Samarqand davlat universiteti turaev b. X., Nizamov a. N

Mablag` omili.
Keyns fikriga ko`ra iqtisodiyotning yana bir an`anaviy 
muvozanat modelini buzuvchi omil mablag`dir. Mumtoz va nekolassik maktab 
namoyandalari, doimo mablag` neytralligi haqidagi fikrdan kelib chiqib, ularni 
tovar almashinuviga tashlanadigan parda sifatida ko`rib chiqishgan. Dj. M. Keyns, 
stokgol`m maktabi namoyandalari kabi, mablag` iqtisodiyot faol elementi 
ekanligiga e`tibor qaratgan. Birinchidan, mablag` bozori holati, naqd 
ko`rsatkichlariga ta`sir etadi, bu esa bozor signallarini buzilishiga va iqtisodiy 
agentlar dezorientatsiyasiga olib keladi (nominal va real kattaliklar mutanosibligi 
masalasi). Ikkinchidan pul mablag`ning zahira ko`rinishida iqtisodiyotdan bir 
qismining oqib ketishiga zamin yaratadi, bu esa ishlab chiqarish quvvatlarining 
to`laligicha ishlamasligi, demakki inqirozga olib keladi. 
Ma`lumki nemumtoz nazariya, resurslar cheklanganligi, hamda iqtisodiyot 
vazifasi ularning samarali taqsimlanishidan iborat deb hisoblaydi. Dj. M. Keyns, 
mazkur tezisni qayta ko`rib chiqib, o`z nazariyasini resurslar to`liq 
egallanmaganligi holati tahliliga asoslaydi. Xususan, uning tomonidan ishsizlik 
sabablarining Yangi talqini berilgan. Uning ta`kidlashicha, ishsizlik faqatgina 
friktsion yoki tuzilmaviy tavsifga ega emas, zero nemumtoz maktab e`tirofidan 
farqli o`laroq, u majburiy tavsifga ham ega bo`lishi mumkin.
Mehnat bozoridagi to`liq nomukammal bandlik, iqtisodiyotda boshqa ishlab 
chiqarish resurslarining nomukammal bandligi bilan kuzatiladi. Buning natijasida, 
resurslar kam uchrashi sharoitida, haqiqatga to`g`ri kelmaydi. Mavjud 
vositalarning to`liq ishlatilmaganligi haqidagi masala kelib chiqadi. Buning 
barchasi iqtisodiy tahlil vazifasini o`zgartiradi. Asosiysi, resurslarning to`liq 
bandligini ta`minlash bo`ladi. yuqorida ko`rsatib o`tilgan barcha omillar, ya`ni 
harakatning noaniqligi, mablag` omili ta`siri va nomukammal bandlik holati, 
iqtisodiyotdagi kuchlar mutanosibligini buzadi. Buning natijasida iqtisodiyotning 

---

160 
muvozanat holatidan chetlashishi va bozor muammolarni mustaqil ravishda echa 
olmasligi holati kuzatiladi.