerede İzlenecek?	Parametre nasıl izlenecek/ izleme ekipmanlarının türü?	Parametre ne zaman izlenecek –ölçümün sıklığı ne olacak, sürekli mi olacak?	Maliyet	Sorumluluk
İnşaat
İşletme

NOT: Etki azaltma planında belirtilen her madde için izleme planında karşılık gelen bir giriş olmalıdır. Örneğin,

gürültü etki azaltma planında belirtilen bir konu ise, izleme planında gürültü maddesi yer almalıdır.

C. TAKVİM

Aşağıdakiler için Başlangıç ve Tamamlama tarihlerini sununuz (tercihen bir şema şeklinde):

• 
  Etki Azaltma Faaliyetleri
  
• 
  İzleme Faaliyetleri
  

D. KURUMSAL DÜZENLEMELER

Teşkilat şemaları ile desteklenen ve aşağıdakilerin ayrıntılarını içeren anlatıcı bir tartışma:

• 
  Etki azaltma ve izleme ile ilgili kurumsal sorumluluklar ve prosedürler ve bunların çevresel yönetim ile nasıl ilişkili olduğu
  
• 
  Çevresel bilgi akışı (raporlama —kimden kime ve ne sıklıkta)
  
• 
  Çevresel yönetim için karar verme komuta zinciri (işlem yapmak için, harcamaları yetkilendirmek için, kapatma için, vs.)
  

Kısacası, sağlıklı bir çevresel performans için tüm izleme verileri nasıl kullanılacak —verileri kim toplayacak, verileri kim analiz edecek, raporları kim hazırlayacak, raporlar kime ne sıklıkta gönderilecek, raporları alan kişi kime gönderecek, veya aldığı bilgiler ile ne yapacak—harcama yapma, operasyonları kapatma ve değiştirme yetkisi kimde olacak, vs.

E. PROJEDEN ETKİLENEN GRUPLAR VE YEREL HALK İLE İSTİŞARE