Sh. Sodiqova

Ikkinchi qoida.
Ota-onalarning tarbiyalovchi imkoniyatlariga isho- 
nish, ularning pedagogik madaniyati darajasi va tarbiyalashdagi faol- 
ligini oshirish. Ko‘pchilik ota-onalar psixologik jihatdan barcha talab- 
larni qabul qilishga tayyor bo‘lishsa ham, biroq shunday ota-onalar bor- 
ki, bolalarni tarbiyalashga m as’uliyat bilan yondashish va bu jarayonni 
chuqur tushunishga doir yetarlicha m a’lumotga va pedagogik tayyorgar- 
likka ega emas.
Uchinchi qoida.
Pedagogik takt, oila hayotiga nojo‘ya aralashishga 
yo'l qo‘yilmasligi. Tarbiyachi - rasmiy shaxs, biroq u o ‘z faoliyatida 
oila hayotining maxfiy tomonlariga, “boshqalar”dan sir saqlanadigan 
tomonlariga ham daxldor b o ‘ladi. Yaxshi tarbiyachi oila uchun begona 
bo" I may di. ota-onalar yordam qidirganlarida ularning bu vaziyatdan 
chiqishlariga ishonadi, maslahat beradi. Oila qanday bo'lishi, ota-onalar 
tarbiyachilar bilan qanday bo‘lishlariga qaramasdan, tarbiyachi hamma 
vaqt uddaburon, yordamga tayyor bo‘ lishi kerak. Oila haqidagi hamma 
narsaga yaxshi tomondan e’tibor qaratishi, tarbiv ada ota-onalarga yordam 
ko'rsatishi kerak.
268

---

To ‘rtinchi qoida.
Oilaviy muammolarni hal qilishga doir qaror qa­
bul qilishda ko‘tarinki ruh va kayfiyat, bolaning ijobiy sifatlari, oila 
tarbiyasining kuchli tomonlari, shaxsni muvaffaqiyatli rivojlantirishga 
tayanish. Tarbiyalanuvchining xarakterini shakllanishi qiyinchiliklarsiz, 
qarama-qarshiliklarsiz kechmaydi. Agar bu jarayon shaxs rivojlanishi 
qonuniyatining namoyon bo‘lishi sifatida idrok etilsa, u holda mazkur 
qiyinchilik, qarama-qarshilik, kutilmagan natijalar tarbiyachining saro- 
simaga tushib qolishiga olib kelmaydi. Hammamizga yaxshi m a’lumki, 
yuzaga kelgan pedagogik vazifalarni hal etishning о ‘nlab usullari mavjud, 
biroq ulardan faqat biri mazkur aniq vaziyat uchun to‘g‘ri bo‘lib chiqadi. 
Ana shuning uchun ham maktabgacha pedagogikaga tayyor ko‘rsatma 
sifatida emas, shaxsga samarali ta ’sir etishning umumiy qonunivatlari 
haqidagi fan sifatida qarash kerak.
Maktabgacha ta’lim muassasasi va oila o‘rtasida hamkorlik o‘rnatish- 
da mudira, pedagoglar jamoasi va ota-onalar birgalikda faol ishtirok 
etishlari lozim. Shundagina bola tarbiyasida kutilgan natijalarga erishish 
mumkin.
Ota-onalar bilan ishlashda quyidagi alohida ish shakllaridan foydala- 
niladi: suhbatlar, maslahatlar, oilalarga borish, ayrim ota-onalami bog‘- 
chaga taklif etish, alohida esdaliklar va ko‘chma papkalardan foydalanish.
Bolaning uyiga borishdan ko'zlangan maqsad-oila sharoiti, bolaning 
oiladagi xulqi, qiziqishlari, ota-onasi va oila a’zolari bilan tanishish, shu­
ningdek ota-onalami bola tarbiyasining samarali usullari bilan tanishtirish 
va oilaning bola tarbiyasidagi ijobiy tajribalarini o‘rganib, ommalash- 
tirishdir.
Tarbiyachi bolaning uyiga tekshiruvchi sifatida emas, balki do‘st, 
bola tarbiyasidek murakkab ishda yordam beruvchi sifatida borishi, oila 
a’zolari bilan nazokat va xushmuomalalik bilan munosabatda bo‘lishi ke­
rak. Tarbiyachi har bir oilaga har gal borishidan avval o‘z oldiga aniq 
maqsad qo‘yishi, qaysi mavzuda suhbatlashishini oldindan belgilab olishi 
lozim. Ota-onalarga beriladigan savollar puxta o‘ylangan bo‘lishi kerak.
Suhbat shunday tuzilishi kerakki, tarbiyachi bilan ota-ona bir-birlarini 
yaxshi tushunishlari, ular o‘rtasida ishonchli aloqa o ‘rnatilishi darkor. 
Oilaga borishdan oldin tarbiyachi shu o ilato ‘g ‘risida (ota-onalaming fe’l- 
atvori, oilaviy munosabatlar, bolaning rivojlanish darajasi) to‘g‘risida 
m a’lum tasavvurlarga ega bo‘lishi kerak. Tarbiyachi ota-onalar hurmati 
va ishonchini qozonmoq uchun avval ota-onalarga bolaning ijobiy
269

---

fazilatlari to‘g‘risida fikr, mulohazalarini bilib oladi va bolaning uyidagi 
hayotini qanday tashkil etish kerakligi, unga nimalarni o‘qib va hikoya 
qilib berish mumkinligi, bolaning kun tartibi, uni oila mehnatida qat- 
nashtirish, kattalarga hurmat rahida tarbiyalash kabi ta'lim-tarbiya ish- 
lari mazmuni va usullari bo‘yicha tavsiyalar beradi.
Albatta, tarbiyachining oila bilan olib boradigan ishida bolaning 
yoshi, imkoniyatlari, o ‘ziga xos xususiyatlari e ’tiborga olinadi.
Tarbiyachining ota-onalarga beradigan tavsiya va maslahatlari 
ishonarli bo‘lishi uchun ota-onalar yoki oilaning boshqa a’zolari mak­
tabgacha ta’lim muassasasiga taklif qilinadi. Bunda ota-onalar bolaning 
navbatchilik vazifasini qanday bajarayotganini yoki sayrga chiqishdan 
a w a l u qanday kiyinayotganini ko'radilar va bolalarining uquv va imko­
niyatlari ga ishonch hosil qiladilar.
Oilaga borishning maqsad va mazmuni tarbiyachining rejasi va hiso- 
botida, kundalik daftarida aks ettirilishi kerak. Tarbiyachi har bir bola­
ning oilasiga yiligi kamida 2 marta borishi kerak.
Ota-onalar bilan olib boriladigan ishlarning mazmuni rang-barang 
bo'lib. unda ayrim masalalar birgalikda muhokama qilinishi taqozo etadi. 
Masalan:
• bolalarni tarbiyalashda oilaning roli, ota-onalaming vazifasi to‘g‘ri- 
sidagi qonunlar, bolalarni maktabga tayyorlash haqida;
• maktabgacha tarbiya muassasalarining yillik ish rejasi to'g'risida:
• ota-onalar jamoatchiligining ishi haqidagi masalalar shular jumla- 
sidandir.
Bu masalalarni jamoa bo‘lib muhokama qilish uchun ota-onalaming 
guruhi va umumiy majlislari, maslahatlar, konferensiyalar, ota-onalar 
kechalari kabi ish shakllari jam oa ish shakllariga kiradi.