Şəbəkələrin təşki lolunmasını nəzərdə tututr

Wi-Fi şəbəkənin qurulma prinsipinə daha ətraflı baxaq. Şəbəkənin əsas 
elementləri Wi-Fi- adapetrlər və daxilolma nöqtələridir. Wi-Fi- adapetr 
(şək.1.3.12) PCI, PCMCI genişlənmə slotları vasitəsi ilə qoşulan platadır. Həmçini 
USB 2.0 vasitəsi ilə qoşulan Wi-Fi- adapetrlər də məlumdur. Wi-Fi- adapetr naqilli 
şəbəkədə şəbəkə platası funksiyalarını yerinə yetirir və istifadəçi kompüterinin 
naqilsiz şəbəkəyə qoşulmasını təmin edir. Müasir noutbukların hamısında müasir 
standartlarla uyğunlaşa bilən Wi-Fi- adapetrlər mövcuddur. Adətən Wi-Fi- 
adapetrlərlə cib kompüterləri də təmin olunur.
Шяк.1.3.12. 
Şəbəkəyə daxil olmaq üçün adapter bir başa digər adapterlərlə rabitə 
yaratmalıdır. Belə şəbəkə Ad-Hoc şəbəkə adlanır. Ad-Hoc şəbəkə Wi-Fi- 
adapetrlərdən ibarət avtonom qrup olub daha böyük şəbəkəyə və ya İnternetə 
qoşulma imkanına malik olmur. Belə şəbəkədə iki və daha artıq Wi-Fi- adapetr 
olur və heç bir daxilolma nöqtəsi olmur. Ad-Hoc şəbəkə həmçinin bir ranqlı və ya 
müstəqil baza xidmətləri yığımı (Independent Basic Service Sets, IBSS) da adlanır. 
Şək.1.3.13- də sadə Ad-Hoc şəbəkə təsvir olunmuşdur. Belə rejimin əsas üsünlüyü- 
sadə quruluşdur. Belə şəbəkə heç bir əlavə avdanlıq (daxilolma nöqtəsi) tələb 
etmir. Ad-Hoc rejimi müvəqqəti şəbəkələrin yaradılmasında da geniş istifadə 
olunur. Bu zaman nəzərə almq lazımdır ki, verilənlərin maksimal ötürülmə sürəti 
istifadə olunan avadanlıqların tipindən asılı olmayaraq 11/N Mbit/san təşkil edəcək 
(burada N- şəbəkədəki adapterlərin sayıdır). Rabitə məsafəsi isə 100 m- dən artıq 
olmur.

---

Шяк.1.3.13.
Adapter daxilolma nöqtəsi adlandırılan cihaz vasitəsi ilə də şəbəkəyə qoşula 
bilər. Belə rejim infrastruktur rejimi (Infrastructure mode), şəbəkə isə 
infrastrukturalı şəbəkə adlanır. Infrastructure mode rejimili şəbəkələrin tərkibində 
adətən naqilli şəbəkəyə qoşulmuş bir və ya daha çox daxilolma nöqtəsi mövcud 
olur. Şəbəkədə olan hər bir naqilsiz stansiya (adapetr) daxilolma nöqtəsi ilə 
informasiya mübadiləsində olur. Sonuncu öz növbəsində bu informasiyanı naqilli 
şəbəkəyə ötürür. Ümumiyyətlə, daxilolma nöqtəsi və naqillər vasitəsi ilə printerə, 
fayl-serverə, interent şlüza qoşulma tələb olunan istənilən şəbəkə Infrastructure 
mode rejimində işləyir. Şək.1.3.14- də infratsruktur şəbəkə təsvir olunmuşdur. 
Yalnız bir daxilolma nöqtəsi olan infrastrukturalı şəbəkə baza xidmətləri yığımı 
(Basic Service Sets, BSS) da adlanır. Şbəkədə iki və daha artıq daxilolma 
nöqtəsindən istifadə olunduqda isə, belə şəbəkə genişləndirilmiş xidmətlər yığımı 
(Extended Service Set, ESS) adlanır.

---

Шяк.1.3.14.
Bu və ya digər qoşulmadan istmfadə etmək üçün istifadəçi adapteri lazımi 
rejimə (Ad-Hoc Mode və ya İnfrastructure Mode) köklənməlidir.
Daxilolma 
nöqtəsi (Access Point, AP) (şək.1.3.15) tərkibində 
mikrokompüter və ötürücü/qəbuledici olan avtonom moduldur. Daxilolma nöqtəsi 
vasitəsi ilə naqilsiz adapterlər arasında və eləcə də adapetrlərlə şəbəkənin naqilli 
seqmenti arasında informasiya mübadiləsi həyata keçirilir. Beləliklə, daxilolma 
nöqtəsi kommutator rolunu oynayır.
Шяк.1.3.15. 
Daxilolma nöqtəsi öz şəbəkə interfeysi (uplink port) vsitəsi ilə adi naqilli 
şəbəkəyə qoşula bilər. Bu interfeys vasitəsi ilə həmçinin daxilolma nöqtəsinin 
köklənmə prosedurları da reallaşdırılır. Daxilolma nöqtəsindən həm ona klient 
adapterlərinin qoşulması üçün (əsas iş rejimi), həm də digər daxilolma nöqtələri ilə 
birləşərək bölüşdürülmüş şəbəkələrin yaradılmasında istifadə olunur.

---

Wi-Fi şəbəkədə hər bir daxilolma nöqtəsi klient adapterinə öz kodunu və ya 
şəbəkə adını- SSID (Service Set Identifier- xidmətlər yığımının identifikatoru) 
göndərir. Qəbuledici stansiya bu SSID-ni alınan siqnalların süzgəclənməsi və 
özunə lazım olanı ayırmaq üçün istifadə edir. SSID- nin göndərilməsi siqnal 
paketləri vasitəsi ilə 100 ms periodla 1 Mbit/san sürətlə həyata keçirilir. Bu da 
siqnal paketlərinin göndərilməsinin şəbəkənin parametrlərinə təsir göstərməmyə 
imkan verir. Qəbul olunmuş identifikatora əsasən istifadəçi adapteri yaxınlıqda 
yerləşən daxilolma nöqtələrindən hansına qoşulmaq lazım olduğunu «başa düşür». 
İstifadəçi adapteri iki eyni SSID- yə malik daxilolma nöqtəsinin təsir dairəsinə 
düşdükdə, qəbul olunan siqnalın gücünə əsasən onlardan birini seçə bilər.
İstifadəçi adapteri və daxilolma nöqtəsi arasındakı rabitə yaradıldıqdan və 
kökləndikdən sonra verilənlərin «istifadəçi adapteri-daxilolma nöqtəsi» 
istiqamətində ötürülməsinə başlanır. Daxilolma nöqtəsində bu siqnallar emal 
olunaraq şəbəkə naqilləri vasitəsi ilə İnternet-ə göndərilir. Verilənlərin «daxilolma 
nöqtəsi-istifadəçi adapteri» istiqamətində ötürülməsi də anoloji yolla baş verir: 
daxilolma nöqtəsi verilənləri İnternet-dən alır, emal edir və radiotezlik 
diapazonunda istifadəsi adapetrinə ötürür.
Tərkibində yalnız bir daxilolma nöqtəsi və çoxlu sayda istifadəçi adapetri 
olan şəbəkələrin qurulması kifayət qədər asan və etibarlı olur. Lakin daxilolma 
nöqtəsinin sıradan çıxması və ya eyni zamanda daxilolma nöqtəsinə həddindən çox 
sayda istifadəçi adapterinin qoşulma cəhdi zamanı rabitənin kəsilməsi və ya küylər 
əmələ gələ bilər.
Wi-Fi qəbuledici/ötürücüləri öz quruluşlarına görə demək olar ki, adi 
portativ dupleks radiostansiyaları, mobil telefonlar və s. ilə eynidir. Bununla yanaşı 
Wi-Fi qəbuledici və ötürücülərinin digərlərindən fərqli cəhətləri də var. Belə fərqli 
cəhətlərdən ən əsası sozügedən avadanlığın 2,4 və 5 GHs tezlik diapazonunda 
işləməsidir. Bu tezliklər mobil telefon rabitəsində, portativ dupleks 
radiostansiyalarında və televiziyada istifadə olunan tezliklərdən çox yüksəkdir.
Ötürülən verilənlər paketinin maksimal həcmi 2340 bayt təşkil edir 
(şək.1.3.16). Bəzən küylərin təsiri altında böyük həcmli paketlər təhriflərə məruz 
qalırlar. Ona görə də belə paketlərin həcmi fraqmentasiya nəticəsində azaldılır. 
Paketlərin fraqmentasiyası- verilənlərin naqilsiz rabitə sistemlərində ötürülməsinin 
etibarlılığının artırılması üçün nəzərdə tutulmuş bir proseduradır. Bunun 
nəticəsində bir böyük həcmli paket bir neçə kiçik hacmli paketlərə bölünür və ayrı-
ayrı ötürülür. Hesab olunur ki, kiçik həcmli fraqmentin küylərin təsiri altında olan 
fəzadan təhrif olunmadan ötürülməsinin ehtimalı daha çoxdur. Hər bir paketin 
qəbuledici tərəfindən alınması ayrıca təsdiq olunur. Beləliklə, əgər hər-hansı bir 
fraqment düzgün qəbul olunmazsa, onda bütovlüklə bir paketin deyil, yalnız bir 
fraqment yenidən göndərilir. Bu da öz növbəsində kanalın buraxma qabiliyyətini 
artırır. Şək.1.3.17- də maksimal həcmli paketin bölündüyü üç fraqmentdən biri 
təsvir olunmuşdur.

---

Шяк.1.3.16.