Sakarya Üniversitesi Bireysel Danışma Uygulamaları

İmiş Gibi Yapma

Genel Bilgi: Birçok danışan davranışları için özür dilerken ‘’keşke…’’ derler. Bu gibi durumlar için imiş gibi yapma tekniği kullanılır. ‘’Keşke’’ ile belirtilen durum her neyse, danışandan bunu doğruymuş gibi yapması istenir.

Tekniğin Amacı: Bu teknik, danışmanın danışanın kendine bakışını değiştirmesine ve aynı zamanda daha önce keşfetmemiş olduğu davranışları öğrenmesine veya sergilemesine yardımcı olur (Murdock, 2013).

Ne Zaman Kullanılır: Terapinin her aşamasında ihtiyaç duyulduğunda kullanılabilir. Örneğin bir danışan, neden bu kadar az arkadaşı olduğunu ve dolayısıyla daima zavallı olduğunu açıklayarak sevimli ve dostça olmadığı gerçeğinden şikayet ettiğinde kullanılabilir.

Nasıl Kullanılır: Danışman eğer sevimli ve dostça olsaydı nasıl davranacağını ona sorar. Daha sonra da gelecek hafta bu şekilde davranması için onu yönlendirir.

Örnek Olay: X başlangıçta ‘’imiş gibi yapma’’ tekniği için uygun bir aday değildir çünkü haşin bir delikanlıdır. ‘’Keşke ben olsaydım, daha iyisini yapardım’’ demektense davranışları için başkalarını suçlamaktadır. Ama X zamanla psikolojik danışmanın yanında kendini daha rahat hissetmeye başlar ve ona güven duyar. İşte bu noktada, işte veya okulda olduğu gibi ‘’normal’’ sosyal durumlarda kendini güvensiz hissettiğini söyleyebilmiştir. ‘’Keşke insanların yanında iken kendime daha fazla güvenebilseydim, o zaman onları bu kadar rahatsız etmezdim’’ demiştir. Psikolojik danışman ondan gelecek hafta, ne olacağını görmek için rahatmış gibi davranmasını istemiştir. Danışan bu sürecin sonunda kendine daha fazla güvenebileceği farkındalığı kazanmıştır.

Bu Tekniği Kullanırken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar: ’Keşke’’ ile belirtilen durum her neyse, danışandan bunu doğruymuş gibi yapması istendiğinden dolayı danışana muhtemel olumsuz etkileri takip edilmelidir.

Düğmeye Basma

Genel Bilgi: Danışandan gözünün önüne hoş bir sahneyi veya olayı getirmesi ve o zaman ortaya çıkan duygusunun ne olduğunu bulması istenir. Daha sonra danışan olumsuz duygular uyandıran (acı çekme, utanma, öfke gibi) bir sahneyi hayal eder ve bu duygunun ne olduğuna bakar. En sonunda da, danışandan yaşadığı ilk, hoş duyguya geri dönmesi istenir. Böylece, danışman danışana neye odaklandı ise o duyguyu seçerek yaşamış olduğunu öğretir (Murdock, 2013). Danışanlar, yaşamlarında hangi uyarıcıları dikkate alacakları konusunda seçim hakları olduğunu fark etmeye yüreklendirilirler. Danışanlara düşüncelerine yoğunlaşarak istedikleri duyguları yaratmaları öğretilir. Bu teknik, düğmeye basmak gibidir zira danışanlar olumsuz ya da olumlu yaşantılarını hatırlamayı seçebilirler (Mosak & Maniacci, 2008; Akt. Gladding, 2013).

Tekniğin Amacı: Danışman danışana neye odaklandı ise o duyguyu seçerek yaşamış olduğunu öğretir.

Ne Zaman Kullanılır: Terapinin her aşamasında danışan ihtiyaç duyduğunda kullanılabilir.

Nasıl Kullanılır: Danışandan gözünün önüne hoş bir sahneyi veya olayı getirmesi ve o zaman ortaya çıkan duygusunun ne olduğunu bulması istenir. Daha sonra danışan olumsuz duygular uyandıran (acı çekme, utanma, öfke gibi) bir sahneyi hayal eder ve bu duygunun ne olduğuna bakar. En sonunda da, danışandan yaşadığı ilk, hoş duyguya geri dönmesi istenir.

Örnek Olay: Psikolojik danışman, danışana hoşlandığı bir kızın yanındayken yaşadığı duyguları hayal etmesini ister. Sonra işinden kovulmasını düşünmesini ve buna ilişkin duygularına odaklanmasını ister. Sonra tekrar ilk duygularına odaklaşmasını ister. Psikolojik danışman ve danışan, daha sonra düşüncelerini değiştirerek danışanın ruh halini nasıl değiştirebildiği üzerinde konuşmuşlardır.

Bu Tekniği Kullanırken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar: Bu teknik kullanılırken danışanın duygu durumu daha özenli bir şekilde incelenmelidir.

Kendini Yakalama

Genel Bilgi: Danışan, danışmanın yorumunu kabul etikten sonra, kendine özgü olarak güçlü olmayı başardığı anlarda kendini yakalamayı deneyebilir. Biraz pratik yaparak, istenmedik davranışı gerçekleştirmeye başlamadan önce bile kendini yakalamaya başlayabilir. Örneğin, bir danışan kendini aşağılayarak spor yapmaktan kaçınma eğilimi içerisindedir. Böylece başarısız olma korkusundan kaçınmaktadır. Kendini kötülemeye ve mükemmel değilim diyerek daha yönlendirmeye başlarken, kendini yakalayabilirse, başkalarıyla ilişkilerini ve fiziksel becerilerini de geliştirebilir(Murdock, 2013).

Tekniğin Amacı: Danışanların, yıkıcı davranış ya da düşüncelerinin farkına varmasının sağlamasıdır.

Ne Zaman Kullanılır: Terapinin her aşamasında danışan ihtiyaç duyduğunda kullanılabilir.

Nasıl Kullanılır: Örneğin, bir danışan kendini aşağılayarak spor yapmaktan kaçınma eğilimi içerisindedir. Böylece başarısız olma korkusundan kaçınmaktadır. Kendini kötülemeye ve mükemmel değilim diyerek daha yönlendirmeye başlarken, kendini yakalayabilirse, başkalarıyla ilişkilerini ve fiziksel becerilerini de geliştirebilir (Gladding, 2013).

Örnek Olay: Danışan öfke nöbetlerine girme ve bir şeyler fırlatma eğilimindedir. Psikolojik danışman, bunun ne kadar güçlü olduğunu kanıtlayarak aşağılık duygusu ile bir şekilde mücadele etme yolu olduğunu düşünür. Aynı zamanda, aynı nedenle başkalarını sözleri ile de incitmektedir. Psikolojik danışman, danışanın düşünce ve duygularını dikkatlice gözlemesini istemiştir, danışan böylece bunu aşağılık duygusu hissettiğinde veya başkası onu incittiğinde yaptığının farkına varmıştır. Danışan, en sonunda örüntüsünü kırabilmiş ve kendini güvensiz hissettiğinde başkalarıyla ilişki kurma yöntemini değiştirmiştir.

Bu Tekniği Kullanırken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar: Başlangıçta, psikolojik danışman bu süreçte yardımcı olabilir ama giderek danışanlar bu sorumluluğu üstlenmesi gerekmektedir.

İmge Yaratma

Genel Bilgi: İmge yaratma da danışanın hatalı hedeflerini örnekleyebilmek üzere onun hayal gücünden yararlanarak yardım etmek hedeflenmiştir. Birçok durumda bu imgeler danışanın kendine gülmesine olanak verecek biçimde esprili bir şekilde kullanılır. Örneğin, sürekli başarısız olarak ve yardım ihtiyacı içinde olarak başkalarını kontrol eden bir danışandan, kendini uçurtmasını yiyen ağaçla savaşan Charlie Brown olarak düşünmesi istenebilir. Charlie kaç defa uçurtmasını uçurmayı denemişse de her seferinde her nasılsa ağaç onun uçurtmasını yemiştir. Bunun üzerine Charlie psikiyatri uzmanı rolüne giren danışmana gitmek zorunda kalır (Murdock, 2013).

Tekniğin Amacı: İmge yaratma da danışanın hatalı hedeflerini örnekleyebilmek üzere onun hayal gücünden yararlanarak yardım etmek hedeflenmiştir.

Ne Zaman Kullanılır: Terapinin her aşamasında danışan ihtiyaç duyduğunda kullanılabilir.

Nasıl Kullanılır: Örneğin, sürekli başarısız olarak ve yardım ihtiyacı içinde olarak başkalarını kontrol eden bir danışandan, kendini uçurtmasını yiyen ağaçla savaşan Charlie Brown olarak düşünmesi istenebilir. Charlie kaç defa uçurtmasını uçurmayı denemişse de her seferinde her nasılsa ağaç onun uçurtmasını yemiştir. Bunun üzerine Charlie psikiyatri uzmanı rolüne giren psikolojik danışmana gitmek zorunda kalır.

Örnek Olay: Psikolojik danışman, danışana başkalarını küçük görerek onlardan güçlü olduğunu gösterme itilimini hissettiği bir anda kendini Arnold Schwarzenegger olarak düşünmesini söylemiştir. Bu tarzda konuşmaya başladığında ona göz kırparak Arnold diye seslenir ve aynı zamanda Arnold gibi konuşarak ona ‘’hasta la vista (görüşürüz)’’der.

Bu Tekniği Kullanırken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar: Bu teknik özellikle entelektüel becerileri yüksek olan bireylerle çalışırken kullanılmalıdır.