Sharof rashidov nomidagi samarqand davlat universiteti huzuridagi ilmiy darajalar beruvchi ds

I.2§ Jamoatchilik nazoratini ta’minlash zaruratini yuzaga keltiruvchi 
omillar. 
Demokratik islohotlar olib borish, xalq manfaatlari ustuvor bo‘lgan jamiyat 
qurish, “xalq davlat idoralariga emas, aksincha davlat organlari xalqqa xizmat 
etishini ta’minlash” yo‘lini tanlagan har qanday mamlakat davlat organlari faoliyati 
ustidan jamoatchilik nazoratini o‘rnatmasdan turib, nafaqat ichki siyosatini, balki, 

---

26 
tashqi 
(geosiyosiy)
[104] imidjini ham yarata olmaydi. Chunki, bugungi globallashuv 
jarayonida inson omilining tez sur’atlar bilan o‘sib borayotganligi, ilm-fan yutuqlari 
ommalashib, inson manfaatlari ustuvor bo‘lgan jamiyatning rivojlanishi “foni”da 
“barcha imkoniyatlar faqat inson uchun” shiori ostida kechmoqda. Shunday ekan, 
bu davrda xalq va davlat o‘rtasidagi murosa muvozanatiga erishish eng to‘g‘ri 
yo‘ldir. Bu jarayonni tashkillashtirishning birinchi bosqichi − davlat organlari 
faoliyati ustidan tizimli jamoatchilik nazoratini o‘rnatishga qaratilgan ijtimoiy-
huquqiy mexanizmlarni ishlab chiqish va amaliyotga tadbiq etish hisoblanadi[104].
Mustaqillikning ilk yillaridan boshlab, mamlakatimiz ijtimoiy hayotida 
chuqur demokratik islohotlar olib borishga kirishildi. Jumladan, Davlat hokimiyati 
va boshqaruvi organlari tomonidan qonun hujjatlarining ijro etilishi ustidan jamiyat, 
fuqarolik institutlari nazoratini amalga oshirishning tizimli va samarali huquqiy 
mexanizmini yaratishga qaratilgan “O‘zbekiston Respublikasida jamoatchilik 
nazorati to‘g‘risida”gi Qonunni qabul qilish fursati yetdi[10; 51-b.] deb, bu 
tizimning ilmiy-metodologik asoslarini ko‘rsatib berish asnosida Islom Karimov, 
jamiyat taraqqiyoti uchun jamoatchilik nazorati tizimini o‘rnatish qay darajada 
zarurat ekanligini quyidagicha izohlaydi:
Birinchidan,
hayotimizda axborot erkinligini ta’minlash, davlat va boshqaruv 
organlari faoliyati ustidan jamoatchilik nazoratini o‘rnatishda ommaviy axborot 
vositalarining rolini kuchaytirish, ularni odamlarning o‘z fikr va g‘oyalarini, sodir 
bo‘layotgan voqea-hodisalarga o‘z munosabati va pozitsiyasini erkin ifoda etadigan 
minbarga aylantirish bugungi kunda eng dolzarb vazifamiz bo‘lib qolmoqda[10; 
188-b.]. 
Ikkinchidan,
eng muhim ijtimoiy-iqtisodiy dasturlarimizni amalga oshirish, 
aholi turli qatlamlarining huquq va erkinliklari, manfaatlarini himoya qilish, davlat 
hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyati ustidan jamoatchilik nazoratini amalga 
oshirishning samarali huquqiy mexanizmlarini yaratish borasida fuqarolik jamiyati 
institutlari va davlat tuzilmalari o‘rtasida ijtimoiy sheriklikni yanada mustahkamlash 
bo‘yicha qonunchilikni, huquqni qo‘llash amaliyotini takomillashtirish masalalariga 
alohida ehtiyoj ortib bormoqda[10; 159-b.]. 

---

27 
Uchinchidan,
qonunlar loyihalari, ayniqsa, aholining hayotiy muhim 
manfaatlari, ijtimoiy huquqlariga bevosita daxldor bo‘lgan qonunchilik hujjatlari 
muhokamasiga jamoatchilikni keng jalb etish, jamoatchilik fikrini o‘rganish hamda 
qonun ijrosi ustidan jamoatchilik nazoratini tashkil etish mexanizmini yanada 
mustahkamlashni davrning o‘zi taqozo etmoqda[12; 135-b.]. 
O‘zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti Islom Karimov tomonidan 
Oliy Majlis Qonunchilik palatasi va Senatining 2010 yil 12 noyabrda o‘tkazilgan 
qo‘shma majlisidagi “Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada 
chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi”ni qabul qilishga 
bag‘ishlangan ma’ruzasida “O‘zbekiston Respublikasida jamoatchilik nazorati 
to‘g‘risida”gi Qonunni qabul qilish borasida ilgari surgan g‘oyalari asosida, 2018 yil 
12 aprelda “Jamoatchilik nazorati to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi 
Qonunni