Sanoat va ekologik xavfsizlik

N(t) = N(Q)exp
(
~^K
Bunda: N (0) — boshlang'ich vaqtda olingan radioaktiv atomlarining soni;
y-yemirilish doimiyligi, u radioaktiv atomlarning sonini kamayishi tezligini ifodalaydi, s 1
.Radioaktiv moddalar bilan ishlaganda ularning umumiy miqdori emas, balki ajralib chiqayotgan zarralar soni yoki unga proporsional bo'lgan parchalanayotgan atomlarning son ko'rsatgichi muhim ahamiyatga egadir. Radioaktiv moddalarning faolligi A - bu bir radioaktiv nurlantiruvchida vaqt birligi davomida sodir bo'lgan dN yadro o'zgarishlarning sonidir Radioaktiv moddalarning faolligini o'lchash birligi — Bekkerel (Bk). 1 Bekkerel bir sekundda bitta yemirilishga ega bo'lgan radioaktiv moddaning faolligiga tengdir. Amaliyotda ko'pincha Kyuri (Ku) faollik birligidan foydalaniladi:
\Ku = 3,700 10
10
Bk. ■
Ionlashtiradigan nurlanishning atrof-muhitdagi tirik va jonsiz obyektlarga ta'sirini baholash uchun dozimetriyada qabul qilingan asosiy ko'rsatkich — bu nurlanishning yutilgan miqdoridir. Nurlanishning yutilgan miqdori D — bu organizmning dMmassa birligiga ionlashtiradigan nurlantiruvchi tomonidan berilgan o'rtacha energiya dE dir:  titean miqdorning o'lchash birligi - Grey (Gr). 1 Grey - nurla-• 1 J Pneraivasi 1 kg nurlantirilayotgan moddaga to'g'n keladigan nishmng i J ~7 °.y
^S^miqdoniing amaliyotda qo'llaniladigan yana bir o'lchash birligi -
radian (rad).
1 rad = lO"2 Gr.
Foton nurianishning maydonini baholash uchun ekspozitsion miqdor tushunchasidan foydalaniladi.
Nurianishning ekspozision miqdori Dek? - bu dM massali havodagi hosil bo'lgan barcha bir xil ishorali ionlarning dQ umumiy zaryadining ushbu hajmdagi havo massasiga nisbatidir: Ekspozision miqdorning o'lchash birligi — 1 kulon zaryad 1 kilog- ramm massaga to'g'ri keladigan miqdordir (Kl/kg). Amaliyotda ekspozision miqdorning o'lchov birligi — rentgendan foydalaniladi: IP = 2,58 W^Kl/kg. Nurianishning har xil turlarini tirik organizmlarga ta'sir etishini baholash uchun ekvivalent miqdordan foydalaniladi. Nurianishning ekvivalent miqdori Dekv~ bu turli xil nurianishning organizmlarga ta'sir etishi koeffitsentiga ko'paytirilgan yutilgan miqdordh: elm
yut
bunda k - ionlashtiradigan nurianishning biologik samaradorligini itodalovchi o'lchovsiz sifat koeffitsenti. Rentgen, y-nurlanish va j3-zarralar uchun k =1, a-nurlanish uchun k =20 Nurianishning ekvivalent miqdori zivert (Zv) birligida o'lchanadi. ko'rs /Vert '" kU ^r rentgen y°ki 7-nurianishning yutilgan miqdori hosil3 aytgan biol°gik samaradorligiga teng bo'lgan samaradorhkni birligi-h°t8an
nurlanisndir- Ekvivalent miqdorini yana bir o'lchash
1 ber = 0,01Zv