9-bob.
0 ‘ZBEKISTONNING BOZOR IQTISODIYOTIGA
0 ‘TISH DAVRIDA MILLIY VALUTA - SO ‘M NI
BARQ ARORLAS HTIRIS H YO‘LLARI
9.1. Pul-kredit islohotlari, ularning maqsadi,
vazifalari va usullari
Makroiqtisodiy siyosatning zarur yo‘nalishlaridan biri pul (monetar)
siyosati hisoblanadi. U o‘zida pul-kredit tizimi faoliyatini reglamen-
tatsiyasi bo‘yicha davlat chora-tadbirlari yig‘indisini, pul muomalasi
va kredit holatiga ta’sirini, ssuda kapitallari bozorini naqd bo‘lmagan
hisoblar tartibi va boshqalarni xo'jalik konyunkturasini boshqarish va
qator umumiqtisodiy maqsadlar -
pul birligini mustahkamlash, narxni
barqarorlashtirish, iqtisodiyotni tuzilmali qayta qurish, iqtisodiy o'sish
sur’atlami barqarorlashtirish va boshqa maqsadlarda mujassamlashtiradi.
Pul islohotlari - davlat tomonidan pul tizimini mustahkamlash va
tartibga solish maqsadlariga ega bo'lgan
pul muomalasi doirasida
o‘zgarishlarning amalga oshirilishidir.
Pul islohotlari so‘zi keng ma’noda bir pul birligidan ikkinchisiga
o‘tishni, tor ma’noda esa pul tizimini qisman o’zgarishini anglatadi. Pul
islohotlari siyosiy tizim, mamlakat iqtisodiyotining holati, tarixiy sharoitlar
va boshqalarga bogMiq holda turli usullar yordamida amalga oshiriladi.
Ular emission qonunchilik o‘zgarishi yo‘li orqali barcha yoki qisman
qadrsizlangan pul ko'rsatkichlarini muomaladan chiqarish va ularning
o‘rniga yangi
pullarni chiqarish, pulning oltin qiymati yoki uning valuta
kursining o‘zgarishi, pul tizimini qayta qurish bilan yonma-yon kechadi.
Pul muomalasi tarixida pul islohotining quyidagi ko‘rinishlari
mashhur:
1) bir pul tizimidan ikkinchisiga yoki bir pul tovaridan ikkinchisiga
o‘tish;
2)to‘la qiymatga ega bo'lmagan va qadrsizlangan tangalarni qiy-
matga to‘la egalariga yoki maydalab bo'lmaydigan belgilarni maydalab
bo‘ladiganiga almashtirish;
3) pul emissiyasi tizimida o'zgarishlar yasash;
4)valutani barqarorlashtirish va pul muomalasini tartibga solish
bo‘yicha tadbirlar ko‘rish;
5) davlat qayta qurishi bilan bog'liq holda
yangi pul tizimini joriy
qilish.
132