Rêzimana kurdî kurmancî

Listeya 74 Lêkerên Kêşandî

 KÊŞANA LÊKERAN

(Bi Zaravayê Kurmancî)

 

5246 Lêker

74 Kêşan

 

Brahîm Xelîl TAŞ

 

Brahîm Xelîl Taş :

 

Di sala 1953 an de li Şilbe, gundekî bi Diyarbekir ve girêdayî hatiye dinyayê.

Dibistana seretayî li gund xwendiye.
Dibistana navîn li Diyarbekirê, paşê, di 1971 ê de Dibistana Mamosteti ya Bolu qedandiye.
Di 1978 an de, Enstîtuya Perwedahi ya Diyarbekir, beşa Fransî, paşê di 1995 an de Zanîngeha Anadolî ya Eskişehirê, beşa Fransî de Lisans xelisandiye.

Bi salan mamostetî kirîye.

Cara yekem di Enstîtuya Kurdî ya Amedê de dersa zaravayê Kurmancî daye.
Niha endamê “Enstîtuya Kurdî” û “Kurdî-Der” ya Amedê ye.
http://www.mesopotamia-ita.com

[e-mail]

 

Listeya 74 Lêkerên Kêşandî

 

74 Lêkerên Kêşandî

 

Ferhenga Lêkerên Kurmancî

 

ÇAVKANÎ

 

Tabloya Rave û Demên Lêkeran

 

Kurmancî	Tirkî	Fransî	Îngilîzî
Rader	Mastar	Infinitif	Infinitive
Çêbiwar	Ortaç / Sıfat fiil	Participe	Participle
Raweya Daxwiyanî (Pêşkerî)	Haber Kipi	Indicatif	Indicative
Dema Niha	Şimdiki Zaman	Indicatif Présent	Indicative Present
Dema Boriya Têdayî	-Di’li Geçmiş Zaman	Passé Simple	Simple Past / Past Historic
Dema Boriya Dûdar	-Miş’li Geçmiş Zaman	Passé Composé	Present Perfect
Dema Bê	Gelecek Zaman	Futur Simple	Future
Çîrokiya Dema Niha	Ş.Zamanın Hikayesi	Imparfait	Past Continuous / Imperfect
Çîrokiya Dema Boriya Dûdar	-Miş’liGeçmiş Zamanın Hikayesi	Plus-que-parfait	Past Perfect / Pluperfect
Raweya Fermanî	Emir Kipi	Impératif	Imperative
Raweya Daxwazî	Dilek / İstek Kipi	Subjonctif	Subjunctive
R.Daxwazî ya Dema Niha	Dilek / İstek Kipi Ş.Zam	Subjonctif Présent	Present Subjunctive
R.Daxwazî ya Dema Boriya Dûdar	Dilek / İstek Kipinin –Miş’li Geçmiş Zamanı	Subjonctif Passé Composé	Present Perfect Subjunctive
Raweya Dxwazî ya Çîrokiya Dema Niha	Dilek / İstekKipinin Ş.Zamanin Hikayesi	Subjonctif Imparfait	Imperfect Subjunctive
R. Daxwazî ya Çîroki ya Dema Boriya Dûdar	Dilek / İstek Kipinin-Miş’li Geçmiş Zamanın Hikayesi	Subjonctif Plus-que-parfait	Past Perfect Subjunctive
Raweya Mercî	Şart Kipi	Conditionnel	Conditional
Çîrokiya Dema Bê / Raweya Mercî ya Dema Niha	GelecekZamanın Hikayesi / Ş.Zam. Şartı	Conditionnel Présent	Past Conditional / Conditional Present
Raweya Mercî ya Çîroki ya Dema Boriya Dûdar	-Miş’liGeçmiş Zamanın Şartı	Conditionnel Passé	Conditional Perfect
Dema Pêşbê / Bê ya Boriya Dûdar	Ön Gelecek Zaman / Geleceğin–Miş’li Geçmiş Zamanı	Futur Antérieur	Future Perfect

 

 

74 Lêkerên Kêşandî

 

Bûn / Bûyin (ngh) (Lêkera Bingehîn) - Olmak Tirkî - Devenir Fransî

__

 

 

RADER

 

Dema Niha	Dema Borî
bûn / bûyin (kurmancî)	bû bûn (kurmancî)
olmak (tirkî)	olmuş olmak (tirkî)
devenir (Fransî)	être devenu (Fransî)

 

RAWEYA DAXWUYANÎ

 

Dema Niha

ez dibim / oluyorum / je deviens

tu dibî

ew dibe

em / hûn / ew dibin

 

Dema Boriya Têdayi

ez bûm / oldum / je devins

tu bûy ( î )

ew bû

em / hûn / ew bûn
Dema Boriya Dûdar

ez bûme / olmuşum / je suis devenu

tu bûyî

ew bûye

em / hûn / ew bûne
Dema Bê

ez ê bibim / olacağım / je devienderai

tu yê bibî

ew ê bibe

em ê / hûn ê / ew ê bibin
Çîrokiya Dema Niha

ez dibûm / oluyordum / je devenais

tu dibûyî

ew dibû

em / hûn / ew dibûn
Çîrokiya Dema Boriya Dûdar

ez bûbûm / olmuştum / j’étais devenu

tu bûbûyî

ew bûbû

em / hûn / ew bûbûn

 

RAWEYA FERMANÎ

 

bibe / ol / deviens

bibin / olalım-olunuz / devenons-devenez

 

ÇÊBIWAR

 

Dema Niha	Dema Borî
bûyî (kurmancî)	bû bûyî (kurmancî)
olan (tirkî)	olmuş olan (tirkî)
devenant (Fransî)	être devenu (Fransî)

RAWEYA DAXWAZÎ

 

Dema Niha

ez bibim / olayım / je devienne

tu bibî

ew bibe

em / hûn / ew bibin

 

Raweya Daxwazî Dema Boriya Dûdar

ez bûbime / olmuş olayım / je sois devenu

tu bûbiye

ew bûbiye

em / hûn / ew bûbine

 

Raweya Daxwzî ya Çîrokî

ez bibûma / bibama / olaydım / je devinsse

tu bibûyayî / bibayî

ew bibûya / bibaya

em / hûn / ew bibûna / bibana

 

Raweya Daxwazî ya Çîrokîya Dema Borîya Dûdar

ez bûbûma / bûbama / olmuş olaydım / je fusse devenu

tu bûbûyayî / bûbayî

ew bûbûya / bûbaya

em / hûn / ew bûbûna / bûbana
RAWEYA MERCÎ

 

Çîrokiya Dema Bê

(Rewaya Mercî ya Dema Niha)

ez ê bibûma / bibama / olacaktım / je deviendrais

tu yê bibûyayî / bibayî

ew ê bibûya / bibaya

em ê / hûn ê / ew ê bibûna / bibana

 

Raweya Mercî ya Çîrokiya Dema Borî ya Dûdar

ez ê bûbûma / bûbama / olmuş olacaktım / je serais devenu

tu yê bûbûyayî / bûbayî

ew ê bûbûya / bûbaya

em ê / hûn ê / ew ê bûbûna / bûbana

 

Dema Pêşbê

ez ê bûbime / olmuş olacağım / je serai devenu

tu yê bûbiye

ew ê bûbiye

em ê / hûn ê / ew ê bûbine

hatin hez kirin-

Tebat 1

ERÊNÎ

 

 

RADER

 

Dema Niha	Dema Borî
hatin hez kirin	hatibûn hez kirin

 

RAWEYA DAXWUYANÎ

 

Dema Niha

ez têm hez kirin

tu têyî hez kirin

ew tê hez kirin

em / hûn / ew tên hez kirin

 

Dema Borîya Têdayî

ez hatim hez kirin

tu hatî hez kirin

ew hat hez kirin

em / hûn / ew hatin hez kirin

 

Dema Borîya Dûdar

ez hatime hez kirin

tu hatiye hez kirin

ew hatiye hez kirin

em / hûn / ew hatine hez kirin

 

Dema Bê

ez ê bêm hez kirin

tu yê bêyî hez kirin

ew ê bê hez kirin

em ê / hûn ê / ew ê bên hez kirin

 

Çirokiya Dema Niha

ez dihatim hez kirin

tu dihatî hez kirin

ew dihat hez kirin

em / hûn / ew dihatin hez kirin

 

Çîrokiya Dema Boriya Dûdar

ez hatibûm hez kirin

tu hatibuyi hez kirin

ew hatibû hez kirin

em / hûn / ew hatibûn hez kirin

 

RAWEYA FERMANÎ

 

bê / were hez kirin

bên / werin hez kirin

 

 

ÇÊBIWAR

 

Dema Niha	Dema Borî
hatî hez kirin	hatibuyi hez kirin

 

RAWEYA DAXWAZÎ

 

Dema Niha

ez bêm hez kirin

tu bêyî hez kirin

ew bê hez kirin

em / hûn / ew bên hez kirin

 

Raweya Daxwazî ya Dema Bori ya Dûdar

ez hatibim (e) hez kirin

tu hatibî (ye) hez kirin

ew hatibe hez kirin

em / hûn / ew hatibin (e) hez kirin

 

Raweya Daxwazî ya Çîrokî ya Dema Niha

ez bihatima / bihatama hez kirin

tu bihatayî hez kirin

ew bihata hez kirin

em / hûn / ew bihatina / bihatana hez kirin

 

Raweya Daxwazî ya Çîroki ya Dema Boriya Dûdar

ez hatibûma / hatibama hez kirin

tu hatibuyayi / hatibayi hez kirin

ew hatibuya / hatiba hez kirin

em / hûn / ew hatibûna / hatibana hez kirin

 

RAWEYA MERCÎ

 

Çîrokiya Dema Bê (Raweya Mercî ya Dema Niha)

ez ê bihatima / bihatama hez kirin

tu yê bihatayî hez kirin

ew ê bihata hez kirin

em ê / hûn ê / ew ê bihatina / bihatana hez kirin

 

Raweya Mercî ya Çîrokî ya Dema borîya Dûdar

ez ê hatibûma / hatibama hez kirin

tu yê hatibuyayi / hatibayi hez kirin

ew ê hatibuya / hatiba hez kirin

em ê / hûn ê / ew ê hatibûna / hatibana hez kirin

 

Dema Pêşbê (Bê ya Boriya Dûdar)

ez ê hatibim (e) hez kirin

tu yê hatibî (ye) hez kirin

ew ê hatibe hez kirin

em ê / hûn ê / ew ê hatibin (e) hez kirin

 

hatin hez kirin - Tebat 1

NEYINÎ

 

 

RADER

 

Dema Niha	Dema Borî
nehatin hez kirin	nehatibûn hez kirin

 

RAWEYA DAXWUYANÎ

 

Dema Niha

ez nayêm hez kirin

tu nayî hez kirin

ew nayê hez kirin

em / hûn / ew nayên hez kirin

 

Dema Borîya Têdayî

ez nehatim hez kirin

tu nehatî hez kirin

ew nehat hez kirin

em / hûn / ew nehatin hez kirin

 

Dema Borîya Dûdar

ez nehatime hez kirin

tu nehatiyi hez kirin

ew nehatiye hez kirin

em / hûn / ew nehatine hez kirin

 

Dema Bê

ez ê neyêm hez kirin

tu yê neyî hez kirin

ew ê neyê hez kirin

em ê / hûn ê / ew ê neyên hez kirin

 

Çirokiya Dema Niha

ez nedihatim hez kirin

tu nedihatî hez kirin

ew nedihat hez kirin

em / hûn / ew nedihatin hez kirin

 

Çîrokiya Dema Boriya Dûdar

ez nehatibûm hez kirin

tu nehatibuyi hez kirin

ew nehatibû hez kirin

em / hûn / ew nehatibûn hez kirin

 

RAWEYA FERMANÎ

 

neyê hez kirin

neyên hez kirin

 

 

ÇÊBIWAR

 

Dema Niha	Dema Borî
nehatî hez kirin	nehatibuyi hez kirin

 

RAWEYA DAXWAZÎ

 

Dema Niha

ez neyêm hez kirin

tu neyî hez kirin

ew neyê hez kirin

em / hûn / ew neyên hez kirin

 

Raweya Daxwazî ya Dema Bori ya Dûdar

ez nehatibim (e) hez kirin

tu nehatibî (yî) hez kirin

ew nehatibe hez kirin

em / hûn / ew nehatibin (e) hez kirin

 

Raweya Daxwazî ya Çîrokî ya Dema Niha

ez nehatima / nehatama hez kirin

tu nehatayî hez kirin

ew nehata hez kirin

em / hûn / ew nehatina / nehatana hez kirin

 

Raweya Daxwazî ya Çîroki ya Dema Boriya Dûdar

ez nehatibûma / nehatibama hez kirin

tu nehatibuyayi / nehatibayi hez kirin

ew nehatibuya / nehatibaya hez kirin

em / hûn / ew nehatibûna / nehatibana hez kirin

 

RAWEYA MERCÎ

 

Çîrokiya Dema Bê (Raweya Mercî ya Dema Niha)

ez ê nehatima / nehatama hez kirin

tu yê nehatayî hez kirin

ew ê nehata hez kirin

em ê / hûn ê / ew ê nehatina / nehatana hez kirin

 

Raweya Mercî ya Çîrokî ya Dema borîya Dûdar

ez ê nehatibûma / nehatibama hez kirin

tu yê nehatibuyayi / nehatibayi hez kirin

ew ê nehatibuya / nehatibaya hez kirin

em ê / hûn ê / ew ê nehatibûna / nehatibana hez kirin

 

Dema Pêşbê (Bê ya Boriya Dûdar)

ez ê nehatibim (e) hez kirin

tu yê nehatibî (ye) hez kirin

ew ê nehatibe hez kirin

em ê / hûn ê / ew ê nehatibin (e) hez kirin

 

 

hatin dîtin - Tebat 2

ERÊNÎ

___

 

RADER

 

Dema Niha	Dema Borî
hatin dîtin	hatibûn dîtin

 

RAWEYA DAXWUYANÎ

 

Dema Niha

ez têm dîtin

tu têyî dîtin

ew tê dîtin

em / hûn / ew tên dîtin

 

Dema Borîya Têdayî

ez hatim dîtin

tu hatî dîtin

ew hat dîtin

em / hûn / ew hatin dîtin

 

Dema Borîya Dûdar

ez hatime dîtin

tu hatiyî dîtin

ew hatiye dîtin

em / hûn / ew hatine dîtin

 

Dema Bê

ez ê bêm dîtin

tu yê bêyî dîtin

ew ê bê dîtin

em ê / hûn ê / ew ê bên dîtin

 

Çirokiya Dema Niha

ez dihatim dîtin

tu dihatî dîtin

ew dihat dîtin

em / hûn / ew dihatin dîtin

 

Çîrokiya Dema Boriya Dûdar

ez hatibûm dîtin

tu hatibuyi dîtin

ew hatibû dîtin

em / hûn / ew hatibûn dîtin

 

RAWEYA FERMANÎ

 

bê / were dîtin

bên / werin dîtin

 

 

ÇÊBIWAR

 

Dema Niha	Dema Borî
hatî dîtin	hatibuyi dîtin

 

RAWEYA DAXWAZÎ

 

Dema Niha

ez bêm dîtin

tu bêyî dîtin

ew bê dîtin

em / hûn / ew bên dîtin

 

Raweya Daxwazî ya Dema Bori ya Dûdar

ez hatibim (e) dîtin

tu hatibî (yî) dîtin

ew hatibe dîtin

em / hûn / ew hatibin (e) dîtin

 

Raweya Daxwazî ya Çîrokî ya Dema Niha

ez bihatima / bihatama dîtin

tu bihatayî dîtin

ew bihata dîtin

em / hûn / ew bihatina / bihatana dîtin

 

Raweya Daxwazî ya Çîrokî ya Dema Boriya Dûdar

ez hatibûma / hatibama dîtin

tu hatibuyayi / hatibayi dîtin

ew hatibuya / hatibaya dîtin

em / hûn / ew hatibûna / hatibana dîtin

 

RAWEYA MERCÎ

 

Çîrokiya Dema Bê (Raweya Mercî ya Dema Niha)

ez ê bihatima / bihatama dîtin

tu yê bihatayî dîtin

ew ê bihata dîtin

em ê / hûn ê / ew ê bihatina / bihatana dîtin

 

Raweya Mercî ya Çîrokî ya Dema borîya Dûdar

ez ê hatibûma / hatibama dîtin

tu yê hatibuyayi / hatibayi dîtin

ew ê hatibuya / hatiba dîtin

em ê / hûn ê / ew ê hatibûna / hatibana dîtin

 

Dema Pêşbê (Bê ya Boriya Dûdar)

ez ê hatibim (e) dîtin

tu yê hatibî (yî) dîtin

ew ê hatibe dîtin

em ê / hûn ê / ew ê hatibin (e) dîtin

 

 

hatin dîtin - Tebat 2

NEYINÎ

_

 

RADER

 

Dema Niha	Dema Borî
nehatin dîtin	nehatibûn dîtin

 

RAWEYA DAXWUYANÎ

 

Dema Niha

ez nayêm dîtin

tu nayî dîtin

ew nayê dîtin

em / hûn / ew nayên dîtin

 

Dema Borîya Têdayî

ez nehatim dîtin

tu nehatî dîtin

ew nehat dîtin

em / hûn / ew nehatin dîtin

 

Dema Borîya Dûdar

ez nehatime dîtin

tu nehatiyî dîtin

ew nehatiye dîtin

em / hûn / ew nehatine dîtin

 

Dema Bê

ez ê neyêm dîtin

tu yê neyî dîtin

ew ê neyê dîtin

em ê / hûn ê / ew ê neyên dîtin

 

Çirokiya Dema Niha

ez nedihatim dîtin

tu nedihatî dîtin

ew nedihat dîtin

em / hûn / ew nedihatin dîtin

 

Çîrokiya Dema Boriya Dûdar

ez nehatibûm dîtin

tu nehatibuyi dîtin

ew nehatibû dîtin

em / hûn / ew nehatibûn dîtin

 

RAWEYA FERMANÎ

 

neyê dîtin

neyên dîtin

 

 

ÇÊBIWAR

 

Dema Niha	Dema Borî
nehatî dîtin	nehatibuyi dîtin