Sahih İlmihal

B- Haccın Vacibleri:

1- Mikatten ihrama girmek: Çünkü Peygamber Salallahu aleyhi ve sellem mikatleri tayin ederken şöyle buyurmuştur: “Buraları oradaki kimseler ve oranın ahalisi dışından buralara yolu uğrayan kimseler arasından hac ve umre yapmak isteyen kimseler içindir.”¹⁷⁸⁹

2- Gündüzün vakfe yapan kimseler için güneşin batışına kadar Arafat’ta vakfe yapmak: Çünkü Peygamber Salallahu aleyhi ve sellem güneşin batışına kadar vakfe yapmıştır. Yapılan uygulama (fiil) eğer ona uymak ve hükmü açıklamak (tefsir) konumunda ise; bu uygulamanın hükmü de emir gibidir.¹⁷⁹⁰

3- Müzdelife’de gecelemek: Çünkü Peygamber Salallahu aleyhi ve sellem Müzdelife’de gecelemiş ve şöyle buyurmuştur: “Ümmetim ibadetlerini (benden) öğrensin. Çünkü ben bilemiyorum. Belki bu yılımdan sonra onlarla karşılaşmayacağım.”¹⁷⁹¹ Diğer taraftan Peygamber Salallahu aleyhi ve sellem zayıf ve güçsüz kimselere gece yarısından sonra (Müzdelife’den ayrılmaları için) izin vermiştir. Bu da Müzdelife’de gecelemenin gerekli olduğunun delilidir. Ayrıca yüce Allah Meş’ar-i Haram’ın yanında kendisinin anılmasını emretmiştir.¹⁷⁹²

4- Teşrik gecelerinde Mina’da gecelemek: Çünkü Peygamber Salallahu aleyhi ve sellem orada gecelemiş ve sikaye (hacılara su vermek) görevi sebebiyle Mina gecelerinde Mekke’de kalması için Abbas Radiyallahu anh’a izin vermiştir.¹⁷⁹³ Yine deve çobanlarına da Mina’nın dışında gecelemelerine müsaade etmiştir.¹⁷⁹⁴ İşte bu müsaade ve izin bu gecelerde Mina’da kalmanın, hacılara su dağıtan ve çobanların dışındakilere vacib olduğunu göstermektedir.¹⁷⁹⁵

5- Sırasıyla cemrelere taş atmak: Önce Nahr (kurban bayramı birinci) günü Akabe cemresine (büyük şeytana) taş atmak. Teşrik günlerinde de her cemreye taş atmak. Çünkü Peygamber Salallahu aleyhi ve sellem önce Akabe cemresine taş atmakla başlamış, diğer teşrik günlerinde de her üç cemreye de taş atmıştır. Yüce Allah da şöyle buyurmaktadır:

“Bir de sayılı günlerde Allah’ı zikredin. Kim iki günde acele ederse ona günah yoktur. Kim de geriye kalırsa ona da günah yoktur. Bu takvalı hareket edenler içindir.” (el-Bakara, 2/203)

Buna göre hacılar Mina’da Allah’ı zikretmekle emrolunmuşlardır. Mina’da hac için başlıbaşına zikir ise sadece cemrelere taş atmaktır. Çünkü Peygamber Salallahu aleyhi ve sellem: “Beyt’in etrafında ve Safa ile Merve arasında tavaf ile cemrelere taş atmak, ancak Allah’ı zikretmek için emrolunmuştur.”¹⁷⁹⁶ diye buyurmuştur. Cabir Radiyallahu anh da şöyle demiştir: “Peygamber Salallahu aleyhi ve sellem’i kurban bayramı birinci günü devesi üzerinde taş atarken ve şöyle buyururken gördüm: “Hac ibadetinizi benden öğreniniz. Çünkü ben bilemiyorum. Belki bu haccımdan sonra bir daha hac edemeyebilirim.”¹⁷⁹⁷

6- Saçları traş etmek ya da kısaltmak: Çünkü Peygamber Salallahu aleyhi ve sellem bunu emretmiş ve: “Saçlarını kısaltsın ve ihramdan çıksın.” diye buyurmuştur.¹⁷⁹⁸ Yine Peygamber Salallahu aleyhi ve sellem saçlarını traş edenlere üç defa, kısaltanlara da bir defa dua etmiştir.¹⁷⁹⁹

7- Veda tavafı: Çünkü Peygamber Salallahu aleyhi ve sellem bu tavafın yapılmasını emretmiştir: “Hiçbir kimse son işi Beyt’i tavaf etmek olmadıkça Mekke’den ayrılıp gitmesin.”¹⁸⁰⁰ Yine İbn Abbas radiyallahu anhuma şöyle demiştir: “İnsanlara yapacakları son işin Beytullahı tavaf etmek olması emredilmiştir. Şu kadar var ki bu yükümlülük ay hali olan kadından kaldırılmıştır.”¹⁸⁰¹

Haccın diğer fiil ve sözleri sünnettir. Erkekler için ihram kıyafetlerinin beyaz olması, ihrama girildiği andan itibaren umrede Hacer-i Esved’i istilam edeceği vakte kadar yahut hacda ise Akabe cemresini taşlayıncaya kadar telbiye getirmek. Arafe gecesi Mina’da gecelemek, remel yapmak, kudum tavafı esnasında belirli yerlerde erkekler için ızdıba’ yapmak, Hacer-i Esved’i öpmek, belirli zikir ve duaları okumak, Safa tepesine çıkmak gibi...

Kim bir rükünü terkedecek olursa onun ibadeti onu yerine getirmedikçe tamam olmaz. Kim bir vacibi terkederse bir kurban ile onu telafi eder. Bir sünneti terkedene de bir şey gerekmez.¹⁸⁰² Vacib olanı terkedene kurban kesmenin vacib oluşunun delili ise İbn Abbas radiyallahu anhuma’ın şu sözüdür: “Her kim hac ibadetinden bir şey unutur ya da terkederse o bir kan akıtsın.”¹⁸⁰³

14) Umrenin Rükünleri Ve Vacibleri

A- Umrenin Rükünleri

Umrenin rükünleri üçtür.¹⁸⁰⁴

1- İhram: Umreye başlama niyeti demektir. Rükün oluşunun delili: “Ameller ancak niyetler iledir.”¹⁸⁰⁵ hadis-i şerifidir.

2- Tavaf.

3- Sa’y etmek: Çünkü Peygamber Salallahu aleyhi ve sellem tavaf ile sa’y hakkında şöyle buyurmuştur:

“Sizden her kim hediye kurbanı getirmemiş ise Beyti tavaf etsin, Safa ile Merve arasında da sa’y yapsın...”¹⁸⁰⁶

Sa’y hakkında da şöyle buyurmuştur:

“Sa’y ediniz. Çünkü Allah size sa’y etmeyi yazmıştır.”¹⁸⁰⁷

B- Umrenin Vacibleri

Umrenin vacipleri de ikidir:

1- Harem bölgesi dışından umre için ihrama girmek: Çünkü Peygamber Salallahu aleyhi ve sellem, Aişe radiyallahu anha’ya Ten’im’den umre yapmasını emretmiştir.¹⁸⁰⁸ Ayrıca İbn Abbas Radiyallahu anh’ın mevakit ile ilgili hadisi de bunu gerektirmektedir.

2- Saçları traş etmek ya da kısaltmak (halk veya taksir): Çünkü Peygamber Salallahu aleyhi ve sellem: “Saçlarını kısaltsın ve ihramdan çıksın.”¹⁸⁰⁹ diye buyurmuştur.

Kim herhangi bir rüknü terkedecek olursa, o rüknü yerine getirmedikçe umresi tamam olmaz. Her kim umre vaciblerinden birisini terkederse bir kan (kurban kesmek) ile onu telafi eder. Eğer bir kimse umrede saçlarını kısaltmadan ya da traş etmeden cimada bulunacak olursa bir koyun kesmesi gerekir. Çünkü İbn Abbas radiyallahu anhuma’nın böyle bir fetvası vardır ve böyle bir kimsenin umresi de sahih olur.¹⁸¹⁰

Her kim umre için Beyti tavaf etmeden önce hanımı ile cima ederse icma ile umresi fasid olur. Eğer cima tavaftan sonra fakat sa’yden önce olursa yine cumhura göre umresi fasiddir. Her iki halde de umresi fasid olan kimsenin umresini tamamlaması, ayrıca onu kaza etmesi ve kurban kesmesi icab eder.¹⁸¹¹