Sanayi profiLİ

T.C.

SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI

Sanayi Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü

EL HALICILIĞI

SANAYİ PROFİLİ

Revize Eden

Oğuz KÜÇÜKYAVUZ

Kimya Mühendisi

ANKARA-1996
1. GİRİŞ

1.1. Yatırımın Konusu ve Uygulanan Teşvik Tedbirleri

Yatırımın konusu geleneksel el halıcılığıdır. Projenin gerekçesi, Türk el halıcılığını geliştirmek, yerli hammaddeyi kullanarak katma değerleri daha yüksek olan halı gibi nihai ürünleri ihraç ederek döviz kaynaklarının gelişmesine yardımcı olmak ve özellikle kırsal bölgelerdeki boş iş gücünü değerlendirerek geniş çalışma imkanı sağlamaktır.

1.2. Uygulanan Teşvik Tedbirleri

Bakanlar Kurulu'nün 26.12.1994 tarih ve 94/6411 sayılı karar ile bu kararda değişiklik yapan 8.3.1995 tarih ve 95/6569 sayılı kararına ilişkin Başbakanlık Hazine Müsteşarlığının uygulama esaslarını içeren 95/2 sayılı tebliği çerçevesinde Teşvik Belgesine bağlanabilecek yatırım projeleri toplam sabit yatırım tutarı kalkınmada öncelikli yörelerde 6 milyar, diğer yörelerde 10 milyar tl.'nin üzerinde olan projelerdir,

Bu projelerde öz kaynak oranları; kalkınmada öncelikli yörelerde % 40, normal yörelerde % 50, gelişmiş yörelerde % 60 olmalıdır.

Yatırım Projelerine Uygulanabilecek Destek Unsurları;

- Gümrük Muafiyeti ve/veya ithalat rejimi kararına istinaden ithalat

- Yatırım indirimi

- Vergi-resim ve harç istisnası

- Krediler

- Bina inşaat harcı istisnası

- Makine ve teçhizat alımında katma değer vergisi desteği

- Taşınma desteği

- Arsa sağlanması

- Dış kredi teminat mektubu masraflarına katkı

- Kalite ve standart sağlama

NOT: Yukarıdaki bilgiler 1995 yılı içindir. Teşvik uygulama esasları her yıl Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı tarafından yenilenmektedir.

1.3. Girdi ve Çıktıların Tarifleri ve Özellikleri

İpek, yün, pamuk, keten veya kendir ipliği halının hammaddesidir. Bugün halılarda en fazla kullanılan yün ipliğinde genellikle koyunlardan elde «dilen yapağı kullanılmaktadır. İlme ipliği yün olan halıda, çözgü

ve atkı ipliği olarak sadece yün veya yan - pamuk veyahutta yalnız pamuk ipliği kullanılmaktadır. Çeşitli iplik ve dokumaları renklendirmek için kullanılan tabii boyalar ve boya içine katılan şap, göztaşı, tuz, kireç gibi yardımcı maddeler ile anilin ve alizarin gibi suni boyalar önemli girdi maddeleridir. Kullanılacak halı tezgahlarını da yurt içinden temin etmek mümkündür.

Projede 4 tip el halısı üretilmesi öngörülmektedir.

a) Orta tip (26 x 33, İsparta halısı) : Bu tip halıların daha çek desen kompozisyonları köşeli göbek oluşudur. Renk karakterleri olmayıp iç piyasaya hitap etmektedir.

b) İnce tip (40 x 40, Konya halısı) : Bunlar Anadolu tipi olarak ün yapmıştır. Başlıca renkleri, koyu ve açık kırmızı, sarı ve mavidir. Geometrik desenler hakimdir.

c) Ekstra tip (50 x 50, Sivas ve Kemaliye halıları) _: Bunlar daha çok İran halıcılığının etkisinde kalmıştır. Düğüm tarzı da İran düğümüdür. Çok ince kalitelerde dokunan bu halılarda koyu ve canlı renkler tercih edilmektedir.

d) Ekstra tip (60 x 60, Hereke halısı) : Karışık bir stile sahip olan bu halılar ülkemizin en yüksek kalitedeki halılarıdır. Renklerde ahenk ve göz okşayışı vardır.

2. PAZAR DURUMU

Dünya el halısı piyasasının büyük bir kısmını elinde bulunduran İran ve Afganistan siyasal değişiklikler nedeniyle bu piyasadaki yerlerini kaybetmek durumundadırlar. Eğer Türkiye fiyat ve kalitede ithalatçı ülkelerin istek­leri doğrultusunda üretimini düzenleyebilirse, artış gösteren ihracatı, daha da artarak bu ülkelerden boşalan piyasaya yerleşebilecektir.

Yün el halısının Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon numaraları şöyledir :

G.T.İ.P. No.su Tarifi

58.01.11

58.01.12

58.01.13
Yünden veya kıldan ince halılar (Desimetre karede1925'ten daha fazla düğümü olan halılar)

Yünden veya kıldan orta halılar (Desimetre karede 1925 - 720 arasında düğümü olan halılar)

Yünden veya kıldan kaba halılar (Desimetre karede

720'den daha az düğümü olan halılar)

3. İ.THALAT KAPASİTESİ

Projenin kapasitesi, 400 tezgah olup, tamamen yerli imalat olacaktır. l tezgahta 2 kişi 200 gün çalıştığı hesabıyla dokunacak halı miktarı:

a) Orta kalitede halı (26 x 33) :

(100 tezgah) x (l m²/2 gün) x(200 gün/yıl) = 10.000 m²/yıl

b) İnce kalitede halı (40 x 40) :

(100 tezgah) x (l m²/4 gün) x( 200 gün/yıl) = 5.000 m²/yıl

c) Extra ince kalitede halı (50 x 50) :

(100 tezgah) x (l m²/6 gün) x(200 gün/yıl) = 3.400 m²/yıl

d) Extra ince kalitede halı (60 x 60) :

(100 tezgah) x (l m²/8 gün) x( 200 gün/yıl) = 2.500 m²/yıl

olarak toplam 20.900 m²/yıl halı dokunacaktır.
4. İSTİHDAM İMKANI

El dokumacılığı, emek - yoğun bir sektör olduğundan idari ve kali­fiye işçi olarak 850 kişi istihdam edilecektir.

5. YATIRIMIN TERMİN PLANI

Tesisin inşaatı, hiçbir özellik taşımadığından ve bütün hammadde ve tezgahlar yurt içinden sağlanacağından, finansman yönünden bir aksaklık olmadığı takdirde proje l yılda tamamlanarak işletmeye açılabilecektir.

6. PROJENİN TEKNİK ÖZELLİKLERİ

Çözgü denilen ve bükülmüş yün yahut pamuk ipliklerinin yan yana dizilmesinden meydana gelen iskeletin her cif teline bir sıra yün veya pamuk ipliğinden atkı sarılıp sıkıştırılmak suretiyle dokunmuş yavgılara halı denir. Halıyı basit bir ev eşyası olmaktan kurtaran, ona değer ve önem kazandıran, milli özellik veren üzerindeki deseni ve kalitesidir.

El dokusu, halı üretiminde sarmalı ve düz tezgahlar .yaygın şekilde kullanılmaktadır. İlmeler Türk düğümü veya İran düğümü denen iki tarzda yapılır. Halı, önceden hazırlanmış desene göre dokunur. Halının esas havi tabakasını teşkil eden ilme iplikleri çözgü ipliklerine iki düğüm şek­linde biri ile bağlanır ve kesilir.

İlmek sırası tamamlandıktan sonra bir veya birkaç sıra atkı ipliği geçirilir. Bir veya birkaç ilmek sırasından sonra istenen yüksekliğe ayarlanmış makaslarla kesilir ve halı tezgahtan çıkarılır.

Uzun süre dokunan halılar yıkanarak kirlerinden temizlenip, özgün renklerinde de parlaklığa kavuşurlar. Daha sonra kurutularak, kırkılırlar. Yıkama işlemi özellikle dış piyasa için önem taşımaktadır.

Dokunan halının kaliteli olması için; halı, dokunacak kalitede kullanılması gerekli evsaftaki malzeme ile dokunulmalıdır. Ayrıca çözgü hazırlanması, takılması kesiş düzgünlüğü, düğüm sayısı, motif ve renk uyumu kaliteye tesir eden faktörlerdir.
Üretilecek mamullerin teknik özellikleri Tablo: 6’da verilmiştir.

( TABLO : 6 )

MAMULÜN TEKNİK ÖZELLİKLERİ

Tipi	Kalitesi Düğüm tarzı		İlme ipliği No ve Büklüm katı sayısı	Cözgü ipliği Atkı ipliği No ve Büklüm No ve Büklüm katı sayısı katı sayısı Hav
Hereke	60x60	Çift bağlama	3.5 120-140 Tek kat	20/12 Pamuk	200 20/12 200 3,5-4,5 Pamuk
Sivas	50x50	Tek bağlama	3.3 120-140 Çift kat	20/12 Pamuk	200 20/12 200 4-5,5 Pamuk
Kemaliye	50x50	Çift bağlama	2.5 100-120 Tek kat	20/4 Pamuk	200 20/8 200 4-5,5 Pamuk
(Konya) 40x40 İnce Anadolu		Çift bağlama	2.5 100-120 çift kat	20/21 Pamuk	200 6/5 100 5-7 Pamuk
(Süper) Isparta	26x33	Tek bağlama	2.5 100-120 Çift kat	6/9 Pamuk	180 6/8 80 10-14 Pamuk

6.2. Yatırımın Teknik ömrü

Yatırımın teknik ömrü 10 - 15 yıldır.

7. TOPLAM YATIRIM TUTARI Harcamanın cinsi
Harcamanın cinsi Toplam tutarı ( x 1000TL)

1.	Etüd ve proje giderleri	46.567
2.	Arazi bedeli ve düzenleme giderleri	465.567
10.b	Toplam yatırım tutarı ($)	295

8. PROJENİN FİNANSMANI

Teşvik belgesi alacak projelerde, kalkınmada öncelikli yörelerde, toplam yatırım tutarının % 40'ı öz sermaye uygulanırken, geri kalan % 60 nispetin­deki finansman ihtiyacı ise çeşitli kaynaklardan kredi olarak temin edilebilir.

9. İŞLETME DÖNEMİ GELİRLERİ

Bu yatırım konusunun gerçekleşmesi ve tam kapasitede işletmeye geçmesi halinde yıllık işletme dönemi gelirlerinin toplam olarak 60.537,000.000 TL. olacağı tahmin edilmektedir.

10. İŞLETME DÖNEMİ GİDERLERİ

Yatırımın tam kapasitede yıllık isletme dönemi giderlerinin 43.773.000.000 TL. olacağı tahmin edilmektedir.

60.537.10⁶ 43.773.10⁶ 16.764.10⁶ 6.706.10⁶ 10.058.10⁶
11. YILLIK GELİR - GİDER TABLOSU

Yıllık işletme gelirleri

Yıllık işletme giderleri Brüt kâr

Vergi ve kesintiler Net kâr

12. YATIRIMIN ÖN DEĞERLENDİRİLMESİ
12.1.Yatırımın Karlılığı

= % 57

Net kâr

10.058.10⁶

17.709.10⁶

Toplam yatırım

NOT: Toplam sabit yatırım tutarı ve diğer hesaplamalarda Ortalama Döviz Kuru l $ = 60.000 tl. olarak alınmıştır.

12.2. Sermaye Karlılığı

10.058.10⁶

Net kar

= % 189

Sermaye

5.309.10⁶

12.3. Yatırımın Geri Dönüş Süresi

=1..75 yıl
Toplam yatırım

Net kar + amortisman

17.709.10⁶

10.058.10⁶ +35.391.10³

13. KURULUŞ YERİ

Tesis kuruluş yeri seçiminde etkin faktörler şöyle sıralanabilir;

1. Hammadde temin imkanları (Yün ipliği ve pamuk ipliğini kolay ve ucuz elde etme)

2. Kalifiye işçi temin kolaylığı (iyi halı ustaları; hem kalite hem. miktar olarak çok arttırılabilir)

3. Pazar durumu ( mamulün yurtiçi ve yurtdışı pazarlanrnası - tecrübeli pazarlama elemanlarının temini)

Kuruluş yeri seçiminde Bakanlığımıza müracaatta bulunulabilir.

14. KAYNAKLAR

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı dokümanları

Devlet Planlama Teşkilatı yayınları

İhracatı Geliştirme Merkezi yayınları.

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı

15. 
    MÜRACAAT YERLERİ
    

Sanayi ve Ticaret Bakanlığı

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı