Sh. N. Zaynutdinov, R. I. Nurimbetov

'История менеджмента. Учебн. П особие. П од ред. Валового Д .В.М .: 1997,
189-6.
168

---

optimal shart-sharoitlarini yaratishga qaratildi (ergonomika 
rivojlantirildi; amaliy fanlar: industrial psixologiya va sotsiologiya 
keng ommalashdi), "ishtirok etish menejmenti" rivoj topdi, 
jam oada norasmiy m unosabatlam ing roli ortdi, rasmiy va 
norasmiy tashkilotlarning o ‘zaro munosabatlarini o ‘rganish 
vositalari va usullari rivojlantirila boshlandi. Boshqacha so‘zlar 
bilan aytganda, m enejm ent yangi yunalishga — ijtim oiy- 
psixologik yunalishga ega bo‘ldi.
U m um an, 20—30- yillarda AQSHda ishlab chiqarishdagi 
shaxssiz byurokratik munosabatlardan ishchilar va tadbirkorlar 
bilan ham korlik qilish konsepsiyalariga o ‘tildi. "Insoniy 
munosabatlar" maktabining qarashlari m enejmentning yan- 
gicha intilishini, ya’ni har bir sanoat tashkilotini faqat iqtisodiy 
qonunlarga emas, shu bilan birga, ijtimoiy qonunlarga ham
bo‘ysunadigan muayyan "ijtimoiy tizim" sifatida, odamlami 
esa faqat ishlab chikarish omili emas, shu bilan birga, ijtimoiy 
tizim a ’zolari sifatida qarashdan iborat intilishini ruyobga 
chiqarishni aks ettirar edi. Shu munosabat bilan rahbaming 
fimksiyalari iqtisodiy funksiyalarga (foydani eng ko‘p darajaga 
yetkazishga) va ijtimoiy funksiyalarga (samarali ishlovchi 
jam oalar va guruhlar tashkil etish, ulam i barqarorlashtirishga) 
bo‘lindi.
Personalni boshqarish maqsadlariga kelganda xulq-atvor 
va ijtimoiy fanlar: psixologiya, sosiologiya, m ehnatni tashkil 
etish va uning iqtisodiyoti fanlari tizimi tobora o ‘zaro bog‘liq, 
ravishda rivojlana boshladi. Personal muammolarini hal qilishga 
yondashuvni bu fanlar iqtisodiy maqsadlarga atrof-muhitning 
ahvolini va shaxsiy omilkorlikning rivojlanishiga, guruhlami 
tashkiliy maqsadlarga erishishga jalb qilishda foydalanishga 
qaratilgan yondashuv sifatida tasvirlanadi.
Tashkiliy xulq-atvor nuqtayi nazaridan yondashuv paydo 
bo‘ladi, u insonning tashkilotdagi roli va xulq-atvorini ichki 
aloqalar nuqtayi nazaridan tahlil qiladi, ular shaxslar, gu­
ru h la r va u larn in g tashkilotdagi m u h itin i, shuningdek, 
ishlovchilar xulq-atvoriga ta ’sirini tahlil qiladi. M ehnat ko- 
operasiyasini rag‘batlantirishi m um kin b o ‘lgan tashkiliy 
m uhitni yaratishga intilish