Sana: 20-aprel 2011-yil

Xulosa: A=Sto’g’ri burchak

Blis savollar «O’zingni tekshir»

• 
  1.Doimiy kuchning bajargan ishi kuch vektori va ko’chishning … teng.
  
• 
  2.Kuchning bajargan ishi musbat, agar burchak …. bo’lsa.
  
• 
  3.Kuchning bajargan ishi manfiy, agar burchak …. bo’lsa.
  
• 
  4.Ishning birligi…
  
• 
  5.Ishning birligi qilib shunday ish qabul qilinganki, agar …
  
• 
  6.Og’irlik kuchining bajargan ishi formulasi….
  

FIK. Mexanizmning foydali ish koeffitsiyenti

F oydali ish koeffitsiyenti (FIK) – to’liq ishning qanchasi foydali ekanligini ko’rsatuvchikattalik
Hisoblash formulasi:

Foydalanilgan belgilar:

η – Mexanizmning FIK, [%];

А_f – foydali isg, [J];

А_t – to’liq (sarflangan) ish, [J].

FIK birdan (100% dan) katta bo‘lmaydi. Mashina va dvigatellarda ishqalanish kuchining ishi tufayli to‘liq energiyaning bir qismi isrof bo‘ladi va shu sababli FIK har doim birdan kichik bo‘ladi. Qiya tekislik va jism yuqoriga tortilganda bajarilgan ishni ko‘rib chiqaylik. Mexanikaning oltin qoidasiga muvofi q kuchdan necha marta yutilsa, yo‘ldan shuncha marta yutqiziladi. Qiya tekislik ham ishdan yutuq bermaydi. Qiyalik burchagini kamaytirib yukni ko‘tarishga sarfl anadigan kuchdan yutiladi. Lekin ko‘chish masofasi ortganligi sababli bajarilgan ish o‘zgarmaydi.

Uzunligi l, balandligi h bo‘lgan qiyalikda og‘irligi P bo‘lgan yuqoriga harakatlanayotgan jismni qaraylik (3.3rasm). Bunda jismga Fish ishqlanish kuchi, qiya tekislikka parallel bo‘lgan Ft yuqoriga tortuvchi kuch, qiya tekislikka perpendikulyar yo‘nalgan P kuch va tekislikka perpendikulyar kuchga qarama-qarshi tomonga yo‘nalgan N kuch (tekislikning reaksiya kuchi) ta‘sir etadi.

O`quvchilarning geografik talqinlarga bergan javoblariga qarab tegishli rag`batlantiruvchi kartochkalar bilan rag`batlantiriladi.

Dars so`ngida har ikkala guruhning kartochkalar soni va yig`gan bali hisoblanadi. G`olib guruh e`lon qillinib, dars davomida faol ishtirok etgan o`quvchilar baholanadi.

Dars yakunida o`quvchilarga uyga vazifa beriladi:

1. Mexanik ish qanday ifodalanadi? U qanday birliklarda o'lchanadi?

2. Og‘irlik kuchining ishi nimaga teng?

3. Tabiatda energiyaning saqlanish qonuni har doim bajariladimi.

4. Qiya tekislik ishdan yutuq beradimi?

mashq

1. O‘zgarmas F kuch ta’sirida vagon 5 m yo‘lni bosib o‘tdi va 2 m/s tezlik oldi. Agar vagonning massasi 400 kg va ishqalanish koeffi tsiyenti 0,01 bo‘lsa, kuch bajargan A ish aniqlansin.

2. Odam massasi 2 kg bo‘lgan jismni 1 m balandlikka 3 m/s2 tezlanish bilan ko‘targanda qancha ish bajaradi?

3. Massasi 6,6 t bo‘lgan kosmik kema orbita bo‘ylab 7,8 m/s tezlik bilan harakatlanayotgan bo‘lsa, uning kinetik energiyasi nimaga teng bo‘ladi?