Samarqand davlat universiteti

3. Ishlaydigan pensionerlarning demografik omillari 
Ishlaydigan pensionerlar. Ishlovchi pensionerlar soni ham demografik omil 
ta`siri ostida qaror topadi – bu erda shunday bog’liqlik bo’ladi: pensiya yoshidagi 
kishilar qanchalik ko’p bo’lsa, shu yoshdagi ishlovchilar ham ko’p bo’ladi. 
Mehnatga qobiliyatli katta yoshdagi kishilar aholining eng tez ko’payib 
boruvchi qismini tashkil etadilar. Bunda rivojlangan iqtisodiyotga ega bo’lgan 
mamlakatlarga xos bo’lgan aholining qarashidan iborat ob`ektiv jarayon o’z ifodasini 
topadi. 
Xilma-xil ijtimoiy omillar orasida pensionerlarning mehnat faolligiga ancha 
ko’proq ta`sir qiluvchi asosiy omillarni qayd qilib o’tamiz. Pensiyaning miqdori. 

---

21 
Ayni bir xil miqdordagi pensiya birovlarga etadi, boshqalarga esa etmaydi, shu 
sababdan inson mehnat qilishga intiladi. YAna shunday mehnatga rag’batlantiruvchi 
qo’shimcha omil ham borki, bunday katta yoshdagi kishi ish haqi bilan bir qatorda 
pensiya olish xuquqiga ham egadir. 
Pensionerlar mehnatining zarur shartlaridan biri korxona, muassasa va 
tashkilotdagi o’zgarishlarga moslashuvchanlik, yangi ishni o’zlashtirishga tayyorlik, 
ba`zan yashash joyini o’zgartirish va shu kabilardir. Bozor iqtisodiyoti katta yoshdagi 
kishilarning 
harakatchanligiga 
ancha 
yuqori 
talablar 
qo’yadi. 
Bozor 
munosabatlarining ruqidan shu narsa kelib chiqadiki, har bir kishining faravonligi 
avvalo uning o’ziga, tashabbuskorligiga, har qanday yangilikka «javob berish» va 
samarali mehnat qilishdan iboratdir. 
Sotsial omillar orasida katta yoshdagi kishilarning ma`lumot darajasi va 
sog’lig’i ham muhim o’rin tutadi. Bu omillarning qanday ta`sir qilish yaqqol ko’rinib 
turadi va tushuntirishlarni talab qilmaydi. 
Nihoyat, pensionerlarning bir qismi o’zlarini ishda namoyon qilishni ma`qul 
ko’radilar va ishdagina o’zlarining jamiyatga kerakli ekanliklarini qis qiladilar, ko’p 
yillar birga ishlagan o’rtoklari bilan jamoada qolishni istaydilar.