S xolmuratov korxonada kadrlar
Korxona tarkibiy bo‘linmalari nizomlarini
Yüklə 1,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 5.5. Korxona tarkibiy bo‘linmalari nizomlarini
ishlab chiqish tartibi Ishlab chiqarish jarayoni va aholiga xizmat ko‘rsatish sohasidagi yirik va o‘rta korxonalarda boshqaruv vazifalari mustaqil, ba’zan hududiy jihatdan alohida bo‘lgan va xo‘jalik hamda ma’muriy mustaqillikka ega bo‘linmalar (yoki filiallar) tomonidan bajariladi. Bu bo‘linmalarning boshqaruv tizimini samarali muvofiqlashtirish maqsadida ularning faoliyati korxona direktori tasdiqlagan bo‘linmalar to‘g‘risidagi nizom bilan tartibga solinishi lozim. Tuzilmaviy bo‘linma to‘g‘risidagi nizomda bo‘linmaning korxonadagi o‘rni va ahamiyatini, uning tarkibiy tuzilmasi, boshqaruvning asosiy funksiyasi va vazifalari, bo‘linma xodimlari huquqlari, javobgarligi va ularni rag‘batlantirish shakllarini tartibga soluvchi asosiy me’yorlar aks ettiriladi. Bo‘linma to‘g‘risidagi nizom korxona rahbari tomonidan sana ko‘rsatilgan holda tasdiqlanadi va muhr qo‘yiladi. Bo‘linma va filiallar nizomlarida quyidagi tashkiliy, huquqiy va moliyaviy talablar o‘rin egallagashi lozim: 138 • tuzilmaviy bo‘linmalar o‘rtasida boshqaruv funksiya- larining rasman muvofiqlashgan taqsimlanishini belgilanganligi; • bo‘linma zimmasiga biriktirilgan asosiy boshqaruv vazifalar; funksiya va vazifalar bajarilishi talablari; mehnatni tashkillashtirish, uning davomiyligi va kalendar muddatning aniq belgilaganligi; • har bir boshqaruv vazifasi kompleksi bo‘yicha tuzilmaviy bo‘linmalar o‘rtasida funksional o‘zaro aloqaning o‘rnatilganligi; • bo‘linmada ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatishning miqdoriy ko‘rsatkichlarini kiritish evaziga boshqaruv funksiyalarining o‘z vaqtidaligi va ishonchliligini oshirganligi; • qarorlar qabul qilish va korxona hisobidan ajratilgan resurslardan samarali foydalanish talablari va Shu borada bo‘linmaning huquqlari belgilanganligi; • boshqaruv funksiyalarini o‘z vaqtida va sifatli bajarish maqsadida bo‘linma xodimlarining jamoaviy va individual javobgarligi belgilanganligi; • ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish faoliyati natijalariga ko‘ra xodimlarni moddiy va ma’naviy rag‘batlantirishni amalga oshirish talablarining belgilanganligi. Tuzilmaviy bo‘linma to‘g‘risidagi nizom besh bo‘limdan iborat bo‘lishi kerak: umumiy bo‘lim, funksiyalar va vazifalar, huquqlar, javobgarlik, rag‘batlantirish. Funksiyalarga bo‘linma tuzilmasiga biriktirilgan vazifalar majmui kiradi (funksiyalar ro‘yxati, o‘zaro aloqa, ularni davriy bajarish funksiyalari). Huquqlarga tuzilmaviy bo‘linmalarga biriktirilgan bosh- qaruv funksiyalarini bajarish (masalan, vazifalarni bajarish uchun tuzilmaviy bo‘linmalardan kerakli axborot taqdim etishni talab etish; kutubxona, laboratoriyalar xizmatlaridan foydalanish; bo‘ysunuvchi xodimlar uchun lavozim yo‘riqnomalarini ishlab chiqish va sh.k.) uchun turli resurslar (mehnat, axborot, texnik, material, moliya, energetik)dan foydalanish imkoniyatini taqdim etish kiradi. Javobgarlikka korxonaning mulkchilik shakli va turidan qat’iy nazar, tuzilmaviy bo‘linmaning barcha xodimlari iqtisodiy 139 rivojlanishning yillik (chorak, oylik, haftalik, kunlik) rejasida shakllantirilgan, korxonaning o‘z maqsad va vazifalarining bajarilishi uchun differensial javobgarlik (individual yoki jamoaviy)ka ega bo‘lganligini belgilaydi. Korxona rahbari va xodimlar quyidagi huquqbuzarliklar yuzasidan javobgarlikka tortilishi mumkin: • boshqa tuzilmaviy bo‘linmalar va yuqori turuvchi tashkilotlarga hal etilayotgan vazifalar bo‘yicha asosiy axborotni o‘z vaqtida va sifatli yetkazmasligi uchun; • boshqaruvning barcha funksiyalari bo‘yicha reja va hisobotlarning asossiz va sifatsiz ishlab chiqilishi va iqtisodiy rivojlanish rejasi vazifalarining tuzilmaviy bo‘linmalari tomonidan bajarilmasligi; • xodimlarga munosib mehnat sharoitlarini yaratmaslik, mehnat muhofazasi, xavfsizlik texnikasi, yong‘in xavfsizligi qoidalarining buzilish hollarida; • mehnat resurslaridan, moddiy-texnik baza imkonlaridan samarasiz va maqsadsiz foydalanish, energetik va moliyaviy resurslardan oqilona foydalanmaslik; • bo‘linmaga belgilangan shtat birligi, byudjet yoki daromad manbalaridan tejamkorlik talablarini inkor etib, moliyaviy intizomni buzish, jamoaviy shartnoma shartlari va ish haqini to‘lash nizomining buzilishi. Bo‘limda xodimlarni rag‘batlantirish talablari 3 ta asosiy qismdan iborat: 1. Bo‘limning boshqaruv vazifalarini o‘z vaqtida va sifatli bajarish uchun xodimlarni moddiy va ma’naviy rag‘batlantirish- ning aniq shakllari ko‘rsatiladi: - jamoa oldida minnatdorchilik bildirish; - pul mukofoti berish; - qimmatbaho sovg‘a bilan taqdirlash; - korxona yoki yuqori tashkilotning faxriy yorlig‘ini topshirish; - faxriy xodimlar peshtaxtasiga kiritish. 2. Korxonaning umumiy ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish faoliyati natijasi bo‘yicha asosiy ijtimoiy va iqtisodiy 140 ko‘rsatkichlaridan kelib chiqqan tarzda tuzilmaviy bo‘linma faoliyati ko‘rsatkichlari belgilanadi. Bo‘linmada mehnatni tashkil etish va faoliyat natijasi sama- radorligini baholash ijtimoiy, iqtisodiy va tashkiliy ko‘rsatkichlar yakuniga qarab amalga oshiriladi. Ularga quyidagilar kiradi: qarorlar ishonchliligi, hujjatlarni rasmiylashtirish sifati, qabul qilinuvchi qarorlarning o‘z vaqtidaligi, personal yuklanishi bir tekisdaligi va mehnat intizomi darajasi. 3. Funksional bo‘linmaga biriktiriladigan ko‘rsatkichlar ro‘yxati ko‘rsatiladi. Masalan, korxona rahbari uchun – pul mablag‘larining tushum miqdori, korxonadagi foyda miqdori, rentabellik darajasi va sifat talablari; reja bo‘limi uchun – tovar mahsuloti hajmi o‘sishi, mehnat unumdorligi o‘sishi, foyda miqdori o‘sishi, xodimlarning o‘rtacha ish haqi fondi o‘sish sur’atlari. Yüklə 1,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|