Samarqand davlat universiteti turaev b. X., Nizamov a. N

Fridman Milton 
(1912, Nyu York) - 
iste’mol: pulning tarixi va nazariyasi
sohalaridagi tadqiqotlari uchun 1976 yilda Nobel mukofoti bilan taqdirlangan. 
Uning pul to„g„risidagi g„oyalari (monetarizm) AQShda R.Reygan, Buyuk 
Britaniyada M.Tetcher iqtisodiy siyosatida qo„llanilgan. 
Samuyelson Pol 
(1915, AQSh) -ko„p marta qayta nashr yetilgan 
«Yekonomiks» (1948) darsligini yaratdi (rus tiliga ham ag„darilgan), 1970 yilda 
iqtisodiyot fanlarida ilmiy tahlil darajasini oshirishga qo„shgan hissasi uchun 
Nobel mukofotini olgan. Iqtisodiyotning barcha sohalariga oid ilmiy ishlari bor. 
«Aralash 
iqtisodiyot»ning 
nazariyotchisi. 
Neoklassik 
tahlil 
bo„ycha, 
taraqqiyotning «to„rt g„ildiragi» asoschisi.
Neoliberalizm 
- neoklassikaning bir oqimi, klassik iqtisodiy maktabni va 
keynschilikni birga 
qo„llash 
tarafdori, 
bunda 
davlatning iqtisodiyotga 
aralashmasligi taklif yetiladi. Asosiy vakillari L. fon Mizes (1881-1973), F. fon 
Xayek (1899-1992) bo„lib, bu oqim Avstriya maktabi deb ham yuritiladi. 
Sosialistik (imperativ) rejalashtirishga qat‟iy qarshi, Chunki bu rejalangan 
tartibsizlikka olib keladi, mehnat taqsimoti, xususiy mulk va yerkin almashuv 
sivilizasiyaning mutlaq asosi deb sanaladi. Xayek 1974 yilda Nobel mukofoti 
sovrindori bo„lgan. Neoliberalizm g„oyalari asosida «Ijtimoiy yo„naltirilgan bozor 
iqtisodiyoti» yuzaga keladi, uning asoschilari - nemis olimlari V.Rebke (1899-
1966), V.Oyken (1891-1950), L.Yerxard (1897-1977)lardir. Bu konsepsiya GFR 
va Shvesiyada yaxshi natija berdi, uning asosiy g„oyalari mustaqil O„zbekiston 
iqtisodiyotida qo„llanilmoqda. Ijtimoiy yo„naltirilgan bozor iqtisodiyotining asosiy 
qoidalari: yerkin baholarning zarurligi; yerkin raqobat; talab va taklifning 
muvozanati; iqtisodiyotning muvozanati; davlat bozor xo„jaligida shu shartlarni 
kafolatlashi va uning ijtimoiy yo„naltirilgan rivojini ta‟minlash. N. nafaqat 
ma‟muriy-buyruqbozlik tizimidan, balki kapitalizmning yerkin raqobatlarga 
asoslangan davridan ham qat‟iyan farq qiladi. Mustaqil O„zbekistonda undan 
ijobiy foydalanilmoqda. 
Lukas R.I.
- neoliberalizmning tarafdori, «Rasional kutilmalar» nazariyasi 
uchun 1995 yilda Nobel mukofoti sovrindori. Ijtimoiy-institusional yo„nalish 

---

257 
yevolyusiyasi industrial jamiyatdan postindustrial, superindustrial (neoindustrial) 
jamiyat sari boradigan konvergensiya nazariyalarida (Gelbreyt, P.Sorokin - AQSh, 
Raymon, Aron - Fransiya, Tinbergen - Niderlandiya) kapitalizm va sosializmning 
ilg„or tomonlarini olish va amalda qo„llash taklif yetiladi.