Sh. N. Zaynutdinov, R. I. Nurimbetov

’ Т равин B .B , М агура М .И ., К урбатов М .Б . М оти вац и он н ы й м ен едж м ен т.
М ., 2004.
115

---

joylashtiriladi. "Yaxshi" va "yomon" xodimlarni aniqlash qiyin 
emas, shuning uchun muqobil zanjirlash usuli qulay hisob- 
lanadi. Bu usul birinchidan barcha xodimlarni tanlab olingan 
baholash mezonlarga mosligini, ikkinchidan — "yuqoridan- 
pastga" tamoyillariga asosan xodimlaming reyting ro‘yxatini 
tuzish tartibini aniqlashdir.
0 ‘zaro taqqoslash usulining mohiyati yuqori aniqlik bilan 
baholashda bilinadi. Tavsifiga ko‘ra (ish miqdori, ish sifati va 
x.k.) xodim lar juftligi tuziladi va ularning ishni bajarish 
darajasi taqqoslanadi.
Majburiy taqqoslash usulida ijro etish daijasi bo ‘yicha 
h a r bir x o d im n i tegishli guruh kategoriyalari b o ‘yicha 
taqsimlash mumkin, masalan: 15% yuqori darajada ijro etuvchi 
xodimlar; 20% xodimlaming ijro etish darajasi o ‘rtachadan 
yuqori; 30% xodimlaming ijro etish darajasi o ‘rtacha; 20% 
xo d im lam in g ijro etish darajasi o ‘rtach ad an past; 15% 
xodimlar past darajala ijro etuvchilardir.
Har bir kategoriya bo‘yicha proporsiya nosimmetrik bo‘- 
lishi m um kin. M asalan, am erikaning "G eneral Electric" 
kompaniyasida quyidagicha taqsilashdan foydalaniladi:
20% — yuqori darajadagi menejerlar;
70% — o ‘rtacha darajadagi menejerlar;
10% — quyi darajadagi menejerlar.
Kritik holat insidenti usuli q o ‘llanganda, rahbar q o ‘l 
ostidagi xodimining o ‘z ish joyida qanday faoliyat yuritishining 
salbiy va ijobiy (kritik hodisalami) jihatlarini tahlil etib, yarim 
yilda b ir m arta xodim bilan u n in g b u n d ay h o la tla rin i 
muhokama qiladi.
Bu usulning afzalliklari shundaki, rahbar xodimning ijro 
etish d arajasin i an iq lab , u n in g m alakasini belgilangan 
m e’yorlardan chetlanishlar asosida tavsiflash mumkin. Bir 
yil davom ida x o d im n in g ijro etish darajasini bah o lab , 
kamchiliklarini tuzatish imkoniyati yuzaga kelganda, aniq 
ko ‘rsatkichlar asosida xodim larni taqqoslash, ularga haq 
to ‘lash to ‘g‘risidagi qarorlarni qabul qilish mumkin.
5.14- jadvalda korxona menejeri yordamchisining ish faoliyati 
tartibi keltirilgan. Ish faoliyatining tahlili shuni ko£rsatadiki,
116

---

menejer yordamchisi materiallami saqlash xarajatlarining 15% 
o‘sishiga yo‘l qo‘yadi, holbuki uning faoliyati ishlab chiqarish 
xarajatlarini qisqartirishga qaratilgan edi.