Sh. Sodiqova



Yüklə 7,72 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə62/175
tarix21.10.2023
ölçüsü7,72 Mb.
#130634
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   175
Sodiqova SH.Maktabgacha pedagogika

xotira
v a
xa yo l
katta a h am iy atg a ega. 
X o tira
inson h a y o tid a m u h im
rol o ‘y n aydi. B o la tu g ‘ilg an id a hech n arsan i bilm ay d i v a h ech n a rsa qila 
olm aydi. U rivoj lan ish n in g b irm u n ch a y u q o riro q d arajasig a k o ‘tarilib, 
b iro n bir fo y d ali ish q ilish u ch u n k o ‘p g in a b ilim v a m a lak alarn i eslab 
qolishi h am d a x o tirasid a saqlashi lozim .
X otiraning rivojlanishi b o laning h ay o t sharoitlariga, u n ing ta ’lim va 
tarbiyasiga b o g ‘liq. M aktabgacha ta ’lim yoshidagi bolalarning xotirasi 
k o ‘pincha beixtiyor tarzda b o ‘ladi, bunda bola buyum larni am aliy m ash- 
g ‘ulotlar yoki o ‘y in o ‘y n ash jaray o n id a o ‘z -o ‘zidan esda saqlab qola- 
di. M aktabgacha ta ’lim yoshida beixtiyor esd a saqlab qolish bilan birga 
ixtiyoriy eslab qolish kurtaklari h am paydo b o ‘la boshlaydi. B u o'zgarishlar, 
bolalar faoliyatining m urakkablashuvi kattalar talabining ortishi natijasida 
r o ‘y beradi. M asalan, kattalar boladan biror topshiriqni hozir em as, balki bir 
qancha v aqtdan keyin bajarishni talab qiladilar (buning uchun topshiriqni 
ixtiyoriy ravishda eslab qolish kerak) yoki b ir n ech a k u n oldin (m asalan, 
sayr vaqtida, dam olish kuni uyda) n im a b o ‘lganligini aytib berishni ta k lif 
qiladilar, buning uchun esa o ‘sha narsalarni y o d g a tu sh irish lozim .
R uhiy fao liy atn in g m axsus shakli -
xa yo l
m a k tab g ach a t a ’lim y o sh i­
dagi b o lalarn in g aqliy rivoj lan ish id a m u h im ro l o ‘yn ay d i. X ay o l ijodiy 
faoliyat u ch u n zarurdir, shuning u c h u n uni m a k ta b g a c h a t a ’lim y o sh id an
b o sh lab riv o jlan tirib b o rish k a tta ah am iy atg a ega. X ay o l b o lan in g hayoti 
jaray o n id a , u n in g fao liy atid a, ta ’lim v a tarb iy a ta ’sirida tark ib topadi.
B olaning xavoli u syujetli o ‘y in lar o ‘ynay b oshlaganida, ularga 
kattalar qiziqarli ertaklar aytib berganida, o ‘sha ertaklarga qiziqish orqali 
xayolning dastlabki alom atlari k o ‘rinadi. A m m o boladagi x ayollar k o 'p ro q
aniq vaziyatga b o g ‘liq b o ia d i (m asalan, q o ‘g ‘irchoq k o ‘rin ib qolsa, uni 
uxlatadi, m ash in a b o ‘lsa, b iro r n arsani tashiydi, k optok turgan b o ‘lsa, uni 
uloqtirib o ‘yn ay d i v a boshqalar).
91


M ak tab g ach a t a ’lim yoshining dastlabki b o sq ich larid a b o lalard a 
tasav v u r xayoli b o ‘ladi, h ayotiy tajribaning ortib borishi va tafak k u rn in g
rivojlanishi b ilan ijodiy xayol tarkib topadi. K ic h ik m aktabgacha t a ’lim
y oshidagi b o la u ch u n k o 'rg azm ali-h arak atli, k o ‘rg azm ali obrazli tafak k u r 
xosdir. B u n in g asosida s o ‘z, m antiqiy tafakkur, tushunchali tafak k u r 
rivojlantiriladi. Tarbiyachi bolalarda an alitik -sin tetik tafak k u r faoliyatini 
tark ib toptiradi, bu esa hodisalarni, v o q ealarn i ch u q u r anglab olish, ular- 
dagi m u h im v a m u h im b o ‘lm ag an tom onlarni ajratish g a o 'rg atad i.
K atta m ak tab g ach a ta ’lim y oshiga k elg an d a bolaning tajrib asi ortib, 
faoliyati m u rak k ab lash ad i v a buning natijasida b o la x ay o lid a sezilarli 
o ‘zgarish y u z b erayotganini kuzatish m um kin. B o la k o ‘rganlari, eshit- 
ganlari, ishlagan rasm lari, buyum lari to ’g 'ris id a m aro q bilan anch ag in a 
yax sh i hik o y a qilib berishi m um kin. B o lalarn in g bunday hikoyalari faqat 
real borliqni aks ettirib qolm ay, balki endi ularni ijodiy boyitib, hatto 
o ‘zgartirib ham hik o y a qilib berishlari m um kin.

Yüklə 7,72 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   58   59   60   61   62   63   64   65   ...   175




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin