Sevilməyi düşünmə, sevməyi öyrən

Tərcümə işi. Dünya ədəbiyyatından, tarix və mədəniyyətin müxtəlif sahələrini əhatə edən örnək əsərlərin milli dilə çevrilərək oxuculara sunulması ədəbi prosesin hər zaman diqqət mərkəzində olmuşdur. Tərcümə əsərləri xalqların bir-birini daha yaxından tanımasına vəsilə olur. Güney Azərbaycanda bu sahədə də çox iş görülüb deyə bilərik. Ancaq Məlihə xanım Güney Azərbaycanda bu gün qlobal düşünüb milli dildə yazıb-yaratmağın, eyni zamanda xarici ölkələrdə meydana çıxan dəyərli ədəbi nümunələrin Azərbaycan türkcəsinə çevrilərək oxunmasının da ədəbiyyatın inkişafı üçün çox önəmli olduğunu düşünür və vurğulayır ki, “milli dilimizdə yaranan yeni ədəbiyyat dalğasının alt yapısı hazırlanmaqdadır. Bu olayı daha da gücləndirmək üçün tərcümə işinə diqqət yetirmək gərəklidir, yəni dünyanı öz dilimizdə oxumaq çox vacibdir. Çağdaş düşüncələri oxuyub öyrənmək və dünya sənətinin əldə etdiyi uğurlardan faydalanmaq bu yolda əlimizdən tutacaqdır (3).”  Onların içərisində ən çox diqqət çəkənlərdən biri Mahatma Qandinin “Bütün insanlar qardaşdır” kitabının Azərbaycan dilinə tərcüməsidir. Əsəri doğma türkcəyə çevirən Güntay Gəncalp ön sözdə yazır ki, “Qandinin ”Bütün insanlar qardaşdır” kitabını 20 ildir özümlə daşımış, həyatımın çətin günlərində təkrar-təkrar oxuyub ruhumu sakitləşdirmişəm. Sonunda qərara gəldim ki, bu böyük insanın önəmli əsərini dilimizə tərcümə edim. Kitaba Hindistanın əski cümhur başqanı və dəyərli filosof S.Rada Krişna ön söz yazaraq bu əsəri bütün dövlətlərdən ana dillərinə tərcümə edib ölkələrində yayımlanmasını istəmişdi. Nəhayət, UNESCO Qandinin görüşləri əsasında tərtib olunmuş “Bütün insanlar qardaşdır” kitabının bütün millətlərin dillərinə tərcümə edilməsini alqışladı (4.s.5).” Həmin kitabın ana dilimizə tərcüməsini də G.Gəncalp Mahatma Qandinin əziz ruhuna ərməğan etmişdir. O, 2012-2013-cü illərdə Məhəmməd Müctəhid Şəbistərinin “Varlığın peyğəmbəranə oxunuşu teorisi”nin 1,2 və 5-ci hissələrini, “Molla Sədranın tənqidi”, “Mənə qarşı təxriblər” və “Teoriləri tənqidetmə yerinə təxribetmə” əsərlərini də Azərbaycan türkcəsinə çevirmişdir.

Əziz Səlaminin də tərcümə işində çox böyük təcrübəsi vardır. Alman dilini ana dili kimi mükəmməl öyrənən yazar ruhuna doğma, düşüncələrinə yaxın olan şairlərin əsərlərini Azərbaycan türkcəsinə çevirməyi və soydaşlarına sunmağı gərəkli saymışdır. Deyə bilərik ki, Əziz bəy bu əsərləri uğurla tərcümə etmiş, doğma türkcənin ladlarına yatımlı bir dildə çox maraqlı və orijinal tərcümələri araya-ərsəyə gətirmişdir. Onun çevirisində “Çin şeirləri-“Şaftalı çiçəyi”, Yapon şeirləri - “Hayki”, Xuan Ramon Ximenez.“Mahnın kimidir ölümün də”, Sönməz ulduzlardır sözlərin-Qızıldərililərdən mahnılar və dualar”, “Ulu mahnı-Mahnı-lar mahnısı. Süleymanın mahnısı”, yəhudi əsilli alman şairi Else Lasker Şülerin “Alovlar kimi açılacaq qolların” kimi şeir topluları geniş oxucu auditoriyasının məhəbbətini qazan-mışdır.

Nigar Xiyavi isə Q.Saedinin “Bəyəl Əzalıları” (Təbriz: 2003.Əxtər nəşriyyatı) və “Top” (Təbriz, 2003) əsərlərini dilimizə çevirmiş, uşaqlıq illərindən bəri arzuladığı bir işi həyata keçirmişdir.