Sh. N. Zaynutdinov, R. I. Nurimbetov

1.2. Personalni boshqarish tamoyillari
Personalni boshqarishning zam onaviy tam oyillari Anri 
Fayol kitobining ishlab chiqarishni boshqarishga oid bobida 
keltirilgan tam oyillariga sezilarli tuzatishlarni kiritishni taqozo 
etadi1. Shu bilan birga, xodim larni, m ehnat jam oalarini, ishlab 
chiqarishdagi m unosabatlar jarayonlarini boshqarish, shuning- 
dek, b o sh q aru v tam o y illari o ‘ziga xos ifoda va m ustaqil 
m ohiyat kasb etm oqda.
Funksiyalar, vakolatlar va m as’uliyatni aniq taqsim lash 
tam oyili b o ‘ysinuvchilarning, shuningdek tashkilotni boshqa­
rish tizim in in g tu rli b o ‘g ‘inlari rah b arlarin in g h u q u q va 
m ajburiyatlarini aniq tartibga solishni nazarda tutadi. Bu ta- 
m oyilga m u vofiq, x o d im lar qaysi k o ‘rsa tm a la r ra h b a rla r 
to m o n id an berilishi, qaysi funksiyalar xodim larning o ‘zlari 
tom onidan ish m ohiyati va tegishli m e’yoriy yo‘riqlar doira- 
sida m ustaqil bajarilishi kerakligini aniq bilishi kerak. Ish 
jarayonida rahbarning va uning ijrochilarining m as’uliyat doi- 
ralari ham m a ’lum b o ‘lishi lozim. X odim lar qay darajada h a ­
rakat qilish huquqi va im koniyatlariga ega ekanligi belgilanishi 
kerak. B unda ijrochining yo m ustaqil yoxud yuzaga kelgan 
vaziyatdan kelib chiqib bajarishi kerak b o ‘lgan funksiyalari 
k o ‘rsa tilish i lozim . X o d im la r to m o n id a n u larg a tegishli 
funksiyalam ing bajarilmasligi yoki ular doirasidan chiqishga 
nisbatan m as’uliyati ham aw ald an belgilanishi kerak. Quyida 
personalni boshqarishning bir n echta zam onaviy tam oyillarini 
keltirib o ‘tam iz.
1 Райзберг Б.А. Курс управления экономикой.-С П б.: Питер 2003. 293-с.
13

---

Intizomiylik tamoyili xizmat xatti-harakatining normasi
sifatida tashkilotlarda belgilangan ish norm alariga rioya qilish, 
ish vaqtidan foydalanish, xizm at m ajburiyatlarini bajarish, 
m e h n a t s h a rtn o m a s i s h a rtla r in i b a ja ris h , s h u n in g d e k , 
rah b ariy atn in g o g 'zak i va yozm a shakldagi k o ‘rsatm a va 
topshiriqlarini so‘zsiz bajarishni nazarda tutadi. Intizomga rioya 
etish, rahbar va xodim o ‘rtasidagi m unosabatlar mohiyatiga 
bog‘liq b o ‘lmasligi kerak, intizom iy qoidalar tashkilotning 
barcha personali uchun majburiy b o ‘lishi kerak. Intizomiylik 
tamoyili barcha xodimiar, shu jum ladan boshqaruv apparati 
a ’zolaridan ham shaxsiy intizomiylikni talab etadi, ya’ni xizmat 
intizom i qoida va normalariga rahbariyat tom onidan k o ‘rsat- 
m alar yoki m ehnat jam oasining ta ’nalaridan q at’iy nazar rioya 
qilinishi kerak. Intizom ning buzilishi agar u takroriy va ongli 
ravishda sodir etilsa — intizomiy choralar ko‘rilishi kerak.