Sh. N. Zaynutdinov, R. I. Nurimbetov
Yüklə 8,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Inson kapitali g‘oyasi.
Iqtisodiy nazariya tarixida muhim o‘rinni egallaydi. Dastlab u U. Pettining "Siyosiy arifmetika" asarida zikr etiladi. Keyinchalik u A. Smitning "Xalqlar boyligi", A. Marshalning "Tamoyillar"ida hamda boshqa olimlaming asarlarida aks ettirilgan. Biroq iqtisodiy tahlilning mustaqil bo‘limi sifatida inson kapitali nazariyasi faqatgina XX asming 50—60- yillarida shakllandi. Mashhur amerikalik iqtisodchi, Nobel mukofoti sovrindori T. Shuls1 ushbu g‘oyani oldinga 268 surib, uning bazoviy nazariy modeli esa Nobel mukofoti sovrindori G. Bekker2 tomonidan "Inson kapitali" kitobida ishlab chiqilgan. Ushbu kitob m azkur sohadagi barcha izlanishlar uchun asosga aylandi va zamonaviy iqtisodiy fanning mumtoz asari sifatida tan olingan. Bundan keyin Y. Bek-Poert, M. Blaueg3, E. Lezer, R. Leyard, Dj. Minser, Dj. Psaxaropulos4, Sh. Rozen, F. Uelch, B. Chisnick5 va boshqalar ham ushbu mavzuda muhim asarlar yaratganlar. Inson kapitalini Chikago maktabining markaziy meto- dologik maqsadi — iqtisodiy jarayonlarni individiumlarni maksimmalashtiruvchi xulqi tamoyili asosida tushuntirish bo‘lib, insonni bozordan tashqaridagi faoliyatining har xil sohalariga nisbatan qo‘llangan. Bunda miqdoriy tahlilga urg‘u beriladi. Chikago m aktabi konsepsiyasiga ko‘ra, ta ’lim, sog‘liqni saqlash, migrasiya va faoliyatini boshqa turlariga qo‘yilmalaming kelgusida katta daromad olish maqsadida amalga oshiriladi. Inson kapitaliga investisiyalardan kutilayotgan qaytimga ish haqqini bundan ko‘ra yuqori darajasi, hayot davomida tanlangan ishdan bundan ko£ra ko‘p qoniqish, shuningdek, faoliyatini nobozor turlarini bundan ko‘ra yuqori bahosi kiradi. Kapitali investitsiyalariga quyidagilar kiradi: • bevosita xarajatlar, jum ladan, o ‘qish uchun to ‘lov turar-joy hamda ishni o ‘zgartirish uchun xarajatlar; • muqobil sarf-xarajatlaming elementi hisoblangan boy berilgan ish haqi; • m a’naviy zarar, chunki m a’lumot olish murakkab va ko‘p hollarda yoqimsiz mashg‘ulot hisoblanadi, ish qidiruvi Yüklə 8,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|