Sharof rashidov nomidagi samarqand davlat universiteti huzuridagi ilmiy darajalar beruvchi ds
Yüklə 1,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
| (o‘z fikri va
qarashlariga ega xalq) qatlamini shakllantirish oson kechmadi. O‘zbekistonning birinchi Prezidenti Islom Karimov 2010 yil 12 noyabr kuni O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi hamda Senatining qo‘shma majlisidagi “Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi” nomli ma’ruzasida mazkur muammo xususida to‘xtalib, “davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari tomonidan qonun hujjatlarining ijro etilishi ustidan jamiyat, fuqarolik institutlari nazoratini amalga oshirishning tizimli va samarali huquqiy mexanizmini yaratishga qaratilgan “O‘zbekiston Respublikasida jamoatchilik nazorati to‘g‘risida”gi qonunni qabul qilish fursati yetdi” [10; 51-b.] , deb ta’kidlashida katta ma’no bor edi. Ammo obyektiv va subyektiv sabablarga ko‘ra bu qonunni ishlab chiqish va hayotga tadbiq etish ishlari sust kechdi. Shu sababli, davlatimiz rahbari Sh.M.Mirziyoyev Oliy Majlisga Murojaatnomasida to‘g‘ri tanqid qilganidek, “...bugungi kunga qadar davlat organlari faoliyati ustidan samarali jamoatchilik nazoratini amalga oshirishning aniq huquqiy mexanizmlari yaratilmagan. Bu esa nodavlat notijorat tashkilotlari tomonidan davlat organlari va mansabdor shaxslar faoliyatini xolisona baholashga xalaqit bermoqda [28; 6-b.] . 2018 yil 12 aprelda “Jamoatchilik nazorati to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi qonuni (O‘RQ-474-son) qabul qilindi. Umuman olganda ushbu qonun va boshqa me’yoriy huquqiy hujjatlar asosida bugungi kunda mamlakatimizda jamoatchilik nazoratining qanday huquqiy mexanizmlari yaratilmoqda va ularni ijtimoiy hayotimizdagi ahamiyati darajasi qanday kechmoqda? Bu kabi savollarga atroflicha to‘xtalish, mantiqan to‘g‘ri bo‘ladi. − O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 32-moddasida “O‘zbekiston Respublikasining fuqarolari jamiyat va davlat ishlarini boshqarishda bevosita hamda o‘z vakillari orqali ishtirok etish huquqiga egadirlar. Bunday ishtirok etish o‘zini 84 o‘zi boshqarish, referendumlar o‘tkazish va davlat organlarini demokratik tarzda tashkil etish, shuningdek davlat organlarining faoliyati ustidan jamoatchilik nazoratini rivojlantirish va takomillashtirish yo‘li bilan amalga oshiriladi”[1; 13-b.] − deb, belgilab qo‘yilgan. − O‘zbekiston Respublikasi “Jamoatchilik nazorati to‘g‘risida”gi qonunining 3-moddasida “O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari, shuningdek qonunchilikda belgilangan tartibda ro‘yxatga olingan nodavlat notijorat tashkilotlari, ommaviy axborot vositalari jamoatchilik nazorati subyektlaridir. Jamoatchilik nazorati − jamoatchilik kengashlari, komissiyalari va boshqa jamoatchilik tashkiliy tuzilmalari tomonidan qonunchilikka muvofiq amalga oshirilishi mumkin”[82] deyilgan. − O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Mamlakatimizda ijtimoiy- iqtisodiy sohadagi islohotlar ustidan jamoatchilik nazorati samaradorligini, shuningdek, fuqarolarning demokratik o‘zgartirishlardagi faolligini oshirishga oid qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi qarorida “Aholini jamoat va davlat ishlarini boshqarishga faol jalb etish, fuqarolarning huquqiy madaniyati va yuridik savodxonligini oshirish, fuqarolik jamiyatini rivojlantirish, davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ta’minlash, tegishli sohalarda davlat siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirishda”[82], jamoatchilik nazoratidan samarali foydalanish ko‘rsatilgan. − O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Davlat organlari va tashkilotlarining faoliyati ochiqligini ta’minlash, shuningdek, jamoatchilik nazoratini samarali amalga oshirishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi farmonida “Davlat organlari va tashkilotlari faoliyatining ochiqligi va shaffofligini, axborot olish erkinligini ta’minlash orqali jamoatchilik nazoratini takomillashtirishning ustuvor yo‘nalishlari”[82] keltirib o‘tilgan. − “Davlat organlari, xo‘jalik boshqaruvi organlari hamda ular mansabdor shaxslarining O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi va qonunlarini, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalari va ular organlarining qarorlarini, davlat dasturlarini ijro etish, shuningdek o‘z zimmalariga yuklatilgan vazifalar hamda 85 funksiyalarni amalga oshirish bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasining “Parlament nazorati to‘g‘risida”[82]gi qonuni – nafaqat jamoatchilik nazoratining huquqiy mexanizmlarini mustahkamlashga xizmat qildi, balki, ularning ijtimoiy mavqeini ham oshirdi. − O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Konstitutsiya va qonun ustuvorligini ta’minlash, bu borada jamoatchilik nazoratini kuchaytirish hamda jamiyatda huquqiy madaniyatni yuksaltirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi qarorida “Amalga oshirilayotgan islohotlar samaradorligini kuchaytirish, qonun ustuvorligini so‘zsiz ta’minlash, jamiyatda huquqiy ong va huquqiy madaniyatni yuksaltirish, fuqarolik jamiyatini taraqqiy toptirishda jamoatchilik nazoratining samarali shakllarini joriy etish”[82]ning tartib qoidalari ishlab chiqilgan. − O‘zbekiston Respublikasining “Nodavlat notijorat tashkilotlari faoliyatining kafolatlari to‘g‘risida”gi qonuning 10-moddasida “Nodavlat notijorat tashkilotlari davlat organlarining g‘ayriqonuniy qarorlari, ular mansabdor shaxslarining g‘ayriqonuniy harakatlari (harakatsizligi) ustidan bo‘ysunuv tartibida yuqori turuvchi organga yoki sudga shikoyat qilish huquqiga ega”[82] ekanligi belgilab qo‘yilgan. Bu o‘z navbatida jamoatchilik nazoratini olib borish huquqiga ega bo‘lgan nodavlat notijorat institutining huquqiy mexanizmlarini yanada mustahkamlaydi. − O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Davlat organlari huzurida jamoatchilik kengashlari faoliyatini tashkil etish chora-tadbirlari to‘g‘risida” qarori “Mamlakatda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish, davlat va jamiyat o‘rtasida ta’sirchan hamda samarali muloqotni yo‘lga qo‘yish, davlat organlari faoliyati ustidan jamoatchilik nazoratini amalga oshirishning mustahkam mexanizmlarini rivojlantirish, ular faoliyatining ochiqligi va shaffofligini, fuqarolik jamiyati institutlari bilan samarali hamkorlikni ta’minlash”[82]ning huquqiy mexanizmlari ishlab chiqilgan. − O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari xodimlarini ijtimoiy qo‘llab-quvvatlashga doir qo‘shimcha 86 chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi farmonida “Fuqarolar o‘zini o‘zi boshqarish organlarining jamiyatdagi o‘rni hamda rolini kuchaytirish, ularning aholi kundalik muammolari bilan ishlash va ta’sirchan jamoatchilik nazoratini amalga oshirishdagi mavqeini mustahkamlanishi”[82], ya’ni, uning huquqiy mexanizmini belgilab qo‘yilishi, jamoatchilik nazoratini olib borish vakolatiga ega institutsional tizim elementlarini jamiyatimiz hayotidagi o‘rni va mavqeini ko‘rsatadi. Umuman olganda, bugungi globallashuv davrida jamoatchilik nazoratining nafaqat huquqiy mexanizmlari rivojlanmoqda, balki, ularning subyektiv elementlari ham taraqqiy etib bormoqda. Xususan, Gʻarb mamlakatlarida jamoatchilik nazorati, uning ijtimoiy-huquqiy mexanizmlari birmuncha yuqori bosqichlarda ketmoqda. Yüklə 1,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|