Seleksiyaning asosiy metodlaridan biri tanlash hisoblanadi. Tanlash
Yüklə 17,64 Kb.
|
|
Tanlash metodlari Seleksiyaning asosiy metodlaridan biri tanlash hisoblanadi. Tanlash Metodlarining tizimida asosan ikki turi ajratiladi: yalpi (ommaviy) Va yakka tartibdagi (individual) tanlash. Yalpi (ommaviy) tanlash. Yalpi (ommaviy) tanlash – genotipi tekshiriladigan tashqi belgilar (fenotip) bo‘yicha qarindoshlami tanlash. Masalan, ma’lum o‘simlik Populatsiyasiga mos keladigan, umumiy belgilari yaxshi deb topilgan O‘simliklar hosili jamlab, terib olinadi. Hayvonlarda, masalan, leggom Zotli tovuqlar populatsiyasi ichidan ommaviy tanlashda tuxum qo‘yishi 150-200 kunga, tirik vazni 1,6 kg, rangi oq tovuqlami ko‘paytirishga Qoldiriladi, Bunda har bir tovuq va xo‘rozning avlodi yakka tartibda O‘rganilib, baholanmaydi, ya’ni baholash fenotip bo‘yicha olib boriladi. Fenotip esa genotipning reaksiya normasi namoyon bo‘lib, tashqi muhit Omillarining o‘zgaruvchanligiga kuchli bog‘liq. Shu sababdan genotipni Baholashda fenotip bo‘yicha tanlash samarasi kamroq. Yalpi (ommaviy)
Darajada bog’liq. Agarda belgining irsiylanish koeffitsiyenti yuqori Bo‘lsa, bu holda birinchi avloddanoq tanlash samarasi ham yuqori bo’ladi. Ommaviy tanlash hayvon va o’simliklar populatsiyalarini yaxshilashning Davomiy vositasi hisoblanadi. Bu metod orqali mahalliy seleksiya navlari Yaratilgan. Yakka tartibdagi (individual) tanlash. Yakka tartibdagi tanlash turli organizmiarning avlodlari aralashib ketadigan ommaviy Tanlashdan farqli o‘laroq, har bir 0 ‘simlik yoki hayvonning qator Bo‘g‘inlari davomida avlodlari baholanadi. Buning natijasida ayrim Individlarning irsiy xususiyatlarini baholash mumkin bo‘ladi. Yakka Tanlash jarayonida populatsiya sun’iy ravishda alohida liniyalarga Ajratiladi. Bunda mahsuldorlikni baholash alohida qarindoshning Barcha yoki bir qismi bo’lgan avlodi ko‘rsatkichlari bo’yicha olib Boriladi. Kerakli belgi-xususiyatlarga ega bo’lgan qarindoshlar tanlab olib, uning hosili ayrim terib olinadi. Qolganlari yaroqsizga Chiqariladi. Bunda ko’pincha m a’lum kerakli genotiplarni tanlash va Qimmatli genlar konsentratsiyasini ko’paytirib, avlodida gomozigota Qarindoshlar sonini oshirishga imkoniyat beradigan inbriding usulidan Foydalaniladi. Yaxshi ko’rsatkichlarga ega bo’lgan liniyalar keyingi Seleksiya jarayonida ishlatiladi. Yakka tanlash ikki usul bilan amalga Oshiriladi. Avlod bo‘yicha tekshirish. Bunda tanlangan organizmdan olingan Avlod alohida o’rganiladi va undagi kerakli belgi xususiyatlaming Namoyon bo’lishi baholanadi. O’z-o’zini changlaydigan o’simliklar uchun Bu qulay usul. Chetdan changlanadigan o’simliklarda va hayvonlarda Yaqin qarindoshni tanlash olib boriladi. Masalan, ikki tovuqdan birinchisi Ko’proq tuxum berib, lekin uning avlodidagi tovuqlar ikkinchi tovuq Avlodiga nisbatan kamroq tuxum berishgan. Bu yerda, albatta, ikkinchi Ona tovuq tanlanadi, negaki mahsuldorlik xususiyatini avlodiga o’tkazish Qobiliyati unda yaxshiroq. Sib-seleksiya. Yakka tanlashning boshqa metodi bo’lmish sibseleksiyada tanlash avlod bo’yicha emas, balki yaqin qarindoshlar Bo’yicha olib boriladi (sibling inglizcha «ака-singil» ma’nosini anglatadi). Ushbu metodnmg mohiyati chatislitirishdan olingan avlodning har oilasi Kkiga bo‘linib, bir bo‘lagi o’rganiladi. 0 ‘rganilayotgan belgi bo‘yicha Eng yaxshi oilaning ikkinchi bo’lagi ko’paytirilib, bu jarayon yana Qaytariladi. Ko‘pchilik chorva mollarida bu metodni ishlatib bo‘lmaydi. Asosiy noqulaylik avlodni baholash uchun uzoq muddat zarurligi va Oxirida tanlangan zotli hayvonning qarib qolishidan iborat. Hozirgi kunda Bu muammo sun’iy urug‘lash va sperxnani uzoq muddat saqlash metodlari Yordamida o‘z yechimini topmoqda. Yakka tanlashning bu metodikasi o‘simliklar seleksiyasida ham Ishlatilib, u yarim bo‘laklash metodi deb yuritiladi. Masalan, kungaboqar O‘simligining moy miqdorini oshirish uchun, uning savatchalarining Har birini urug‘lari ikkiga bo’linib, bir bo‘lagidagi urug‘lari moylilik Bo‘yicha tekshiriladi. Qaysi bir bo‘lakdagi urug‘laming moylilik foizi Yuqori bo‘lsa, shuning ikkinchi bo‘lagidagi urug‘larini ko‘paytirib, bu Jarayon yana qaytariladi. Shu tarzda avloddan-avlodga sib-seleksiya Asosida moylilik bevosita tekshirilmagan urug‘lar tanlanadi. Natijada, Kungaboqaming yuqori moyli navlari yaratiladi. Sib-seleksiya metodi Mikroorganizmlaming antibiotiklarga chidamliligini o‘rganishda ham Ishlatiladi. Yakka tanlash seleksiya j’arayonida m a’lum genotiplarni baholash Va yaratishning eng to‘g‘ri vositasi hisoblanadi. Bunda nav yoki zotlar Uchun yashaydigan ma’lum sharoitlar yaratiladi. Shuning uchun ham Bir zot yoki navdan har xil sharoitlarda bir xil mahsuldorlikni kutish Mumkin emas. Organizm genotipini asosan tanlash, baholanishiga Qaramasdan, uning ta’siri tashqi muhit sharoitlariga bog‘liqdir. Tanlanayotgan organizmlarning irsiy imkoniyatlarini maksimal Ravishda yuzaga keltiradigan sharoitlarda (genotipning reaksiya Normasi) tanlash jarayoni yuqori samarali kechadi. Namgarchilik Yuqori bo‘lgan sharoitlarda qurg‘oqchilikka, issiq iqlim zonalarida Sovuqqa, kasallik bo‘lmagan sharoitda shu kasallikka chidamlilik Xususiyatlari bo‘yicha tanlash ishlarining besamarligi ayondir. Tashqi muhitning muvofiq sharoitlari genotip baholanishini Yengillashtirib, uni obyektiv va aniq qiladi. Imkoniyat boricha genotipni To‘liq baholash maqsadida tashqi muhitning chegaraviy yoki eng optimal Sharoitlarini yaratish maqsadga muvofiq bo‘ladi. Bu esa tanlanayotgan Genotiplarni aniq belgilanishiga imkoniyat yaratadi.
Istiqbolli bo‘lgan formalarni saqlab, kerak emaslarini yaroqsizlikka Chiqargan holda zot yoki navning takomillashuviga yordam beradi, Samarali bo‘lib genotipni baholash b o ‘y i c h a olib boriladigan yakka Tanlash hisoblanadi. Faqat fenotip bo‘yicha olib boriladigan ommaviy Tanlash samaradorligi katta m e’yorda belgining irsiylanishiga bog‘liq Bo‘ladi. Yüklə 17,64 Kb. Dostları ilə paylaş:
|