29
ichida iste`mol qilinayotgan tovarlar, mamlakat ichida ishlab chiqarilayotgan
bo`lsa, uning savdosi asosida hech - kim boy bo`lmaydi. Bunda mamlakat
fuqarolaridan biri sotadi, ikkinchisi xarid qiladi».
Jamoatchilik iste`moli va banligi masalasi. Merkantilistlarning boylik
predmetlari iste`moli masalasiga munosabati o`ziga xos bo`lgan. Unda bir
tomondan boylikni, mablag`ni bekorga sarflanishiga tanqid qilinsa, boshqa
tomondan boylik predmetlari import tovarlar sifatida tilga olinadi. Agarda so`z
ichki sanoat tomonidan ishlab chiqarilgan tovarlar haqida boradigan bo`lsa, ko`p
holatlarda merkantilistlar bu kabi iste`mol turi iqtisodiy foydaliligini ta`kidlashgan.
Bundan tashqari, merkantilistlar fikriga ko`ra, turli boylik yoki mablag` bekorchi,
ammo go`zal predmetlarga sarflanishi, mablag`ning boylar qo`lidan, mazkur
bekorchi boylik predmetlarini ishlab chiqaruvchi kambag`allar qo`liga o`tishi
ta`kidlangan.
Daromadlarning aynan Shu holatda qo`llanilishi, Yangi ish o`rinlari, aholi
bandlik darajasi, umuman olganda mehnatkash aholi daromadlilik darajasi
oshishiga olib keladi. O`zining «tanga haqidagi ocherkida» D. Norsning
yozishicha: Umuman olganda, merkantilistlar, iste`mol darajasini millat
ishbilarmonligini rivojlanishi uchun omil sifatida qabul qilishgan. Demak bu kabi
omillar rivojlanishi ishlab chiqarish o`sishiga olib kelishi, XX asrning 30-yillarida
Dj. M. Keyns tomonidan qayta ko`tarilgan.
Bandlik bilan ta`minlash manfaatlari bilan importning cheklanishi ham
tushuntirilishi mumkin. Merkantilistlarning ta`kidlashicha, import tovarlariga
sarflangan mablag`lar, chet el hunarmandlari mehnatini to`lash uchun sarflanib,
bunday holatda, mamlakat ishlab - chiqaruvchilari mehnati to`lovsiz qoladi.
Dostları ilə paylaş: