Sakarya Üniversitesi Bireysel Danışma Uygulamaları

Kutuplarda çalışma

Tekniğin amacı

Giriş bölümünde ifade edildiği gibi GT yaklaşımına göre bireylerin benliklerinde kabullenemedikleri ya da benliklerinin diğer parçalarıyla birleştiremedikleri yanları bulunmaktadır. Danışanların farkında oldukları ve sahiplendikleri yönlerin dışında benliklerinde sahiplenmedikleri yönleri de bulunmaktadır. Bu parçalardan bazıları birbirinin zıddı özellikler taşır. Bu yönler GT’de kutuplar olarak ele alınmış ve terapi sürecinin en önemli amaçlarından biri olarak bu kutupları farkına varılması ve sağlıklı bir bütünleşme amaçlanır.

Uygulama şekli

Kutuplarla çalışma aslında birçok tekniğin içerisinde yer almaktadır. Bununla birlikte aynı zamanda bir diyalog yöntemi olan üst-ben ve alt-ben arasındaki diyalog aynı zamanda bir kutup çalışması olarak ele alınabilir. Rüya çalışmalarında da kutuplar arasında diyaloglar kurdurulabilir. Sözgelimi yoğunlukla ilişkilerinde boyun eğici davranışlar sergileyen bir danışanın içinde bunun tam tersi özellikleri temsil eden ancak diğeri kadar ortaya çıkma olanağı bulamamış baskın bir yön bulunabilir. Kutupların farkında olan bir GT terapisti bunlarla çalışırken kutupları birbirine yaklaştırmayı ve sağlıklı bir bütünleşmeye yardımcı olmak için danışanı bu parçalar arasında farklı rollere girmeye ve bunların en uç örneklerini deneyimlemeye davet eder.

Uygulanabileceği durumlar

GT yaklaşımında kutuplar merkezi bir konumda olduğu için birçok danışma oturumunda kutuplarla ilgili ipuçları ortaya çıkabilir. Bu ipuçları başka teknikler kullanılırken, örneğin bir rüya çalışmasında ya da diyalogda ortaya çıkabilir.

Uygulamada dikkat edilecek hususlar

Danışanlar kutupları deneyimlemek için en uç örnekleri oynamakta zorlanabilir ve yoğun direnç gösterebilirler. Bu direnç terapötik süreci olumsuz etkileyebilir. Bu durumlarda çalışmanın yoğunluğu azaltılabileceği gibi başka bir alana da geçilebilir.

Kurgusal Örnek

Başarılı bir öğrenci olan Ayşe bu yönüyle arkadaşlarının takdirini toplayan bir öğrencidir. Ama diğer yandan kendini sosyal açıdan yetersiz görmekte ve bu açıdan başarısız olduğunu düşünmektedir. Terapisti Ayşe’den sırayla bu iki kutbu oynamasını ister…

Farkındalık / beden çalışması

Tekniğin amacı

GT yaklaşımında, aslında en temel amaç farkındalık kazandırmaktır. Bu amaç, terapötik süreci kolaylaştırıcı belirli bir veya daha fazla alanda olabileceği gibi, otomatik hale gelmiş alışkanlıklar hakkında farkındalık kazandırmayı da kapsar. Farkındalık çalışmaları kapsamında bedensel tepkiler üzerinde çalışılmasının temel amacı da söz konusu otomatik tepkiler hakkında farkındalık kazandırmaktır.

Uygulama şekli

Terapist danışanın paylaşımlarında önemli gördüğü içerikler hakkında danışanın farkındalık düzeyini arttırmak için duygularının üzerinde durmasını ve tepkilerini ayrıntılı olarak duyumsamasını isteyebilir. Beden çalışmasında ise danışandan ses tonu, duruşu, jest ve mimikleri ve diğer beden hareketleri gibi fiziksel tepkilerine dikkat etmesi istenir. Bazı fiziksel duyumlar, çeşitli duygu ve düşüncelerle ilgili farkındalığın tıkandığı durumlarda ortaya çıktığı kabul edildiği için bu duyumlar üzerinde çalışarak aslında duygu ve düşünce düzlemindeki farkındalığı kazandırmak amaçlanmaktadır.

Uygulanabileceği durumlar

Danışanın terapi sürecinde farkındalığının oluşmadığı alanlar üzerinde çalışılırken sergilediği fiziksel tepkilerin terapötik süreci kolaylaştıracağı düşünüldüğünde bu tekniklere başvurulabilir.

Uygulamada dikkat edilecek hususlar

Beden ve farkındalık teknikleri gerekli görülen durumlar dışında fazlaca kullanılmamalı ve beden farkındalığının aslında benlik bütünleşmesine giden bir yöntem olduğu unutulmamalıdır.

Kurgusal Örnek

Terapi sürecinde Ayşe ağlamaktadır ve çenesini sıkmıştır. Bunu gözlemleyen terapist “bir şey denemek ister misin?” diye sorar. Ayşe başını sallar. Terapist “derin nefes al ve verirken çeneni yavaşça aşağıya doğru bırak” der. Ayşe’nin gözyaşlarından bir damla çenesinin üzerinde kalır. Terapist yavaşça “böylece kal” der. Ayşe bir süre bu durumda kalır…

Sırayla herkese söyleme

Tekniğin amacı

Abartma tekniklerinde ve diğer birçok teknikte olduğu gibi danışanın, tepkilerinin farkına varması ve farkında olmadığı yönlerini sahiplenerek daha özgül hale getirmesine ve genel anlamda bütünleşme sürecine yardımcı olmaktır.

Uygulama şekli

Grup terapisinde terapist bir danışanın bir konu üzerinde fazlasıyla odaklandığını düşündüğünde bütün grup üyelerine bununla ilgili birer cümle söylemesini ister. Aslında bu teknikte de abartma özellikleri bulunmaktadır. Defalarca benzer cümleleri farklı kişilere söyleyen danışan söz konusu içeriğe ilişkin farkındalığını daha ileri bir boyuta taşıyabilir.

Uygulanabileceği durumlar

Grup terapisinde danışanlardan birinin belli bir duygu, düşünce ya da konuya fazlasıyla odaklandığı anlaşıldığında kullanılabilir.

Uygulamada dikkat edilecek hususlar

Danışanın söz konusu paylaşımı yapmaya gönüllü ve hazır olmasına ve bunu yapmaya hazır değilse zorlamamaya dikkat edilmelidir.

Kurgusal Örnek

Bir grup çalışmasında Ayşe, insanlara güvenmediğini söyler. Terapist ondan bütün grup üyelerine sırayla “sana güvenmiyorum, çünkü …..” şeklinde cümlelerle bu duygusunu ifade etmesini ister.

Sorumluluk alma

Tekniğin amacı

GT yaklaşımında genel amaç benliğin farkında olunmayan ya da kabullenilmeyen yönlerinin benliğin diğer yönleriyle bütünleştirilmesi olduğu için danışanların farkına vardıkları bu yönlerin sorumluluklarını alabilmeleri oldukça önemlidir (WEB1).

Uygulama şekli

Sorumluluk alma tekniği ya da danışanın kabullenmedikleri yönlerinin sorumluluklarını almalarına yardımcı olma süreci birçok farklı şekilde yapılabilir. Örneğin konuşma dilindeki bazı kelimeler ve kullanımların yerine kişisel sorumluluğu vurgulayan kullanımlar teşvik edilir. Örneğin:

• 
  “yapamam” yerine “yapmayacağım”;
  
• 
  “yapmak zorundaydım” yerine “yapmayı seçtim”;
  
• 
  “ihtiyacım var” yerine “istiyorum”;
  
• 
  “mümkün değil” yerine “yeterince gayret etmeye gönüllü değilim” gibi kullanımlar teşvik edilebilir (WEB2) .
  
• 
  Ayrıca danışandan bazı cümlelerinden sonra “… sorumluluğunu alıyorum” cümlesini de söylemesi istenebilir.
  

Uygulanabileceği durumlar

Danışan, sorumluluğunu yeterince hissetmediği ve kabullenmediği yönlerini ele veren ifadeler kullandığında bu tekniklere başvurulabilir.

Uygulamada dikkat edilecek hususlar

Danışanın duyguları seçimleri dışında kalan ve sorumlusu olamayacağı şeyler (örneğin birinin kaybı, ya da bir kaza gibi) için bu teknik kullanılmamalıdır.

Kurgusal Örnek

Ayşe danışma seansında “bazı insanlarla geçinmenin imkânsız olduğundan” bahseder. Bu cümleyi çok muğlak ve sorumluluktan uzak bulan terapist ondan “bazı insanlarla geçinmekte zorlanıyorum ve bunun bana düşen sorumluluğunu alıyorum” demesini isteyebilir.

Kaynaklar

Atlı, A. (2013). Yayımlanmamış Ders Notu. Aşağıdaki adresten erişilmiştir. http://iys.inonu.edu.tr/webpanel/dosyalar/1154/file/6_%20Kisisel%20Rehberlik%20(danisma%20kuramlari).pdf

Murdock, N. L. (2013). Psikolojik Danışma ve Psikoterapi Kuramları. Çev. Ed. Füsun Akkoyun. Nobel Yayın Dağıtım: Ankara.

WEB1: http://www.gestalt.org/yontef.htm

WEB2: Yayımlanmamış Ders Notu. http://jgarrett43mu-mucoun607.blogspot.com.tr/2007/11/chapter-4-classic-gestalt-techniques.html