Savaş YÖnetiMİ ve YÖnetiMİn merkeziLEŞmesi



Yüklə 1,19 Mb.
səhifə14/20
tarix18.08.2018
ölçüsü1,19 Mb.
#72409
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   20

Kurtuluş Savaşı boyunca bütçe müzakeleri, gelirlerle giderlerin karşılanmasının mümkün olmadığı noktasında odaklanmıştır. Bu nedenle, 1336 yılı Bütçe Kanununun gelir tahminlerinden oluşan B Cetveli’ni de görüş alanına almak yerinde olacaktır. Kurtuluş Savaşı bitene kadar, Meclis’in kabul edeceği 1337 ve 1338 yılı Bütçe Kanunlarında gelir bütçesine yer verilemeyecektir. B Cetveli, bu nedenle de önemli ve incelemeye değerdir. Devlet gelirleri içinde vasıtasız gelirler, sahip oldukları %56’lık pay ile birinci sırada yer almakta; onu, %22 ile vasıtalı vergiler izlemektedir.188 Gelir çeşitleri içinde ise, birinci sırada âşar (%29) yer almakta; onun ardından gümrük (%22), ağnam (%12), tuz (%8), bina ve arazi vergileri (%5) ve gelir vergisi (%4) gelmektedir. Gelir çeşitlerinin bütçedeki payları göz önünde bulundurulduğunda, neden özellikle bu kalemlerin sürekli Meclis gündemine geldiği de anlaşılır.

Tablo-11: 28 Şubat 1921'de Kabul Edilen 1336 (1920) Senesi Muvazenei Umumiye Kanunu – (B) Cetveli – Gelir Bütçesi189

Fasıl

Gelir Çeşidi

Lira

I.Bölüm – Vasıtasız Vergiler




1

Bina ve arazi vergileri

2.540.689

2

Gelir vergisi

2.083.756

3

Savaş vergisi

200.000

7

Ağnam (Hayvanlar) vergisi

5.783.586

8

Âşar

13.641.079

9

Bağışlardan alınan paylar

1.860.146

10

Özel ormanlar hasılatı

30.000

11

Madenlerden alınan vergi

375.000

12

Vergi tezkereleri

75.000

II.Bölüm – Damga Vergisi, Harç, Kaydiye Cezaları




13

Damga vergisi

272.137

14

Hazine pulları

175.000

15

Harçlar

237.055

17

Kayıt ücretleri

241.265

18

Para cezaları

43.437

III.Bölüm – Vasıtalı Vergiler




20

Tömbeki beyileri

48

21

Gümrük vergileri

10.361.221

23

Deniz vergileri (Gemi harçları dahil)

4.00

24

Sağlık vergileri (Sağlık harçları dahil)

5.00

25

Deniz ve kara avcılığı vergileri

68.626

IV.Bölüm – Tekel Gelirleri




26

Tuz

3.500.000

27

Tütün

808.095

31

Posta, Telgraf, Telefon

475.149

V.Bölüm – Kuruluşlar Geliri




32

Okullar, sınaî ve ziraî kuruluşlar hâsılatı

45.000

34

Sağlık Müdürlüğü hâsılatı

100

35

Kinin satışları

50.000

38

Maden işletmeleri hâsılatı

15.386

VI.Bölüm – Devlet Malları Hâsılatı




40

Emlâkı miriye (devlet malları) hâsılatı

666.000

41

Miri ormanlar (devlet ormanları) hâsılatı

908.200

42

Furuht olunan eşya bedeli (devlete ait taşınmaz malların satış bedeli)

400.000

43

Konya ovası sulama tesisleri geliri

12.000

43/A

Ankara-Sivas demiryolu işletme geliri

29.450

VII.Bölüm – Çeşitli Gelirler




46

Hazine işlemlerinden doğanlar

506.443

48

Çeşitli gelirler

400.000

49

Emekli kesenekleri

702.000

51

Özel idarelerden gelen gelirler

150.000

XI.Bölüm




53

Tavizat karşılığı geri alınanlar

35.000

X.Bölüm – Tüketim Vergileri




56

Sigara kâğıdı tüketim vergisi

100.000

57/A

Oyun kâğıdı tüketim vergisi

5.000

57/B

Bilârdo, dama, tavla vs. vergisi

5.000

58

Kibrit ve kav tüketim vergisi

30.000

Yekûnu Umumi (Genel Toplam)

46.839.868

1337 yılı bütçesi de, yıl başlangıcı olan 1 Mart 1921 tarihinden önce kanunlaşamamıştır. Yalnız, 1336 yılı bütçesinden farklı olarak 1337 yılı bütçesi hazırlanmış ve 15 Şubat’ta Meclise sunulmuştur. Hatta bütçenin Meclise geldiği gün Kadro Encümeninden gelecek çalışmanın bütçeyle birleştirilmek üzere Muvazenei Maliye Encümenine gönderilmesi istenmiştir. 1337 yılı bütçesinin yeni teşkilâtlanmaya göre hazırlanması arzu edilmiştir. Bunun esas alınmadığına ilişkin 21 Şubat’taki Maliye Vekâleti ve Encümeni arasındaki usul tartışması, Muvazenei Maliye Encümeni’nin yeniden intihabına bile neden olmuştur. Ancak, 1921 yılı bütçesinin görüşmeleri tamamlanamamış ve 1920 yılı Bütçe Kanununun kabul edilmesi ile yetinilmiştir. Bu nedenle de, 1921 yılı içinde harcamalar, 1920 yılı bütçe esaslarına ve Avans Kanunlarına dayanılarak Maliye Vekâletine verilen harcama yapma yetkisi çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. 1920 yılı bütçesindeki ödeneklerin yetmediği durumlarda da ek ödenek kanunları (tahsisatı munzamma kanunları) çıkarılmıştır.190 Avans Kanunlarına başvurulmasının nedeni, bir yandan mevcut yıl bütçesinin kabul edilemeyişi, bir yandan mali bunalım ve Müdafaai Milliye harcamaları nedeniyle öngörülebilirlik sorununun yaşanmasıdır.

Tablo – 12. Avans Kanunları

28 Şubat

104 sayılı Birinci Avans Kanunu

Genel hizmetler için 2 milyon liranın sarfına izin verilmiştir.

24 Mart

108 sayılı İkinci Avans Kanunu

8 milyon liranın sarfına izin verilmiş ve kanunun müzakerelerinde kadro cetvelleri gündeme gelmiştir.

30 Nisan

119 sayılı Üçüncü Avans Kanunu

Bu Avans Kanunu, yeni bir harcamaya izin vermemiş; müzeyyel bir avans kanunu olmuştur. 28 Şubat 1337 ve 24 Mart 1337 tarihli kanunlara istinaden verilen on milyon liralık avanstan Müdafaai Milliye hidematına karşılık tutulmuş olan tahsisat 1 Mayıs 1337 tarihinden itibaren devairi saire hidematına tahsis edilmiştir. Müdafaai Milliye'ye tahsis edilen 4 milyon harcanmakla beraber Müdafaai Milliye Bütçesi'nin tasdik edilmesiyle birlikte sarf edilen miktar mahsup edilmiş ve diğer hizmetler için sarfedilmesine karar verilmiştir.

2 Temmuz

130 sayılı Dördüncü Avans Kanunu

Genel hizmetler için 10 milyon liralık daha avans verilmiştir.

Yüklə 1,19 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   20




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin