Sh. N. Zaynutdinov, R. I. Nurimbetov
"Inson resurslar tahlili" konsepsiyasi
Yüklə 8,38 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 14.2. "Inson resurslar tahlili" konsepsiyasi
Inson kapitali bu — har kimda mavjud bo‘lgan bilimlar, ko‘nikmalar, motivatsiyalar zaxirasidir. Unga investitsiyalar, ta ’lim, kasbiy tajribani to ‘plash, sog‘liqni saqlash, va hokazolami, axborotlami izlash kiritish mumkin. 279 Tadqiqotchining dastlabki qiziqishi ta ’limdan kelgan iqtisodiy nafni baholashdan iborat bo‘lgan. Bekker birinchi bo‘lib ta’limning iqtisodiy samaradorligini hisoblashda statistik hisob-kitobdan to‘g‘ri foydalandi. Daromadni aniqlash uchun masalan, kollejni tugatgan oliy m a’lumotli kishining umri bo‘yi olgan ish haqlarini va o ‘rta maktabni tugatishdan nari o ‘tmagan kishining umri bo‘yi olgan ish haqlarini hisoblab chiqdi. Bunda o‘qish uchun ketgan to‘g‘ri xarajatlar (o‘qish, yotoqxona uchun va h.k.) bilan bir qatorda asosiy element sifatida "yo‘qotilgan ish haqlari", ya’ni o‘qish yillari davomida insonning olmagan daromadlari e’tiborga olingan. Mohiyati bo‘yicha yo‘qotilgan ish haqlari insonning ta ’lim olishga sarflagan vaqtining bahosini o ‘lchaydi va uni ishlatishdagi muqobil xarajatlar hisoblanadi. 0 ‘qishga qo‘yilgan qo‘yil- maning qaytimi, ya’ni daromadning xarajatlarga bo‘lgan nisbati sifatida Bekker 12—14% yillik foyda raqamini oladi. Inson kapitali nazariyasini korporativ darajada qo‘I las li ning eng qiziqarli va ma’lum intilishlaridan biri — bu Erik Flemxols tom onidan 1960- yillar boshida taklif etilgan "Insoniy resurslar tahlili" (IRT) konsepsiyasidir. IRTning paydo bo‘lishi personalga nisbatan foydalanilishi mumkin bo‘lgan muhim zaxiralar yashiringan tashkilot resursi sifatida qiziqishning namoyon bo‘lishi bilan bog‘liq. Har qanday resurs undan foydalanishning iqtisodiy samaradorligi bilan bog‘liq. Shuning uchun menejer uchun personaldan samarali foydalanish, uning unumdorligini baholash va boshqa turdagi resurslar uchun umum iy pul qiymatiga keltirish imkonini beradigan vositalami ishlab chiqish ehtiyoji yuzaga kelgan. 0 ‘sha paytdagi va hozirda mavjud hisob-kitob tizimi personalni investitsiyalar obyekti sifatida qarash imkonini beradi. Masalan, ikki ming dollar uchun oddiy kompyutemi sotib olish kompaniya aktivlarini ko‘paytirish tariqasida, yuqori malakali mutaxassisni topish uchun bir-necha o ‘n ming dollarni sarf qilish esa — hisobot davrida daromadni ka- maytiradigan yakka davriy xarajatlar sifatida qaraladi. 0 ‘zining ilk asarlarida E.Flemxols IRTning uchta asosiy vazifasini ko‘rsatadi: 280 1) ham personal b o ‘yicha m enejerlar, ham yuqori rahbariyat uchun personalni boshqarish sohasida qarorlar qabul qilish uchun zarur axborotni taqdim etish; 2) aniq qarorlar qabul qilish uchun menejerlami inso niy resurslaming miqdoriy qiymati uslublari bilan ta’minlash; 3) rahbarlarni odam lar to ‘g‘risida kamaytirish kerak bo‘lgan xarajatlar kabi emas, balki maqbullashtirish zarur bo‘lgan aktivlar sifatida qarashga yo‘naltirish. Demak, aytish mumkinki, IRT — bu tashkilotda qarorlar qabul qiluvchi shaxslar uchun insoniy resurslar to‘g‘risidagi axborotni aniqlash, tekshirish va taqdim etish jarayonidir. Agar personalni boshqarish bo‘yicha faoliyatni ayrim funksiyalar majmuasi deb olsak, IRTning alohida funksiyalari doirasidagi imkoniyatlarini quyidagicha keltirish mumkin. Yüklə 8,38 Mb. Dostları ilə paylaş:
|