140
gan siymolardir. So‘fiylikning ilm va naqshbandiya tariqati zaminida
turgan shoir har doim mehnatni ulug‘lagan.
turkiy islomiy sivilizatsiya vakili bo‘lgan navoiyning bunday
katta badiiy qudrati haqida uning ustozi
Abdurahmon Jomiy gapirar
ekan: «Ravnaqdan qolib ketgan va xorlik burchagidan o‘rin olgan
turkiy so‘zga yangidan hayot berdi. Uni ijod maydoniga olib chiqdi.
U forsiy tilda yozganda, boshqalarda so‘z aytishga majol qolmasdi.
Bu mo‘jizakor nazm qarshisida Nizomiy kim-u Xusrav kim bo‘ldi?!» –
deydi.
navoiyning sivilizatorlik roli yana shundaki, qator turkiy xalqlar
shoirlari forsiyda qalam tebratish an’analarini to‘xtatib, uning ketidan
ergashib, o‘z etnosi tilida ijod qila boshladilar. masalan, Ozarbayjon
shoirlari navoiyga qadar forsiygo‘y bo‘lsalar, so‘ngra
Fuzuliydan
Nobariygacha ozar turkiysiga o‘tganlar. Ozarbayjonda navoiy turkiy
adabiyot asoschisi tarzida qadrlanadi.
navoiydan keyin temuriylar davri
sivilizatsiyasi maqomida
faoliyat ko‘rsatgan shaxs – bu temuriy sulola vakili
Zahiriddin
Muhammad Bobur edi. u mashhur lashkarboshi
1
,
o‘zga yurtda yangi
saltanat
yaratgan
2
ma’rifatparvar davlat arbobi
3
, g‘oyat nozikta’b
ijod sohibi,
zukko olim, mamlakat obodonligiga rahnamo sifatida
movarounnahr, xuroson va hindiston xalqlari tarixiga kirgan.
markaziy Osiyodagi ikkinchi renessans davri namoyondalari ham
olam sivilizatsiyasining rivojlanishiga salmoqli ta’sir ko‘rsatdi va
ko‘rsatib kelmoqda.
Asosiy tushunchalar
•
Tu
ron – geografik va tarixiy-etnografik nom bo‘lib, Yer
yuzidagi katta pasttekislikni, turklar yurti, dehqonchilikka o‘tib
ulgurmagan chorvadorlarning hududiy atalishi va irqiy oraliq
kichik guruhni ifodalaydigan tushuncha.
1
Rus sharqshunosi n.i.veselvskiy yozgandi: «bobur botirligining cheki
bo‘lmagan. uning butun hayoti jasorat namunalari bilan to‘lib-toshib yotibdi».
2
Rajiv gandi: «Farg‘onalik mard nozik didli
bobur ismli yigit gang
tekisliklarigacha yetib kelgan, buyuk boburiylar
sulolasi deb atalgan salta-
natimizga asos solgan», – degan edi.
3
«Osiyodagi hukmdorlar ichida bobur singari genial va talantga ega
kishilarni kamdan-kam uchratamiz», – deb yozgan edi erskin.
Dostları ilə paylaş: