Shifrlash

SA shifrlash algoritmi. RSA shifrlash algoritmi. Diffi va Xelman kritografiya sohasida yangicha yondashishni targ‘ib qilib, ochiq kalitli kriptotizimlarning barcha talablariga javob beradigan kriptografik algoritm yaratish taklifi bilan chiqdi. Birinchilardan bo‘lib bunga javoban 1978 yil Ron Rayvets (Ron Rivest), Adi Shamir (Adi Shamir) va Len Adlmen (Len Adlmen)lar shu vaqtgacha tan olingan va amaliy keng qo‘llanib kelingan ochiq kalitli shifrlash algoritm sxemasini taklif qildi va bu algoritm ularning nomi sharafiga RSA algoritmi deb ataldi. RSA algoritmi faktorlash murakkabligiga asoslangan shifrlash algoritmi hisoblanadi[6].
Rayvest, Shamir va Adlmen tomonidan yaratilgan sxema daraja ko‘rsatkichiga asoslangan. Ochiq matn bloklarga ajratilib shifrlanadi, har bir blok ba’zi berilgan n sonidan kichik bo‘lgan ikkilik qiymatga ega bo‘ladi. Bundan kelib chiqadiki blok uzunligi log₂ (n) dan kichik yoki teng bo‘lishi kerak. Umuman olganda amaliyotda blok uzunligi 2^k ga teng deb olinadi, bu yerda 2^k < n≤ 2^k+1. Ochiq matn - M bloki va shifrlangan matn - С bloki uchun shifrlash va deshifrlash quyidagi formula bilan hisoblanishi mumkin.
M=M^e mod(n), M=C^d mod(n)= (M^e )^dmod(n)=M^ed mod(n)
Jo‘natuvchi ham, qabul qiluvchi ham n ni qiymatini bilishi kerak. Jo‘natuvchi e ni qiymatini, qabul qiluvchi esa faqat d ni qiymatini bilishadi. Ushbu sxema ochiq kalitli shifrlash algoritmi hisoblanadi, KU={e,n}- ochiq kalit va KR={d,n}-maxfiy kalit hisoblanadi. Bu algoritm ochiq kalit yordamida shifrlanishi uchun, quyidagi talablar bajarilishi kerak[4,5,6,8].

Deshifrator (frans. dechiffrer -maʼnosini yechmoq) — xabarlarni oʻqiydigan (dekodlaydigan) va undagi axborotlarni qabul qiluvchi tizim tiliga (kodiga) oʻtkazadigan qurilma; aloqa, telemexanika, radiolokatsiya qurilmalari va b.da beriladigan axborot signallarini nazorat qiladi. D.ning kirish qismiga kelgan axborotlar oʻzgartiriladi (deshifrlanadi) va chiqish qismida axborot mazmunini ifodalovchi signalga aylanadi. D. kiri-shidagi signalga chiqishidagi muayyan signal mos keladi. D. telegraf apparatlari, telefon aloqasi, telemexanika, hisoblash texnikasi, radiotexnika va oʻlchash texnikasida qoʻllaniladi.
Adabiyot

Deshifratorlar va shifratorlar raqamli kodlarni ơzgartirish uchun xizmat qiladi.Deshifrator n kirishga va 2n chiqishga ega bơlgan kombinatsion qurilmabơlib, kirishdagi har bir kod kombinasiyasiga mos ravishda chiqishlardan faqat bittasida «1» signali xosil bơladi.