Sh. Sodiqova

M aktabgacha ta’lim m uas- 
“K adrlar tayyorlash milliy dasturi” g'o- 
sasasi tarbiyachisining asosiy 
yalarini amaliyotga tatbiq etish Res- 
vazifalari va uning shaxsiga 
publika ta’lim tizimida olib borilayotgan 
q o ‘yiladigan talablar 
islohotlar muvaffaqiyatini ta ’m inlash 
m aktabgacha ta ’lim m uassasalarida faoliyat olib borayotgan tarbiyachi- 
larining m a’naviy qiyofasi ham da kasbiy m ahoratlariga ham b og iiq d ir.
Hozirgi kunga qadar m aktabgacha ta ’lim m uassasasi pedagogining 
kasbiy faoliyati pedagog va psixologlarning tadqiqot predm eti b o iib
qolmoqda. Tadqiqotlar natijalari m aktabgacha ta ’lim m uassasasi tarbiya- 
chisi pedagogik faoliyatining o ’ziga xosliklari yaratuvchanlik, inson­
parvarlik, ijodiylik, jam oada ishlay olish kabilarda yorqin nam oyon 
b o iish in i ko ‘rsatadi. M azkur o ‘ziga xosliklar ilk va m aktabgacha yosh­
dagi bolalarni tarbiyalovchi pedagog faoliyatida o ‘z aksini topishi lo­
zim. G o‘daklik ch o g id an a n o q rivojlanishi uchun m aqbul shart-sharoit 
yaratish eng avvalo, tarbiyalanuvchilam ing yosh xususiyatlarini hisobga 
olishni talab etadi. T u g ilg an id an boshlab to m aktab ta iim ig a tayyor- 
lashga qadar b o ig a n bosqich shaxs rivojlanishining boshqa yosh davr- 
laridan farqli ravishda keyinchalik bola istalgan sohaga doir m axsus bi­
lim va k o ‘nikm alarni egallashi ham da faoliyatning xilm a-xil turlarini o*z- 
lashtirishi uchun asos b o ia d ig a n uvg'un tarzda am alga oshuvining ta ’mi- 
nlashini talab etadi. Chunki m aktabgacha yoshda bola jam iyatning har bir 
a ’zosi uchun zarur b o ig a n jism oniy va psixologik sifatlarga ega b o iib ,

---

inson sifatida shakllanadi. B ola rivojlanishi uchun zarur b o ‘lgan jism oniy 
va psixologik sifatlar esa ongli ravishda dunyoni anglash, filer yuritish, 
boshqa kishilar bilan m uloqot qilish. o ‘z xatti-harakatlarini boshqara 
olish orqali qo ‘lga kiritiladi.
M aktabgacha yoshdagi bola shaxsining rivoj lanishida tayanch vazifani 
tarbiyachining q o ‘yilgan talablarga qanchalik muvofiq ekanligi belgilab 
beradi. M aktabgacha ta'lim muassasasi tarbiyachisi eng avvalo, bolaning 
kelajagi, taqdiri uchun yuksak m as'uliyatni to 'la anglab yetishi zarur. Fa- 
qatgina maktabgacha yoshdagi bola rivojining muhim qadriyat ekanli­
gini tushunishgina emas. balki bola rivojlanishi qonuniyatlariga doir bi­
lim lam i ham egallashi juda muhimdir. A na shunday qonuniyatlardan biri 
bolaning jism oniy va psixik rivojining uni o ‘rab turgan atrof-muhit bilan 
bog‘liqligidir. M azkur qonuniyat o ‘z navbatida m aktabgacha ta'lim m uas­
sasasi tarbiyachisining quyidagi ikkita muhim funksiyasini belgilab beradi:
1) bolalarni m uvafaqqiyatli tarbiyalash uchun zarur pedagogik shart- 
sharoitlar yaratish;
2) ularning hayotiy faoliyati xavfsizligini ta ’m inlash va salom atligini 
m ustahkam lash.
M aktabgacha ta 'lim m uassasasi tarbiyachisining bolalam i m uvafaq­
qiyatli tarbiyalash uchun zarur pedagogik shart-sharoitlar yaratish funk- 
siyasi bolani faollikka undash, uni rivojlantiruvchi tavsifdagi faoliyatga 
jalb etishni talab etadi. B olaning jism oniy va psixologik salom atligini 
m ustahkam lash haqida g 'a m x o ‘rlik qilish m aktabgacha yoshdagi tarbi­
yani oqilona tashkil etishning garovi b o ‘lib, m azkur yosh davri rivoji 
bolaning ijtimoiy holati. kayfiyati, em otsional ko'rinishlariga bevosita 
bog'liqdir. A na shu sababli tarbiyachi bolani o ‘rab turgan atrof-m uhitga 
e ’tiborli b o ‘lishi, bola hayoti va salom atligiga x av f soluvchi eng oddiy 
holatlarning ham oldini olishi lozim. Ya’ni, tarbiyachi bolalar bog'chasi 
m aydonchasi, o ‘yinchoqlar, m ebel jihozlarining bola b o ‘yiga m os kelish 
holatini m untazam nazorat qilib borishi; havo va suv tem peraturasini 
o ‘lchashi; bolalam i tayyorlash uchun m ash g 'u lo tlar vaqtini oldindan 
aniqlashi lozim. Shuni alohida t a ’kidlab o ‘tish joizki. tarbiyachining e ’ti- 
bor-sizligi, befarqligi uning kasbiy layoqatsizligining m uhim belgisidir.
Bolalar bilan ta ’lim-tarbiya ishlarini olib borish - m aktabgacha t a '­
lim muassasasi tarbiyachisining asosiy vazifasi. U ta ’lim-tarbiya ishlarini 
rejalashtirishni axboriy-uslubik hujjatlar bilan ishlash, bevosita tarbiyaviy 
ishlami o'tkazish va uning natijalarini tahlil etish asosida amalga oshiradi.
18

---