Sh. N. Zaynutdinov, R. I. Nurimbetov

12.2. Personalni boshqarish texnologiyasi va tizimini
takomillashtirish xarajatlarini baholash
Personalni boshqarish texnologiyasi va tizimini takomil­
lashtirish bilan bog‘liq xarajatlami baholash bir vaqtlik va joriyga 
bo‘linadi. Ko‘pincha ushbu xarajatlar sezilarli hajmni tashkil 
etadi, shu sababli ularni tashkilot personalini boshqarish 
texnologiyasi va tizimini takomillashtirish bilan bog‘liq xa­
rajatlami baholash e’tiborga olish zarur.
Personalni boshqarishni takomillashtirishda birmartalik 
xarajatlar (Kb) o ‘z ichiga quyidagilami oladi:
Kb| — ishlab chiqarishdan oldingi xarajatlari;
Kb2 — boshqarishda chora-tadbirlami joriy etish bilan 
bog‘liq bo‘lgan kapital qo‘yilmalar;
Kb3 — ishlab chiqarishda chora-tadbirlami amalga oshirish 
uchun zarur bo‘lgan kapital qo‘yilmalar;
Kb4 — chora-tadbirlarni amalga oshirgandan keyingi 
mahsulotdan foydalanishdagi kapital qo‘yilmalar, va ular 
quyidagi tartibda yoziladi:
Kb+ K bl+Kb2+ K b3-fK b4.
Ishlab chiqarishdan oldingi xarajatlar (K^) ilmiy-tadqiqot 
ishlariga, personalni boshqarishni takomillashtirish bo‘yicha 
chora-tadbirlami ishlab chiqish va joriy etishga ketadigan xa- 
rajatlardan tashldl topadi. Ushbu xarajatlaming ko‘lami agarda 
ular boshqa tashkilotlar bilan tuzilgan shartnomalar bo‘yicha 
bajarilsa ishlaming smeta narxi bo‘yicha aniqlanadi. Agarda 
tashkilot ishlami opining xodimlarining kuchlari bilan bajarishsa, 
xarajatlami quyidagi formula bo‘yicha aniqlash kerak bo‘ladi:
234

---

* » , = £ = № -О ,)*,
/ = 1
bu yerda: Bi — tashkiliy loyihalashtirish bilan band boigan 
i-xodimning oylik maoshi, so‘mda;
(> — tashkiliy loyihalashtirish bilan band bo‘lgan i- 
xodimning yilda ishlagan oylari soni;
n — tashkiliy loyihalatirish bilan band boigan xodimlar soni;
Kq — qo‘shimcha ish haqini hisobga oluvchi koeffisient;
К — ijtimoiy sug‘urtaga ajratishni e ’tiborg? oluvchi 
koeffisient;
X. — tashkiliy loyihalashtirishni ishlab chiqish va joriy etish 
bilan b o gliq b o ig an boshqa xarajatlar (xizmat safarlari) 
xarajatlari, kanselyariya, bosmaxona, pochta-telegraf va telefon 
xarajatlari, tashkiliy loyihalashtirishni ishlab chiqishda EHM 
va orgtexnikalardan foydalanish bo‘yicha xarajatlar, tashkiliy 
loyihalashtirishni ishlab chiqish bilan shug‘ullanuvchilaming 
malakasini oshirishga ketadigan xarajatlar va h.k.lar);
Ishlab chiqarish oldi xarajatlarini tashkiliy loyihalash­
tirishni ishlab chiqishning har bir bosqichi uchun alohida 
hisoblash mumkin: texnik-iqtisodiy ishlanmalami asoslash, 
vazifa va tashkiliy loyihalashtirishlami ishlab chiqish, umumiy 
tashkiliy loyihalashtirishni ishlab chiqish, tashkiliy ishchi 
loyihani ishlab chiqish, tashkiliy loyihalashtirishni joriy etish- 
dagi ishlaming hajmi turli bosqichlarda sezilarli darajada bir 
biridan farq etadi. Personalni boshqarish tizimining tashkiliy 
loyihalashtirishini ishlab chiqish va joriy etishdagi xarajatla- 
rining tarkibi 12.26- jadvalda keltirilgan.
Xarajatlarni bunday guruhlash tashkilotning maxsus mab- 
laglari fondlarini, kreditlash, joriy xarajatlarni moliyalash- 
tirishning turli manbaalari vaqt laginining samaradorligining 
asoslanganligini hisoblash uchun kerak boladi.
Boshqarishda chora-tadbirlami joriy etish bilan bogliq 
boigan kapital qo‘yilmalar (Kb2) quyidagi formula bo‘yicha 
aniqlanadi:
К h = К , h + K, 
,+ K. + K 
+ K . + K - K
b 2
t.s.b 
t.m .o
j 
q.r.x. 
n.k. 
o.s. 
v