Saha Çalışması Raporu ve Okul Ziyaretleri Raporu Bölüm 2 Faaliyet Lideri: Sn. Vesna Janevski

ROMANLAR

Roman Vatandaşlara Yönelik Strateji Belgesi (2016-2021)’de Romanların geleneksel meslekleri müzisyenlik, demircilik, kalaycılık, sepetçilik, hasırcılık, elekçilik, çiçekçilik ve bohçacılık yok olmaya yüz tutmuş olduğu; kentsel dönüşümle Romanların şehir merkezlerinden uzakta yaşamalarına bu sebeple toplumla bütünleşme ve istihdam sorunlarına yol açıldığı belirtilmiştir.

Adana Şehit Mustafa Sarı ilkokuluna yapılan ziyaret sırasında Roman ailelerin, kentsel dönüşüm kapsamında şehrin merkezi yerinde olan evlerinden Sarıçam mahallesinde inşa edilen konutlara yerleştirilmiş olduğu öğrenilmiştir. Roman aileler şehir merkezinde hurda, atık toplama, demircilik, gündelik geçici işler vb. alanlarda çalışarak gelir elde etmekteyken yeni yerleşim alanlarının şehre uzak olması nedeniyle gelir kapıları önemli ölçüde kapanmış, şehir dışında izole bir alanda yaşamak zorunda bırakılmışlardır. Yeni yerleşim yerindeki konutların küçük olması (1+1) ve çok katlı olması da geniş aile yapısına sahip Romanlar için zorluk yaratmaktadır. Şehre oldukça uzak mesafede bulunan mahalleye otobüsün saatte bir gelmesi merkeze ulaşımda onlar açısından güçlük yaratmakta, ulaşım ücreti de aile bütçesine ek maddi külfet getirmektedir.

Balıkesir-Edremit Gazi İlkokulunun bulunduğu mahallede Roman okul müdür yardımcısı ile mahalle içinde gezi yapılmış ve Roman ailelerle sohbet edilmiştir. Roman aileler pazarcılık, kalaycılık, hurdacılık, çalgıcılık vb. işlerin yanı sıra zeytin, turunçgiller vb. tarım işlerinde çalışmaktadır. Mahalledeki hanelerin bir kısmı merkezden uzak olan TOKİ konutlarına yerleştirilmiştir. Ancak bu haneler yeni yerleşimlerinde hurdacılık, kalaycılık vb. işler yapamamaktadır. Ailelerin çoğunda evden bir kişi kadın ya da erkek cezaevindedir. Uyuşturucu kullanımı yaygındır. Uyuşturucu ticareti yapılmaktadır Mahallede her gün silahlı kavga olmaktadır. İki hafta kadar önce mahallede iki gencin bonzai kullanımı sonucu ölümü üzerine mahalleye polis tarafından helikopterle operasyon yapılmış, mahalleden 25-30 kişi uyuşturucu ile ilgili olarak cezaevine götürülmüştür. Mahallede Romanlar haricinde kişilerin dolaşımı güvenlik açısından mahzurludur. Müdür yardımcısının Roman olması ve on yıldır okulda görev yapması mahalle gezisini kolaylaştırmıştır. Bununla beraber yabancı bir kişinin mahallede ziyaret yapmış olmasının onlar da tedirginlik yarattığı gözlenmiştir.

Kırklareli Vali Faik Üstün okul bahçesinde kurulu SODAM binasında İŞKUR destekli olarak açılan biçki-dikiş, kuaförlük, el sanatları kurslarının kadınlar tarafından yoğun ilgi gördüğü, kadınların sosyalleşebilmeleri yönünde önemli katkı sağlandığı gözlenmiştir. Kadınlara öz güven ve itibar kazandıracak okuma-yazma kurslarına da İŞKUR tarafından maddi destek sağlanması durumunda daha fazla kadının okuma-yazma kursuna katılım sağlayabileceği değerlendirilmiştir.

Kırklareli Yayla Mahallesinde bir kadın “45 yaşındayım. Ailem beni erken evlendirmek için okutmadı. Okutmadı da ne oldu? Ben yine geç evlendim. Üç yetişkin oğlum var. Pazara gittiğimde fiyatları okuyamıyorum. Fiyat sorunca bana kızıyorlar. ‘Görmüyor musun?’ diyorlar. Okuma-yazma kursuna katılıp okuma-yazma öğrenmek istiyorum. Sonra da hasta bakım kursuna katılacağım. İş bulup çalışmaya başlayacağım” demiştir.
Kırklareli Yayla Mahallesinde yapılan mahalle ziyaretinde kentsel dönüşüm kapsamına alınacak mahallede yolların toprak olduğu, derme çatma evlerde yaşam süren insanların evlerinin bahçesine hurda ve atık istifledikleri, az sayıda hayvan besledikleri; şartlarının kötü olmasına rağmen ev temizliğine önem verdikleri gözlenmiştir. Birlikte mahalleyi dolaşmış olduğumuz sosyal arabulucunun mahalle halkı ile yakın ilişki kurduğu, SİROMA kapsamında açılacak kurslar konusunda bilgi verdiği, kurslara ilginin yoğun olduğu gözlenmiştir. İlde bir ay gibi kısa bir sürede kurs başvurularının 650’ye ulaştığı ifade edilmiştir.

Sağlık okur-yazarlığı eğitimine gereklilik bulunmaktadır.

Balıkesir Gümüşçeşme mahallesinde Roman okul müdür yardımcısı ile mahalle içinde gezi yapılmış; müdür yardımcısının mahalle halkı ile yakın ilişki içinde olduğu gözlenmiştir. Mahallede süpürge yapımı ve toplayıcılık (hurda ve atık) ile uğraşıldığı gözlenmiştir. Mahalle gezisinde Roman bir kadın, okul müdür yardımcısına çocuğunun son zamanlarda içine kapandığını, hastaneden psikolog randevusu alamadığı için çocuğunu bir haftalığına şifacı diye adlandırdığı bir kişiye götüreceğini, bu nedenle okula gönderemeyeceğini söylemiştir. Kadının öncelikle ilk kademe merkezlerine başvurarak, onların yönlendirmesiyle psikolog desteği alabileceği konusunda bilgisi olmadığı için bu yöne başvurmak zorunda kaldığı düşünülmüş; sağlık okur-yazarlığı eğitiminin çok elzem olduğu değerlendirilmiştir.

5. OKULLAR

Okulların maddi, fiziksel ve personel gereksinimleri konusunda aşağıda belirtilmiş olan görüşler dile getirilmiştir:

• 
  Dezavantajlı okullara eğitim malzemeleri, destek personel, güvenlik görevlisi vb. konularda pozitif ayrımcılık yapılmalıdır.
  
• 
  Dezavantajlı okullarda veliler tarafından aidat ödenmediğinden Bakanlık tarafından tahsis edilen ödenek okul giderlerini karşılamada yetersiz olmaktadır.
  
• 
  Çocuklarda temizlik ve hijyen alışkanlığı sağlamak için okula destek personel/hizmetli alımının yanı sıra, okulların onarımının yapılmasına ve temizlik malzemeleri sağlanmasına gerek bulunmaktadır.
  
• 
  Fotokopi makinesi toner gideri, tamirat vb. giderler için okullara fatura karşılığında ödeme yapılması gereklidir.
  
• 
  Dezavantajlı bölgelerdeki okullara destek eleman sağlanması zaruri bir ihtiyaçtır. Okullara Roman destek personeli görevlendirilmesinde okul müdürlerinin onayının alınması gereklidir.
  
• 
  Destek elemanlar, İŞKUR aracılığıyla “toplum yararına hizmetler” kapsamında 3 ay, 6 ay, 9 ay gibi kısmi süreli işe alındıkları için söz konusu personelden gerekli verim alınamamaktadır.
  
• 
  Okulda hizmetli olarak denetimli serbestlikten yararlananların gönderilmesi öğrenciler açısından risklidir.
  
• 
  Riskli okullarda kamera ve güvenlik elemanı sağlanmalıdır.
  
• 
  Okul bahçelerinin mahalle halkı tarafından düğün vb. etkinlikler için kullanılması okul-aile işbirliği açısından yararlı olacaktır.