Sh. Sodiqova

A qliy tarbiyaning 
A q liy tarb iy an in g um um iy v azifa larig a quyida- 
vazifalari 
g ilar kiradi:
•S
belg ilan g an h ajm dagi ilm iy bilim larn i egallash;
■S
d u nyoqarashni shakllantirish;
■S
aql kuchi, iqtidor v a q o b iliy atlarin i rivojlantirish;
86

---

S
b ilish g a oid q iziqishlarini rivojlantirish;
S
shaxs salohiyati im k o n iy atlarin i riv o jlan tirish ;
S
b ilish faoliyatini shakllantirish;
■S
d o im iy r a v is h d a o 'z b ilim la r in ito id ir is h , u m u m ta ’lim iy ta y y o rg a r­
lik d arajasin i o sh irish ehtiyojlarini rivojlantirish;
■S
t a ’lim o lu v ch ilarn i b ilish fao liy ati u slu b lari b ilan qurollantirish;
У
fikrlash qobiliyati, ijodiy fao liy at tajrib alarin i shakllantirish.
M azk u r v azifalarni m ak tab g a ch a t a ’lim bilan b o g ‘liq lik d a quyida 
k o ‘rib chiqam iz. Ilk y o sh d an b oshlab b olani aqliy ta rb iy alash n in g asosiy 
v az ifasi ularn in g
bilish fa o llig in i oshirishdu.
B ilish faolligini o sh irish
orqali bola uni o 'r a b tu rg an tev arak -atro fn i o 'rg a n a d i. B o la atro f-m u h itn i 
o 'y in , m ehnat, sayr, m a sh g ‘ulotlar. k attalar v a te n g d o sh lar b ilan m ulo q o t 
q ilish ja ra y o n id a anglab boradi.
B ilish fao liy ati idrok etish v a fikrlash ta rzid a am alg a oshadi. 
Idrok
etish
orqali bola n arsa-b u y u m larn in g tash q i x u su siy a tla rin i (rang, shakl, 
o 'lc h a m v a b o sh q alar) anglaydi. M azk u r x u su siy atlarin i aks etishi orqali 
ongda n arsa-b u y u m n in g tim so li y aratilad i. B o lan in g
fikrlash ida
narsa- 
b u y u m larn in g ichki, y ash irin x u su siy atlari, n arsa -h o d isalar orasidagi sa- 
b ab -alo q ad o rlik aks etadi. F ik rlash n in g n atijasi s o 'z la r y o rd am id a ifoda 
etiladi. B o lalarn in g fikrlashlari natijasi fikr y o k i savol k o 'rin ish id a n am o ­
y o n b o 'la d i. Stol atrofida o 'tirg a n 5 yoshli A lish ern in g o y isig a berg an
savoli: “ K o 'z n i n im a h arak atg a k eltirad i? ”
Idrok etish va fikrlash orasida cham barchas aloqadorlik m avjud. Id ­
rok etish bola hayotining ilk oylaridan shakllanadi, fikrlashning rivoj­
lanishi esa qariyb ikki yosh d an boshlanadi. F ikrlashning asosida hissiy 
(sensor) tajribani chuqurroq bilib olish uchun q o ‘llaniladigan idrok etish 
yotadi. M aktabgacha ta ’lim y oshida idrok etish tahlil etish, taqqoslash, 
um um lashtirish, xulosalar chiqarish uchun fikrlashga yordam beradi. 
Fikrlash esa o 'z n avbatida idrok etishning takom illashuvi v a rivojlanishiga, 
uning m aqsadga y o ‘naltirilganligi, sam aradorligiga ijobiy t a ’sir k o ‘rsatadi.
B o la h ay o tin in g ilk k u n larid an o q u n in g to 'liq aqliy kam oloti uchun 
idrok etish ja ra y o n in i riv o jlan tirish haq id a q a y g 'u rish lozim . A na shu jih a t 
bilan b o g 'liq lik d a m ak tab g a ch a y o sh d ag i b o lalarning aqliy tarb iy asin in g
quyidagi v azifalarin i ajratib k o 'rs a tis h m um kin: