ŞAHİnkaya kanyonu tabiat parki taslak yönetiM, İlan ve bölgeleme plan raporu a-giRİŞ

ŞAHİNKAYA KANYONU TABİAT PARKI TASLAK YÖNETİM,

İLAN VE BÖLGELEME PLAN RAPORU

A-GİRİŞ

T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı (Doğa Koruma ve Milli Parklar) XI. Bölge Müdürlüğü Samsun DKMP Şube Müdürlüğü sorumluluk alanında bulunan Şahinkaya Kanyonu Tabiat Parkı, Vezirköprü ilçe sınırlarında olup Samsun il merkezine 125 km mesafededir.

Şahinkaya Kanyonu süregelen zaman içerisinde Kızılırmak suyunun blok halindeki neritik kireçtaşlarını aşındırması sonucu oluşmuş kıvrımlı bir yarma vadi özelliği gösterir. Kanyonun derinliği yaklaşık olarak 450 metre, uzunluğu ise 3250 metre civarındadır. Şahinkaya Kanyonu, Kızılırmak üzerinde Altınkaya Barajı’nın inşa edilmesiyle baraj gölünü ikiye ayıran bir geçit hüviyeti kazanmıştır.

Sahanın başta gelen hidrolojik özelliği kanyonun ortasından geçen Kızılırmak’tır. Kızılırmak suyu kanyonun daha aşağı kesimlerinde yapılan Altınkaya Barajı’yla tutularak baraj gölü özelliği kazanmıştır. Şahinkaya Kanyonu Tabiat Parkı 1032 hektar büyüklüğe sahiptir. Saha ve çevresinde kanyon gezisi, doğa fotoğrafçılığı ve amatör olarak balıkçılık faaliyetleri yapılmaktadır.

Kaynak Değerleri

Sahada orman ekosistemi, göl ekosistemi ve kayalık ekosistemi hâkimdir. Kısmi olarak çalı ekosistemi ve otsu ekosistemden bahsedilebilir.

Orman ekosistemini kızılçam, zeytin, sandal, meşe gibi ağaç ve ağaççıklar oluşturmaktadır. Çalı ekosistemi ağaç katı altında ve ağaçların bulunmadığı yerlerde, otsu ekosistemi ağaç ve çalı katı altında, kayalık ekosistemi kanyonun her iki yakasında, göl ekosistemi kanyon içerisindeki su kütlesinde görülmektedir.

Coğrafi Konum

Saha Vezirköprü İlçesi'ne 17 km, Samsun İli'ne 125 km uzaklıktadır. Vezirköprü-Kastamonu karayolundan Türkmen Köyü yoluna sapılarak sahaya ulaşılabilmektedir. Karayolu ile saha arasındaki yol asfalt olup Adatepe, Oymaağaç ve Türkmen Köylerinden geçmektedir. Yol kalitesi Oymaağaç Köyü'nden sonra virajlı, eğimli ve asfalt olmasına karşın genel olarak bozuktur. Oymaağaç Köyü sonrası mevcut arazi yolları kullanılarak yol kalitesi artırılmalıdır

İklim

Sahanın içerisinde bulunduğu Vezirköprü İlçesi’nde Karadeniz iklim tipi ve karasal iklim tipi arasında bir iklim özelliği hakimdir. Kışları soğuk ve yağışlı; yazları sıcak ve kurak geçen, kıyı ile iç kesimler arasında bir "geçiş iklimi" özelliği göstermektedir. İlçede kış soğukları kısa sürelidir, yazlar oldukça sıcak ve uzunca geçer, yağışlar daha çok ilkbahar aylarında düşer. İlçenin yüksek alanlara gidildikçe kışların uzadığı, kar yağışlarının önem kazandığı, buna karşılık yazların serin geçtiği ve kuraklığın azaldığı görülür.

1. YÖNETİM MAKSAT VE HEDEFLERİ

• 
  Korunan alan kaynak değeri olan bitki örtüsü, rekreasyonel potansiyeli ve peyzaj bütünlüğünün sürdürülebilirliğini sağlamak,
  
• 
  Tabiat parkının bitki örtüsü ve peyzaj değerine uygun bölgeleme yapmak,
  
• 
  Tabiat Parkı hakkında yöre insanı ile ziyaretçileri bilgilendirmek ve bilinçlenmesini sağlamak, doğa sevgisini ve doğa koruma bilincini arttırmak
  
• 
  Tabiat Parkı’nın sahip olduğu kaynak değerlerinin, ekolojik dengenin koruma-kullanma dengesi gözetilerek devamlılığını sağlamak,
  
• 
  Görsel ve fiziksel peyzaj değerleri, manzara güzellikleri ile insanların rekreaktif ihtiyaçlarını gidermek. Kamp, doğa eğitimi, foto safari, yürüyüş vb. rekreasyonel faaliyetler planlamak,
  
• 
  Ekoturizm ve rekreasyonel potansiyeli ile yöre insanına ekonomik katkı sağlamak.
  
• 
  Etkin bir koruma kavramını geliştirmek ve Tabiat Parkı yönetimi için Tabiat Parkı yöneticilerinin, çalışanlarının, hizmet sunucularının kapasitesini artırmak,
  
• 
  Tabiat Parkında kontrolsüz ve düzensiz yapılan piknik ve diğer faaliyetler sonucunda ortaya çıkan çevre kirliliğini ve yaylacılık faaliyetleri nedeni ile oluşan yapılaşma baskısını önlemek.
  

2. STRATEJİLER

Tabiat Parkı; çalışma alanının sahip olduğu değerleri koruyarak devamlılığı sağlayacak, sürdürülebilir yaşam ilkeleri çerçevesinde, doğayla uyumlu yaşama kültürünü geliştirecek, alternatif aktivitelerle kontrollü kullanım ilkeleri çerçevesinde ziyaretçi faaliyetlerini destekleyecek ve aynı zamanda yöre halkının refahına hem maddi hem de manevi değerler kazandıracak, çevreye duyarlı bir planlama anlayışı benimsenmiştir.

Şahinkaya Kanyonu Tabiat Parkının yönetim maksat ve hedefleri ile ilgili belirlenen stratejiler;

• Doğal ve Kültürel Kaynak Değerlerin Yönetiminin ve Sürdürülebilirliğinin Sağlanması Stratejileri

• Tanınabilirlik ve Bilimsel Dokümantasyonun Geliştirilmesi Stratejileri

• Tabiat Parkı’nın Donatılması ve Toplumsal ve Sosyo-kültürel Gereksinmelerin Karşılanması maksadı İle Kullanılacak Stratejileri

• Antropojenik Baskıların Azaltılmasına Yönelik Stratejiler

• Yöresel Ekonomi ve Ekoturizmin Geliştirilmesine Yönelik Stratejiler

• Tabiat Parkı Yönetiminin Geliştirilerek Kapasitenin Arttırılması ve Tabiat Parkı Gelirlerinin Arttırılması Stratejileri

3. UYGULAMA PLANI VE ALT PLANLAR

Taslak Yönetim, İlan ve Bölgeleme Plan Raporu kapsamında yapılacak uygulamalar bilahare hazırlanacak Yönetim Planları çerçevesinde alt plan/programlarda belirlenecektir.

4. GENEL KULLANIM KARARLARI

Korunan alanın kaynak değerlerinin korunarak geliştirilmesi amacıyla hazırlanan Bölgeleme Kriterleri çerçevesinde rekreasyonel faaliyetler, idare ve ziyaretçi merkezi, turizm ve günübirlik kullanımlar, yönetim vb. kullanımların hayata geçmesi

• Tabiat Parkının içinde ziyaretçilerin rahat bir şekilde hareketlerini temin etmek amacıyla yaya yolları düzenlenmesi, bu yolların düzenlenmesinde mümkün olduğunca mevcut izlerden faydalanılması.

• Hassas ve korunması gereken alanların tanımlanması,

• Ortak özelliklere ve sorunlara sahip alanların tanımlanması,

• Tanımlanan alanlara özel plan kararlarının geliştirilmesi,

• İnsan faaliyetlerinin bölgelere göre sınırlandırılması ve kontrol altına alınması,

• Plan kararlarının uygulanabilirliğinin sağlanması,

• İdari etkinliğin arttırılması, hedeflenmektedir.

B. BÖLGESEL KARARLAR

Korunan Alanlarda Koruma Bölgelerinin Belirlenmesi, Bakanlık Makamından alınan 28.02.2012 tarih ve 201 sayılı Olur’da belirtilen hususlar çerçevesinde belirlenmiştir.

Bölgeleme ile mutlak koruma bölgesi, hassas koruma bölgesi, sürdürülebilir kullanım bölgesi, kontrollü kullanım bölgesi ve tampon bölge tanımlanabilir. Bu alanlarda yapılacak uygulamalar Yönetim Planı çerçevesinde alt ölçekli plan/programlara göre uygulama yapılacaktır.

Bölgeleme Kriterleri

Bu bölgeler belirlenirken aşağıdaki kriterler göz önünde bulundurulmuştur.

• Ekosistem özellikleri ve bütünlüğü: Sahada orman ekosistemi, göl ekosistemi ve kayalık ekosistemi hakimdir. Kısmi olarak çalı ekosistemi ve otsu ekosistemden bahsedilebilir.

• Doğal yapısının bozulmamışlığı, görsel peyzaj ve estetik değerler: Saha, çeşitli bitki örtüsü, faunası, peyzaj özelliği ile ana kaynak değerini oluşturan 450 m yüksekliğinde ve yaklaşık 3000 m uzunluğunda dar bir kanyona sahip olması nedeniyle önemli değerlere sahiptir.

• Mülkiyet durumu ve deseni: Saha Orman mülkiyetindedir.

. Flora: Saha ve çevresindeki doğal alanlarda Akdeniz bitki örtüsü yer almaktadır. Alanda ana bitki örtüsü Kızılçam ve Meşe’den oluşmaktadır. Ağaç katı altında ve diğer yerlerde Zeytin, Akçakesme, Ardıç, Süpürge Çalısı, Menengiç, Yabani Nar ve diğer ağaççık ve çalı grupları ile otsu vejetasyon bulunmaktadır. Bitki türleri konusunda alan ve yakın çevresinde bilimsel araştırma yapılmamıştır. Ancak sahanın içerisinde bulunduğu Vezirköprü İlçesi biyoçeşitlilik ve endemizm yönünden Karadeniz Bölgesi'nin en zengin yöreleri arasındadır.

. Fauna: Memeliler: Karaca, Domuz, Kurt, Tilki, Sansar, Gelincik, Tavşan, Sincap, Porsuk, Kirpi, Yaban Kedisi, Su samuru.

Kuşlar: Sülün, Çulluk, Bıldırcın, Karga, Martı, Sakarmeke, Kınalı keklik, Üveyik, Karabatak, Şahin, Balıkçıl, Doğan, Baykuş, Sığırcık, Güvercin, Ağaçkakan, Angıt, Kumru, Kaya kartalı, Saka.

Göçmen Kuşlar: Yeşilbaş, Macar Ördeği, Boz ördek, Kara ördek, Elmabaş Patka, Karabaş Patka. Kara Akbaba, Sakarca, Tahtalı, Kuğu, Boz Kaz, Yaban Kazı, Ala Kaz, Sarı Kaz, Telli Turna, Kel Turna, Toy türleri, Leylek, Angıt, Kumru, Kaya kartalı.

Sürüngenler: Yılan, Kaplumbağa, Kertenkele.

Balık türleri: Sazan, Yayın, Kefal, Levrek.

Fauna konusunda alan ve yakın çevresinde bilimsel araştırma yapılmamıştır. Ancak sahanın içerisinde bulunduğu Vezirköprü İlçesi biyoçeşitlilik ve endemizm yönünden Karadeniz Bölgesi'nin en zengin yöreleri arasındadır.

Bu kriterler doğrultusunda korunan alan Hassas Koruma Bölgesi, Sürdürülebilir Kullanım Bölgesi ve Kontrollü Kullanım Bölgesi olmak üzere üç bölgeye ayrılabilir. Her alan için kriterler aşağıda detaylandırılmıştır.



1. HASSAS KORUMA BÖLGESİ

Jeomorfolojik özellikleri (derin vadi ve yamaçlar, uçurumlar) dolayısıyla ulaşılabilirliğin zor olduğu bu alanlar ekolojik süreçlerin devamlılığını sağlaması sebebi ile; doğal değerlerin korunduğu bilimsel ve eğitsel amaçlı çalışmalara ek olarak belirlenen mevcut patika yollarında doğal yapıya zarar vermeyecek şekilde yürüyüş güzergahları ve ziyaretlerin gerçekleştirildiği alanlar olarak tanımlanabilir.

Hassas Koruma Bölgesi olarak tanımlanan bölgede; Tabiat Parkı içerisinde kanyonun ana özelliklerini ihtiva eden kayalık alanlar ve bu alanlarda eski yerleşimlere ait tarihi kalıntılar bulunmaktadır.

Hedef: Hassas koruma bölgesinde eğitsel çalışmalar ile tabiat parkının ana kaynak değerlerinin tanıtımı, öneminin anlatılması ve doğa koruma konusunda bilinç artırılmasına katkı konulması hedeflenmektedir.

Hassas Koruma Bölgesi’nde kontrollü bir şekilde doğa yürüyüşü ve manzara seyri gibi aktivitelere izin verilebilir.

2. SÜRDÜRÜLEBİLİR KULLANIM BÖLGESİ

Bu alanda düşük yoğunluklu rekreasyonel faaliyetlerin, zorunlu teknik altyapı uygulamalarının, ekolojik dengenin tesisi için gerekli müdahaleler yapılabilir.

Ahşap ve doğal malzemeler kullanmak kaydıyla, manzara seyir noktaları, platformlar, basamaklar, gözlem kulesi, bilgilendirme levhaları, koşu ve yürüyüş parkurları yer alabilir.

Hedef: Sürdürülebilir kullanım bölgesinde düşük yoğunluklu rekreasyonel faaliyetlerle alanın tanıtılmasına katkı konulması, zorunlu teknik altyapı uygulamaları ile temel ihtiyaçlarının karşılanması ve ekosistemin devamlılığı için gerekli müdahalelerin yapılması hedeflenmektedir.

3. KONTROLLÜ KULLANIM BÖLGESİ

Sürdürülebilir kullanım bölgelerine göre insan faaliyetlerinin etkilerinin daha çok hissedildiği günübirlik kullanım alan kontrollü kullanım bölgesi olarak belirlenebilir. Bu alanlarda giriş noktaları, idare ve ziyaretçi merkezi, tanıtım birimi, patika başlangıç noktaları, günübirlik kullanım alanı, manzara seyir noktaları, hizmet üniteleri (tuvalet, lavabo, mescit, sağlık ünitesi, bebek bakım odası, çeşme, vb.), kameriye, kır gazinosu, altyapı tesisleri gibi faaliyetler yer alabilir.

Uygun yerlerde özellikle giriş ve çıkışlarda Tabiat Parkını tanıtıcı bilgilendirme ve yönlendirme tabela/panolara yer verilmesi öngörülmektedir.

Hedef: Kontrollü kullanım bölgesinde ziyaretçilerin rekreasyon faaliyetlerinin kontrolü, düzenlenmesi ve yöre halkına ekonomik ve sosyal katkısı için gerekli altyapıların oluşturulması, Tabiat Parkının tanıtımının sağlanması için gerekli tesislerin kurulması hedeflenmektedir.

C. GENEL HÜKÜMLER

1.1. Tüm alt plan, program ve projelerin doğal ve kültürel kaynak değerlerine en az düzeyde zarar verecek şekilde hazırlanması zorunludur.

1.2. Diğer kurum ve kuruluşlarca yürütülecek her türlü yatırım faaliyeti için Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nden uygun görüş alınması zorunludur.

1.3. Alt/plan ve programlar hazırlanmadan hiçbir yapı ve tesis yapılamaz.

1.4. Korunan alan içerisinde yeni yapılacak veya restore edilecek olan her türlü yapı ve tesislerde mimari uygulamalar; yörenin tarihi ve doğal çevresiyle uyumlu, yöresel mimarisi ile bağlantılı ve onun tamamlayıcısı niteliğinde olacaktır. Uygulamalarda yöresel mimari doku, tipi ve malzemesi kullanılacaktır. Bu yapı ve tesisler doğayla bütünleşecek ve yerel mimariye ters düşmeyecektir.

1.5. Korunan alanda hangi maksat için olursa olsun doğal bitki örtüsüne ve yaban hayatına zarar verici hiçbir faaliyet yapılamaz.

1.6. Korunan alanlarda yapılacak uygulamalarda kaynak değerlerine en az zarar verecek, doğal topografyayı en az bozacak, en az ağaç kesilecek veya en az ağaç nakledilecek şekilde yapılması zorunludur.

1.7. Korunan alanda ekosistemi tehdit edici her türlü taş ocağı, kum ocağı, maden işletmesi gibi faaliyetler yapılamaz. Moloz, cüruf, çöp gibi atıklar atılamaz ve dökülemez. Arazinin doğal topografik yapısını değiştirecek hiçbir kazı-dolgu yapılamaz Taslak Yönetim, İlan ve Bölgeleme Plan Raporundan önce verilmiş izinler, izin süresi sonuna kadar geçerli olup, uzatılamaz. Bu alanlarda doğal yapının restorasyonu zorunludur.

1.8. Korunan alanda her türlü yabanıl flora üyelerinden bilimsel maksatlı örnek toplanması için Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nden izin alınması zorunludur.

1.9. Korunan alan içinde bulunan her türlü yabanıl fauna unsurunun bilimsel maksatlı yakalanması, toplanması ve yumurtalarının alınması için Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nden izin alınması zorunludur.

1.10. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nden uygun görüş alınmış bilimsel maksatlı faaliyetler dışında, korunan alan sınırları içerisinde biyolojik çeşitlilik unsurlarının tohum, yumurta ya da yavrularının toplanması/alınması yasaktır.

1.11. Korunan alan içinde çöp depolama alanı yapılamaz.

1.12. Korunan alanda anız ve örtü yakmak yasaktır.

1.13. Her türlü su ortamında, suyun kalitesini değiştirecek ve her türlü kirlenmeye yol açacak faaliyet yasaktır. Su kaynaklarında, suyu kirletici, doğal yapısını değiştirici ve su miktarını azaltıcı, kaptaj, drenaj, her türlü tesis yapımı, yatak değiştirme vb. faaliyetler yapılamaz.

1.14. Korunan alan içerisinde Orman ve Su İşleri Bakanlığı (Doğa Koruma ve Milli Parklar) VII. Bölge Müdürlüğü’nden gerekli izinler alınmak kaydıyla basit kampçılık faaliyetleri yapılabilir. Bu faaliyet için herhangi bir yapı ve tesis yapılamaz.

1.15. Tabiat Parkı sınırları dâhilinde, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nce tanıtım, bilgilendirme, yönlendirme ve ikaz levhaları konulur.

1.16. Korunan alan içinde her türlü film veya fotoğraf çekimi Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünün iznine bağlıdır.

1.17. Tabiat Parkı içinde amacı ne olursa olsun her türlü patlayıcı (TNT, dinamit, vb.), parlayıcı, yanıcı madde kullanımı yasaktır.

1.18. Tabiat Parkı içinde plan kararları doğrultusunda tanıtım, bilgilendirme, yönlendirme ve uyarı levhaları idare tarafından konulur.

1.19. Tabiat Parkı sınırları içinde kalan orman alanları plan hükümleri ile belirlenen faaliyetler dışında hiçbir maksat için kullanıma açılamaz ve tahsisi yapılamaz.

1.20. Hava kalitesini tehdit edici is, duman, toz, gaz, buhar ve aerosol halindeki emisyonların “Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” ve “Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” hükümlerine göre kontrol altına alınması zorunludur.

1.21. Tabiat Parkı ve içerisinde yer alan akarsu ve derelerin 29.06.2011 tarihli ve 645 sayılı Orman ve Su işleri Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2. ve 8. maddesi ile Sulak Alanların Korunması Yönetmeliğinde yer alan esaslar çerçevesinde planlanması ve yönetilmesi esastır.