Saint-Simon ve “Bilgi Toplumu”: Güncel Bir Kavramın Tarihsel Perspektiften Eleştirisi Hakan Yüksel1

5. Sonuç ve Öneriler
Görüldüğü üzere Saint-Simon ve günümüzün bilgi toplumu kuramcıları arasında önemli benzerlikler söz konusudur. En temelde ağlar üzerinde yükselen ve akışların düzenlenmesinin toplumsal ve ekonomik yapıyı şekillendirdiği toplum tasavvuru Saint-Simon tarafından dile getirilmiştir. Dahası akışların engellenmeden aktığı toplumdaki maddi bolluğa, iktidarın aşılmasına ve uyuma vurgu da ortaktır. Ancak bunları dile getirirken amaçlanan Saint-Simon’un bir falcı gibi geleceği okuduğunu ve bilgi toplumunu daha 200 yıl öncesinden öngördüğünü söylemek değildir. Asıl üzerinde düşünülmesi gereken nokta – en başta da belirttiğimiz üzere – yeni bir toplum savını dile getirenlerin en azından bu yeni topluma dair yeni bir kavramsal çerçeveye sahip olmaktan uzak olduklarıdır. Oysa sanayi toplumunun doğuşunu ve serpilişini çözümleyen Saint-Simon, Marx ve Weber gibi isimlerin her biri özgün kavramlar geliştiriyorlardı [10].

Yeni koşulları hiç de yeni olmayan bir çerçeveden değerlendirdiğimizi saptayınca, akademide ve medyada sıkça karşılaşılan yeni bir toplum ve yeni bir dönem coşkusunun ne derece doğru olduğuna şüpheyle yaklaşılmalıdır. Keza bu yaklaşımın politika belgelerine konu olarak toplumsal faaliyetlerin başka türlü düzenlenmesine vesile olması kapsamlıca sorgulanmalıdır. Hele de, bilgi toplumunun egemen sınıfların Truva Atı olduğu ve tahakküm ilişkilerinin güncel koşullarda yeniden tesisini meşrulaştırmak için kullanıldığı eleştirileri dikkate alındığında...

Ancak Saint-Simon’un da belirttiği üzere ağların ikili bir niteliği vardır. Gözetim/denetim amacıyla kullanılabilecekleri gibi dolaşım/iletişim amacıyla da kullanılabilirler. Bu nedenle özgürleşim potansiyeli de içermektedirler. Önerdiğimiz türden sorgulamaların yapılması ağların ikinci türden amaçlar doğrultusunda kullanımı için eleştirel bir farkındalık sağlayacaktır.