SeyiD ƏHMƏd mahmudi نام کتاب: آ

VEDA MƏ`BUDLARI

Veda dininin əsası çoxallahlıq üzərində qurulub. Demək olar ki, dinin ardıcılları təbiətdə olan bütün varlıqların hər biri üçün ayrıca rəbb və allahın olduğuna inanmışlar. Bu hesabla belə allahların sayı-hesabı yoxdur.

Veda ayinindəki çoxallahlığın xüsusiyyətlərindən biri də bə`zi allahların digərlərinə nisbətən müəyyən imtiyaz və üstünlüklərə malik olmasıdır. Hətta, müxtəlif dövrlərdə allahlardan bə`ziləri öz e`tibar və dəyərini itirmişlər. Çoxallahlığın digər xüsusiyyəti də budur ki, allahlardan bə`ziləri kollektiv şəkildə müəyyən bir təbii varlığın xüsusi rəbbi rolunu ifa edirlər. Bu ayinin daha bir xüsusiyyəti də təkallahlıq və tovhid e`tiqadı ilə yanaşı çoxallahlığa inamdır.

İndi isə vedalıların Allah və varlıq aləminin mənşəyi barədə təfəkkürlərini daha dəqiq öyrənmək məqsədilə yuxarıda qeyd olunan üç xüsusiyyətdən hər birini ətraflı şəkildə izah edirik.
1. Çoxallahlıq:

Veda ayinində tanrıların sayı və növü o dərəcədə çoxdur ki, din tarixi ilə məşğul olan mütəxəssis və sosioloqların əksəriyyəti mövzunu daha yaxşı öyrənmək üçün onların bölgüsünü aparmışlar. Bu bölgülərin birində veda allahları əvvəlcə iki dəstəyə - fərdi və kollektiv hissəyə, fərdi allahlar da öz növbəsində aşağıdakı üç dəstəyə bölünürlər:

1. Səmavi allahlar: Diyavs, Varuna, Mitra, Suriya və s.

2. Səma ilə yer arasındakı bərzəxdə olan allahlar: İndra, Rudra və s.

3. Yer allahları: Pritvi, Aqni, Soma və s.

Kollektiv allahlar da aşağıdakı üç dəstəyə bölünürlər:

1. Adityalar;

2. Marutlar;

3. Vasular.

Bu allahlardan bə`ziləri daha artıq əhəmiyyətə malikdir və aşağıda onların hər birinin şərhi verilir: