Sh. Sodiqova

Shukrullo M ardonov 
- pedagogika fanlari doktori; 
Shoira Shodm onova 
- pedagogika fanlari doktori
K BK 74.1ya73
U O ‘K: 373.2(075)
KBK 74.1ya73
ISBN 978-9943-362-96-3
© Sodiqova Sh., 2013 
© «Tafakkur B o ‘stoni», 2013

---

SO ‘Z BO SH I
0 ‘zbekiston Respublikasi huquqiy dem okratik jam iyat qurish y o ‘lidan 
borar ekan, o ‘z fuqarolarining, ayniqsa, yangi jam iyat barpo etishga bel 
bog‘lagan, o ‘sib kelayotgan yosh avlodning barkam ol b o 'lib voyaga ye- 
tishiga alohida e ’tibor qaratmoqda. Barkamol shaxs tarbiyasini tashkil 
etish barcha davrlarda ham ijtimoiy jam iyatning muhim talabi va asosiy 
maqsadi bo 'lib kelgan. Tabiiyki, hozirgi ta ’lim islohotlari sharoitida ham 
barkamol shaxs tarbiyasi muhim aham iyat kasb etmoqda. Yurtboshimiz
l.A .K arim ov ham barkamol avlod tarbiyasi haqida gapirar ekanlar: “Vata- 
nim izning kelajagi. xalqim izning ertangi kuni, m am lakatim izning jahon 
ham jam iyatidagi obro1 - e ’tibori avvalam bor farzandlarim izning unib - 
o ‘sib, ulg‘ayib, qanday inson bo‘lib hayotga kirib borishiga bog‘liqdir.” 1— 
deb alohida ta ’kidlaganlar.
Jam iyat rivojining hozirgi bosqichida yuz berayotgan ijtim oiy - iqti­
sodiy, m a’naviy - m a’rifiy o ‘zgarishlar ta ’lim sohasini tubdan isloh qilish, 
uni o'tm ishdan qolgan mafkuraviy qarashlar va sarqitlardan to ‘la xalos 
etish, rivojlangan dem okratik davlatlar darajasida, yuksak m a’naviy va 
axloqiy talablarga javob beruvchi yuqori malakali kadrlar tayyorlash 
ham da ta ’lim - tarbiya jarayonini takom illashtirish orqali samaradorlikni 
oshirishni taqozo etmoqda.
Ta’lim tizimi oldidagi davlat buyurtm asi 0 ‘zbekiston Respublikasi 
"T a’lim to ig irisida”gi qonun va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”ning 
asosiy g'oyalarida o ‘z aksini topgan.
“Ta’lim to ‘g ‘risida”gi qonun va “Kadrlar tayyorlash m illiy dasturi”da 
uzluksiz ta ’lim tizim ida bolalarni o ‘quv fanlari bo‘yicha m uayyan bilim ­
larni egallashlari barobarida, ularning bilim olishga boMgan ehtiyoji, 
mustaqil va ijodiy fikrlash, tashkilotchilik qobiliyatlari, am aliy tajriba va 
m ehnat ko‘nikm alarini rivojlantirish, milliy va um um insoniy qadriyat- 
larga asoslangan m a’naviy-axloqiy fazilatlam i, atrof-m uhitga ongli m u­
nosabatni tarkib toptirishi lozimligi qayd etilgan. Shuningdek, bolalarni 
m a'naviy-axloqiy tarbiyalash va ta’lim -tarbiya ishlarining samarali shakl- 
lari va usullarini ishlab chiqish, ularni am aliyotga joriy etish k o ‘rsatilgan. 
Bu vazifalarni am alga oshirish uzluksiz ta ’lim tizim ida pedagogik fao­
liyat ko'rsatadigan tarbiyachilar zim m asiga yuklanadi.
1 .1.A. K arim ov «Yuksak m a'naviyat-yeneilm as kuch» ToshkenU «M a'naviyat», 2008-yil.
3

---

"K adrlar tayyorlash m illiy dasturi” yuksak umumiy m adaniyatga va 
kasb-hunar m adaniyatiga, ijodiy va ijtimoiy faollikka, siyosiy ham da ij­
timoiy hayotda to ’g ‘ri y o 'l topa bilish m ahoratiga ega b o ‘lgan, istiqbol 
vazifalarini ilgari surish va hal etishga qodir kadrlarning yangi avlodini 
shakllantirish, shuningdek. har tom onlam a kam ol topgan, jam iyatda, dav­
lat va oila oldida o ’z javobgarligini his etadigan fuqarolarni tarbiyalashni 
nazarda tutgan pedagogik g ’oyani ilgari suradi.
Ushbu pedagogik g ‘oya ta 'lim tizimi oldiga:
- ta'lim va kadrlar tayyorlash tizim ini jam iyatda amalga oshirilayot- 
gan yangilanish, rivojlangan huquqiy-dem okratik davlat qurilishi jaray- 
onlariga moslash;
- kadrlar tayyorlash tizim i va m azm unini m am lakatning ijtim oiy-iq- 
tisodiy taraqqiyoti istiqbollaridan, jam iyat ehtiyojlaridan, fan, madaniyat, 
texnika va texnologiyaning zam onaviy yutuqlaridan kelib chiqqan holda 
qayta qurish;
- t a ’lim oluvchilarni m a ’naviy-axloqiy tarbiyalashning samarali shak­
llari va uslublarini ishlab chiqish ham da joriy etish vazifalarini k o ‘n- 
dalang qilib q o ‘ydi.
“Ta’lim to ‘g ‘risida”gi qonunning 30-m oddasi orqali farzandlar tarbi­
yasi va ta ’lim olishlari, ularning qonuniy huquqlari va m anfaatlari hi- 
moyasi borasida ota-onalarning o ‘rni va javobgarligi oshirildi.
0 ‘zbekiston R espublikasida “M aktabgacha ta ’lim to ig ‘risida”gi Ni- 
zom ga m uvofiq bola m aktabgacha ta ’limni oilada, m aktabgacha ta'lim
m uassasalarida oladi.
M aktabgacha ta ’lim m uassasalarida ta ’lim-tarbiyani tarbiyachi peda­
goglar am alga oshiradi. H ar bir ota-ona o ‘z farzandining bilimdon, yuk­
sak m ahoratli, odobli pedagog-tarbiyachi q o ‘lida ta ’lim -tarbiya olishini 
xohlaydi.
Jam iyat talabi darajasidagi tarbiyachi-pedagoglarni yetishtirish peda­
gogika oliy ta ’lim m uassasalarining “M aktabgacha ta ’lim" y o ’nalishi 
zim m asiga tushadi. M utaxassislik fani bo ’lgan M aktabgacha pedagogika 
fanining nazariy asoslari, ta ’lim -tarbiya berishning tartib-qoidalari 0 ‘rta 
Osiyo va jahon m a’rifatparvar, m utafakkir olim larning asarlariga suyan- 
gan holda komil insonni tarbiyalashga asoslanadi.
“M aktabgacha pedagogika” fani orqali talabalar ilk yoshdan yetti 
yoshgacha b o ‘lgan bolalarni oilada va m aktabgacha ta'lim m uassasala­
rida ta'lim -tarbiya ishlari m azm uni, uslublari, uni tashkil etish shakllari 
va bolalam i m aktabga tayyorlashning samarali usullarini bilib oladilar.
4

---

So‘nggi yillarda respublikam izda m aktabgacha ta’lim tizim ida tub is- 
lohotlar am alga oshirilib, M aktabgacha ta’lim konsepsiyasi. “B olajon” 
tayanch dasturi kabi qator m e’yoriy-huquqiy asoslar yaratildi. B ulam ing 
barchasi “M aktabgacha pedagogika” fani bo ‘yicha yaxlit darslik yarat­
ish talabini shart qilib q o ‘ydi. Ana shu asosdan kelib chiqqan holda oliy 
ta’lim sohasida faoliyat yuritayotgan professor-o‘qituvchilar oldiga yan­
gi o ‘quv adabiyotlar, darsliklar yaratish dolzarb vazifa sifatida belgilab 
berildi. “M aktabgacha pedagogika” darsligi ana shunday ijtim oiy zaruri- 
yat natijasida yaratilgan o ‘quv adabiyotidir.
“M aktabgacha pedagogika” darsligi beshta boMimni o ‘z ichiga ol­
gan bo'lib, unda m aktabgacha pedagogikaning um um iy asoslari, m ak­
tabgacha ta'lim yoshidagi bolalarni tarbiyalash mazmuni v a uslubikasi, 
m aktabgacha ta’lim yoshidagi bolalarni o ‘qitish mazmuni va uslubikasi 
ham da m aktabgacha ta’lim muassasasi m enejmenti. m udira va uslubchi 
faoliyati, m aktabgacha ta ’lim muassasalari, m aktab va oila ham korligiga 
doir m asalalar tizimli. izchil va ketm a-ketlikda yoritib berilgan.

---