Shaxs va jamiyat
Yüklə 1,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
| qadimgi Sharqdagi
payg‘ambarlik harakati uchinchi bo‘lim. Sivilizatsiyalar – ijtimoiy-madaniy jarayon www.ziyouz.com kutubxonasi 121 yarimoroli, xususan, uning janubida arxeologik qazishmalarda tasdiqlangan qadimda yuksak sivilizatsiya bo‘lganligini ham har doim nazarda tutish lozim. Jahoniy maqomdagi dinning ana shunday zaminda maydonga kelishi, ko‘rinib turibdiki, o‘zining ratsional izohiga ega. yangi dinning kelib chiqishi omillaridan biri yana shu bo‘ldiki, arabistonda vii asr boshlarida yangi xudo va haqiqatni topishga intilgan ko‘pgina hanif – targ‘ibotchilar bo‘lgan edi. ulardan biri va eng qobiliyatlisi bo‘lgan Muhammad yagona, qodir, mehribon va rahmdil Allohga itoat qilish, u ko‘rsatgan yo‘ldan chiqmaslik, adolatpeshalik va hokazo qadriyatlarni targ‘ib qilib, Rasululloh, ya’ni, xudoning elchisi darajasiga ko‘tarildi. u arablarni birlikka chaqirdi. xalq esa oxir-oqibatda muhammad dinini qabul qildi. bu bilan yangi bir jahoniy sivilizatsiyaning poydevor toshi qo‘yildi. islom barcha musulmonlarni o‘zaro birodar deb hisoblaydi. uning har bir e’tiqod etuvchi uchun oddiy va bajarilishi qat’iy bo‘lgan, yakkaxudolikka asoslangan qoidalari dindorlarni haqiqiy jannatga erishishi «Qur’on»da yuksak badiiyat va betimsol poetik tarzda ifodalangan. qur’on musulmonlar uchun nafaqat ilhom manbasi, ayni vaqtda, urf-odatlar, axloq-odob va qonunlar majmuasidir. boshqa mahalliy dinlardan farqli holda islomda cherkov ham, kashish yoki pop ham yo‘q, balki maxsus yig‘ilish joyi – masjid bo‘lib, unda jome’ namozi o‘qiladi va imomlar tomonidan «qur’oni karim» oyatlari tilovati amalga oshiriladi. bu din avvalboshdan yozma manbasiga – barcha musulmonlar uchun muqaddas bo‘lgan – qur’onga ega. musulmon dini qaror topishi bilan birga bu dinga tayangan davlat ham maydonga keldi. uning boshida dastlab payg‘ambarning o‘zi, so‘ngra ketma-ket dastlabki to‘rt xalifa turdilar. keyin hokimiyatga Ummaviylar, 750-yilda Abbosiylar sulolasi keldi. Ratsional nuqtayi nazardan tushuntirish mushkul bo‘lgan jihat shundaki, arabis- tondagi shart-sharoitlar zaminida ke- lib chiqqan islom dini qanday qilib Yüklə 1,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|