Sevilməyi düşünmə, sevməyi öyrən

Əylən, gözəl əylənirsən,

qəmsiz, qayğısız,

Ağzında da yadların saqqızı.

çeynədikcə də daha modern görsənirsən.

Özümü bu fikri söyləməkdən də tuta bilmirəm ki, “Poeziya nədir?” sualına cavab axtaran Jak Derrida sanki Güney şairlərinin şeirlərini oxuduqdan sonra məhz bu qənaətə gələrək demişdir: “Şeir yaralayır və yaranın üstünə məlhəm kimi sarılır.”

Əsərlərini hər hansı bir vəzndə, sərbəst, heca və ya əruzda yazmalarına baxmayaraq, bu gün Güney şairlərinin hər biri qollarındakı istibdad zəncirindən, fars şovinizminin caynaqlarından qurtulmaq uğrunda fəal mübarizə aparır. Axı, onlar da hər bir bəşər övladı kimi anadan hürr-azad doğulublar, lakin sonradan azadlıqları, dilləri, hüquqları əllərindən alına-raq qollarına əsarət zənciri vurulub. Bu zənciri qırmaq uğrunda çabalar göstərən mübarizlə-rin sırasında çağdaş Güney ədəbiyyatının təmsilçiləri –Hadı Qaraçay, Hümmət Şahbazi, Əziz Səlami, Rəsul Yunan, İsmayıl Ülkər, Nigar Xiyavi, Kiyan Xiyav, Nadir İlahi, Huşəng Cəfəri, Seyid Heydər Bayat, Nadir Əzhəri, Bəhruz Sədiq, Dr.Hüseyn Suleymanoğlu, Məsud İslamı, Səid Muğanlı, qəzəl şairi Baraz, Duman Ərdəm, Aydın Araz, Məlihə Əzizpur, Səkinə Həsənpur, Ramin Cahangirzadə, Rza Ehsani, Elşən Böyükvənd, Əli Daşqın, Ədalət Duman, Maral Təbrizli, Əfsanə Sulduzlu, Rüqəyyə və Həsən Səfərilər, Elvar Qulivənd, Rüqəyyə Kəbiri, Ülkər Ucqar, Türkan Urmulu, Xosrov Barışan, Murtuza Səlmani, Bəhmən Ərk, Saleh Səccadi, Muğanoğlu, Məhəmməd Azərşin, Lalə Cavanşir, Ziba Kərbasi, Alma Muğanlı, Vahid Tələt, Solmaz Məhəmməd Rzayi, Qadir Cəfəri, Ayman Quluzadə, Behruz Sədiq, Bəxtiyar Muğanoğlu, Ərgin və b. da özünəməxsus yeri var. Gənc nəsli təmsil edən yazarlar Güney ədəbiyyatında Şəhriyar, Sahir, Həmid Nitqi və Əlirza Nabdil Oxtayın əsrlərin sınağından çıxaraq dövrümüzədək yaşarılığını qoruyub saxlamış möhtəşəm poeziya aləmində açdığı yolla gedərək Güney şeirini forma və məzmunca yeniləşdirmək, çağdaşlaşdırmaq-modernləşdirmək istəyi ilə yazıb-yaradır, bu istiqamətdə inamlı addımlar atırlar. Həqiqətən də, bu gün Güney Azərbaycan ədəbiyyatında klassik ədəbi düşüncədən, ənənəvi şeir formalarından qopma və Qərb-Avropa estetikasına, modernist şeirin tələblərinə uyma, modernizmə və postmodernizmə can atma, qovuşma meyli özünü qabarıq şəkildə göstərir. Modernizm və postmodernizmin kurallarına görə, yeni elementlərin, elmin, texnikanın inkişafı nəticəsində dildə yaranan yeni sözlərin şeirə gətirilməsi, həmin sözlərin vasitəsilə uğurlu poetik fiqurların qurulmasıdır. İsmet Özelin qənaətincə, “Modern şiiri ‘modern’ yapan öğe, şairin dünyaya gösterdiği organik tepkidir, dünya şeirinden örnək alaraq insan duygularındaki karmaşıklığı bütün yönleriyle yansıta bilmektedir. Bugünkü şiir adetâ gerçeğin, yaşantının dili konumundadır (20).”

Bu gün Çağdaş Güney ədəbiyyatında modernist şair kimi tanınan Səid Muğanlının sevgiliyə müasirlik düşüncəsindən, yeni təfəkkür prizmasından yanaşması da diqqət çəkir. Hər baxdığında “Alagöz” mahnısını xatırladığı, qadınlığını tarıxın ikinci yarısı kimi qiymətləndirdiyi sevgilinin masmavi gözlərini ölüm ensiklopediyasına bənzədir və bu gözlərin sahibi onu ölümün əlindən alaraq həyata dönüşdürən qeyri-adi bir qüvvədir. Maraqlıdır ki, “gözləri hər baxışında onu terrorist tək “öldürən” sevgilinin qucağında lirik “mən” hər bir təhlükədən uzaq, əmniyyətdədir. Amma bir nüans da var ki, üstündən keçmək olmur: Gözlərdə, baxışlarda gerçək həyat və bu həyatda insanı gözləyən təhlükələr, sevincli, fərəhli hadisələr, sevgi, hətta “Alagöz” mahnısının doğurduğu həsrət, özləm də təzahür edir, əksi olunur. Gözləri ölüm ensiklopediyası olan sevgilinin qucağında əmniyyətdə olsa da, bir an sonra onu hansı ölüm formasının gözlədiyini bilmir və aşiq həm eşqin xumarlığında, həm də ölüm təhlükəsinin bir addımlığındadır. Gənc şair Sayman Aruz da şeirə bu baxış bucağından yanaşaraq yazır: “Şair sevgilinin qucağında olarkən terror və təhlükəni düşünür. Sevgilinin gözləri ictimaiyyətin acı həqiqətlərinin güzgüsünə çevrilərək şairə, qorxu və təhlükə mesajı göndərir (48.s.3-4.) Müasir dövrün ədəbiyyatımıza bəxş etdiyi istilahlardan olan “terrorist” sözünü əmniyyətlə qarşılaşdıran modernist şair yeni bədii təsvir vasitəsi-antonim yaratmışdır: