Shaxs va jamiyat
Yüklə 1,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
| «Tizimiylik»
tushunchasi hozirgi jahon hamjamiyati To‘rtinchi bo‘lim. hozirgi dunyo www.ziyouz.com kutubxonasi 199 «Shimol», «G‘arb», «Sharq» va «Janub» 1/6 qismida, keyinroq qator mamlakatlarda amalda qo‘llanishi insoniyatga dahshatli zarar keltirgan eksperiment bo‘lib tarixga kirgani hozirda hammaga ma’lum. hozirgi vaqtda amerikalik olim E.Vallerstaynning jahon tizimi nazariyasi xiyla asosli, deb qabul qilingan. unga ko‘ra insoniyat tarixining paydo bo‘lganidan agrar jamiyatlargacha bo‘lgan «minitizm» bir qancha avvalgi «minitizm»lardan tashkil topib agrar ishlab chiqarishga asoslangan «jahoniy saltanatlar» va yevropada xvi asrdan boshlangan «jahoniy tizim» «jahon iqtisodiyoti» davrida bozor munosabatlari yo‘li bilan boshqaruv birinchi o‘ringa chiqqan bosqichlari farqlanadi. i. vallerstayn nazariyasida yana ko‘r- satiladiki, kapitalizm o‘zining barcha imkoniyatlarini namoyon etib rivojlanishi ketma-ketligiga ko‘ra uchta – «Markaz» (yadro), «Markazdan yarim uzoqlikda» va «Markazdan uzoqda»gi qismlardan iborat bo‘ladi. agar dastlab yevropada va, umuman, Jahonda Gollandiya «Markaz»ni tashkil etgan bo‘lsa, bu rolni xviii– xix asrlarda Angliya, xx asrda esa Amerika Qo‘shma Shtatlari bajardi. bu mamlakatlarda tegishli tarzda sanoat rivojlanishi darajalari va ularning dunyoda tutgan o‘rni belgilangan. hozirgi vaqtda «Markaz»ga mansub davlatlar turkumida o‘ta rivojlangan shimol (yevropa markazi, g‘arbi va shimoli hamda shimoliy amerika) va yuksak rivojlangan G‘arb (yevropaning qolgan davlatlari) hamda Sharqdagi Yaponiya, Janubiy Koreya, Singapur, Isroilni farqlash lozim. bulardan tashqari Sharqda intensiv rivojlanayotgan yangi davlatlar – Malayziya, Tailand, Indoneziyani ko‘rsatish mumkin. bularning birinchilarida sarmoya va jon boshiga ko‘p va sifatli mahsulotlar ishlab chiqariladi. ishlab chiqarish eng yangi va juda murakkab texnologiyalarga asoslangan. shunga ko‘ra ular mahsulotlariga dunyoning istagan joyida talab kattadir. bundan tashqari, hozirgi xalqaro hamjamiyatning asosini transmilliy korporatsiyalar (tmk) va transmilliy banklar (tmb) tashkil etadi. ularning soni 40000 ta bo‘lib, 200000 ta filiali bilan 150 ta mamlakatda faoliyat ko‘rsatadi. ular eng yuksak rivojlangan mamlakatlarga tegishlidir. «Ekson», «IMB», «Djeneral motorz», «Ford» (AQSH), «Xitachi», «Mitsui», «Mitsubisi», «Sumitomo» Yüklə 1,97 Mb. Dostları ilə paylaş:
|