Samarqand iqtisodiyot va servis instituti

barqaror va o’zgaruvchan omillar.
4.2.Barqaror omillar va ularni turlari.
Barqaror (o’zgarmaydigan) omillar vaqt nuqtai nazardan kam o’zgarish 
xarakteriga ega. Bu omillarga tabiiy-iqlimiy, geografik, madaniy-tarixiy kabi omillar 
kiradi. Shular ichidan geografik omillarni tahlil etadigan bo’lsak, bu omillar 
sayyohlik marshrutlarini to’g’ri tanlash, trasportning qulayligi, rekreatsiya 
resurslarining bahosi, turizmni mavsumga qarab rivojlantirish kabi jihatlarga o’z 
ta’sirini ko’rsatadi.
O’z navbatida, geografik omillarni ikki guruhga bo’lish keng tus olgan. Bular:
- tabiiy geografik omillar;
- iqtisodiy geografik omillar.
Mintaqalarda xalqaro turizmni rivojlanishiga tabiiy sharoitning katta ta’siri bor. 
Hozirgi jamiyatimizning o’ta sanoatlashib borishi tufayli, insonlarning yovvoyi 
tabiatga bo’lgan qiziqishi ortib bormoqda. Tabiiy geografik omillar ko’pgina jihatlar 
bilan baholanadi. Quyida asosiylariga to’xtalib o’tamiz.
Iqlim, turizmni davriyligiga ta’sir ko’rsatib, ayrim sohil bo’yi dam olish joylari 
yil bo’yi issiq iqlimga ega ekanligi (misol tariqasida Mavrikiy orollarini ko’rsatish 
mumkin) tufayli, uzluksiz turistlar bilan gavjum bo’lishiga olib kelgan. Tabiiy iqlim 
sharoiti turizm harakatini mavsumiy xarakterga aylantiruvchi asosiy omil bo’lib 
hisoblanadi. Tabiatda ob-havoning o’zgarishi, tabiiy ofatlarning tez-tez takrorlanish 
hodisalari, tabiat injiqliklari turistlar oqimining keskin kamayishiga sababchi bo’ladi. 
Shu sababli turizmning eng rivojlangan mintaqalari yer sharining mutadil iqlim 
zonalariga to’g’ri keladi. Jumladan, O’rtayer dengizi, Qora dengiz, Karib dengizi, 
Adriatika dengizi, Boltiq dengizi, Yapon dengizi, Janubiy Xitoy dengizi qirg’oqlarida 
joylashgan mamlakatlarda turizm xalqaro ahamiyatga ega. 
O’simlik va hayvonot olami ham katta qiziqish uyg’otuvchi omildir. O’rmonlar 
dam oluvchi va tabiat qo’yniga sayr qiluvchi sayyohlarni o’ziga tortadi. O’rmon 
o’zining kislorodga boy zahirasi bilan, sog’ligini tiklovchilar uchun muhim turistik 
obyekt hisoblanadi. Shu bois, botanika bog’lari, turli oromgohlar, milliy bog’lar 
sayyohlarning gavjum joylari hisoblanadi. Xorijiy sayyohlarni o’ziga ko’proq jalb 
qiluvchi omillardan biri - bu ekzotik (g’alati, ajoyib) hayvonlar yashaydigan joylar 
qo’riqxonalar, davlat buyurtmalari, milliy bog’lar, ov qilish uchun ajratilgan maxsus 
hududlardir. Bunday hayvonot va o’simlik dunyosining markazlari yuzdan ortiq 
bo’lib, Afrika, Osiyo, Yevropa, Avstraliya, Amerika (AQSh, Kanada) ning sayyohat 
qilish mintaqalari va hududlari hisoblanadi.