Щзбекистон республикаси олий

15 – Ma’ruza
Bug’ qozondagi suv holatini o’zgarishi


Reja:
1. Suvni qaynashining jarayoni.
2. Issiqlik almashinuvi.
Tayanch so’z va iboralar.
Pufakchaning ichki radiusi, Issiqlik uzatish koeffitsienti, kondensat, kondensat sarfi, Issiqlik kondensatsiya, qatlamli kondensatsiya, tomchilash kondensatsiya, kondensatsiyaning issiqligi, vertikal trubada tomchilash kondensatsiyasi.


15.1. Suvni qaynashining jarayoni.
Bug’ qozondagi suvga biror miqdordagi Issiqlik uzatilsa,uning agregat holati o’zgaradi. Suvning qaynash temperaturasi to’yingan bug’niki T_tb ga teng, ya’ni Ts=Ttb bo’lganda suv hajmida bug’ bo’lishi mumkin emas va Issiqlikning uzatilishi tabiiy konveksiya bo’yicha ruy bera olmaydi. CHunki suyuqlik hajmidagi suv bug’i pufakchasi ichidagi bosim P_p pufakcha sirtiga ta’sir qilayotgan suv bosimi R_s va sirt taranglik kuchi yig’indisiga teng bo’ladi.
Ma’lumki, P_p>P_tb bo’lsa T_p>T_tb sharti bajarilganda, hech bo’lmaganda T_p=T_s bo’ladi. Suvning qaynashi uchun T_s>T_tb shart bajarilishi kerak. SHunda sirt taranglik kuchi asosiy bo’lib, pufakga bosimning orttirmasiga qaynash bog’liq bo’ladi, ya’ni ΔP qancha katta bo’lsa, suv shuncha tez qaynaydi.SHunda ΔT_s=T_s-T_tb ham katta bo’ladi.
(15.1)
bunda: σ - sirt tarangligi kuchi;
R - pufakchaning ichki radiusi, m
Demak, bug’ pufakchasining radiusi qancha kichraytirilishidan qat’iy nazar, ma’lum R_kr (kritik radius)da pufakcha ichidagi P_s=ΔP bosimlar yig’indisi biror T_s=T_tb=ΔT_s temperaturada bosimiga tenglashadi.
Shunda P_p>P_s=ΔP bo’lganligidan pufakcha radiusi ortib boradi, ya’ni shishadi. P_kr>P bo’lganda pufaklar sirt taranglik kuchi hisobiga siqiladi va ular suyuqlik bilan qo’shilib ketadi.Tahlildan shunday fikr kelib chiqadi: pufaklar radiusi noldan boshlanganda suyuqlik hech vaqt qaynamagan bo’lar edi.
Issiq sirtga beriladigan Issiqlik miqdori ortib borganida gaz pufakchalarining hosil bo’lishi jadallashadi va ma’lum temperaturada suyuqlik va Issiq sirt o’rtasida bug’ parda pydo bo’ladi. SHunday holat o’rinli bo’lganda issiq sirt bilan suyuqlik o’rtasida bug’ pufakchalari orqali Issiqlik almashinuvi va bug’ hosil bo’lishi jadallashadi lekin, bug’ pufakchalarining Issiqlik o’tkazuvchanligi yomon bo’lganligidan bug’ pardasi Issiqlik almashinuviga to’sqinlik qiladi.