Siffeyn müharibəsinin səBƏBLƏri imam (ə)-in müaviyəYƏ QƏti söZÜ

İYİRMİ İKİNCİ FƏSİL

NƏHRƏVAN MÜHARIBƏSI, YAXUD QURANLARIN NIZƏYƏ VURULMASI SIYASƏTININ ÖZ ARDINCA GƏTIRDIYI XOŞAGƏLMƏZ NƏTICƏLƏR

Müaviyə və onun "ayrılmış əqli" olan Əmr Asın namərdcəsinə və alçaq siyasətləri çox acı nəticələr verdi. Bu siyasəti tökən elə ilk gündən onun dəhşətli nəticəsini bilirdi və həkəmiyyətdə qələbə çalacağına tam əmin idi. Bu siyasəti qiymətləndirməkdə yalnız bunu bilmək kifayətdir ki, məhz onun sayəsində düşmən öz qədim arzularına çataraq bəzi nəticələr əldə etdi ki, onlardan bir neçəsini qeyd etmək olar:

1-Müaviyənin Şama hakimliyi təsbit olundu və o əyalətin ətraf məntəqələrindəki bütün valilər ona itaət etməyi səmimi-qəlbdən qəbul etdilər, bəzi səbəblərə görə Əli (ə)-a azacıq meyilli olanlar da ondan tamamilə ayrılıb Müaviyəyə qoşuldular.

2-Imam qələbənin bir addımlığında ola-ola qələbədən kilometrlərlə uzaqlaşdı və onu yenidən qazanmaq o qədər də asan deyildi. Çünki, o həzrətin ordusunda cihad ruhiyyəsi tamamilə sönmüşdü, onlarda əvvəlki kimi cihada qarşı şövq və şəhadət arzusundan heç bir əsər-əlamət yox idi.

3-Müaviyənin süqut etməkdə olan ordusu yenidən təşəkkül taparaq, necə deyərlər, "ikinci nəfəs" əldə etdi və Iraq əhalisinin ruhiyyəsini zəiflətmək üçün kütləvi şəkildə qarətçiliyə, soyğunçuluğa başladı ki, bununla da məntəqənin təhlükəsizliyini aradan aparıb mərkəzi hökuməti ölkə təhlükəsizliyini təmin etməyə qadir olmamaqda müttəhim etsin.

4-Hər şeydən də pisi Iraq ordusunda ikitirəliyin yaranması idi: bəziləri həkəmiyyəti qəbul etdi, bəziləri isə onu küfr və günah hesab edərək Imam (ə)-ın tövbə etməsinin vacib olduğunu, əks halda ona itaət etməkdən boyun qaçırıb onunla–Müaviyəyə qarşı olduğu kimi–mübarizəyə qalxacaqlarını dedilər.

5-Məhz bu tərzi-təfəkkür sayəsində Imam (ə) Kufəyə gələndən sonra, həkəmiyyətlə müxalif olanlar (o dövrün hökumətinin müxalifləri kimi) bu şəhəri tərk edərək Kufədən iki mil məsafədə bir yerə yığışdılar. (Halbuki əvvəldə özləri həkəmiyyətin tərəfdarı idilər və Imam (ə) da onların təzyiqi altında, həmçinin öz batini əqidə və meylinin əksinə olaraq ona rəy vermişdi.)

Hələ Siffeyn müharibəsinin ağır yaraları sağalmamış "Nəhrəvan" adlı digər bir fitnəli müharibə başladı. Bu qrupun zahirdə darmadağın edilməsinə baxmayaraq, onun tör-töküntüləri ara-sıra qiyamlara əl atırdılar. Bu təhriklərin nəticəsində 40-cı ilin Ramazan ayının 19-cu gecəsində Əli (ə) xəvaricin hiyləsinin qurbanı oldu və ibadət mehrabında şəhid edildi. Beləliklə, Imam (ə) öz xilafəti dövründə üç böyük və dəhşətli müharibə ilə qarşılaşdı.

Birinci müharibədə əks-tərəf Təlhə və Zübeyr kimi əhd-peyman pozanlar idi. Onlar Ümmül-möminin Ayişənin heysiyyətini (və əslində Peyğəmbərin heysiyyətini) oyun-oyuncağa çevirərək qanlı bir müharibə törətdilər, axırda da darmadağın edildilər. Ikinci müharibədə əks-tərəf Müaviyə idi. O da Osmanın intiqamını almağı bəhanə edərək Imam (ə)-ın itaətindən çıxdı və mühacirlə ənsarın seçdiyi mərkəzi hökumətə qarşı qiyam edərək haqq-ədalət yolundan azdı. Üçüncü müharibədə əks-tərəf Imam (ə)-ın qədim dostları idilər. Belə ki, onların alınları çoxlu ibadət etməkdən qabar bağlamışdı, Quran tilavəti səsləri hər yerə yayılırdı. Bu qrupla aparılan müharibə əvvəlki iki müharibədən qat-qat çətin idi. Lakin Imam (ə) aylarla səbir etdikdən, çıxış edib müzakirə üçün tanınmış şəxsiyyətləri göndərdikdən sonra onların islah olunmalarından ümidini tamamilə kəsdi və onlarla müharibəyə başladı, o həzrətin öz ifadəsi ilə desək, "Fitnənin gözünü hədəqədən çıxartdı."

Müqəddəslik donu geyən bu insanlarla müharibə etmək qüdrəti Imam (ə)-dan başqa heç kimdə yox idi. Lakin Əli (ə)-ın islamdakı dəyərli xidmətləri, hicrəti, Peyğəmbər (s) dövründə döyüş meydanlarında canından keçməsi, həyatı boyu zöhd və paklığı, dərin elm və biliyi və güclü məntiqi ona, tam qətiyyətlə və tərəddüdə yol vermədən fəsadın kökünü kəsmək səlahiyyəti verirdi.

Bu üç qrup islam tarixində "nakisin" (əhd-peyman pozanlar), "qasitin" (haqq yolundan çıxanlar, zülm edənlər), "mariqin" (haqdan azanlar və dindən çıxanlar) adı ilə tanınmışlar. Bunlara belə ad qoyulmasının səbəbi Peyğəmbər (s)-in dövrünə qayıdır. Məhz o həzrətin özü bu üç qrupu belə vəsf etmiş, Əli (ə)-a və başqalarına xatırlatmışdı ki, Əli (ə) bu üç qrupla vuruşacaqdır. Peyğəmbər (s)-in bu sözləri onun qeybi xəbərlərindən biridir. Islam mühəddisləri o həzrətin sözlərini müxtəlif kitablarda qeyd etmişlər. Biz də nümunə olaraq onlardan birini qeyd edirik: Əli (ə) buyurur: "Peyğəmbər (s) mənə əmr etmişdir ki, nakisinlər, qasitinlər və mariqinlərlə müharibə aparam."

Ibni Kəsir (774-cü h.q ilində vəfat etmişdir) özünün "Tarixi-Bağdad" adlı kitabının 8-ci cildinin 340-cı səhifəsində bu rəvayətlərdən bir qismini toplamış, o cümlədən qeyd etmişdir ki, Peyğəmbər (s) Ümmü Sələmənin evinə daxil oldu. Sonradan Əli də gəldi. Peyğəmbər üzünü Ümmü Sələməyə tutub dedi:–"Ey Ümmü Sələmə, Allaha anda olsun ki, bu (yəni Əli) məndən sonra nakisinlər, qasitinlər və mariqinlərlə müharibə edəcəkdir."²⁴¹

Hədis və tarix kitablarına müraciət etməklə yuxarıdakı hədisin düzgünlüyü tamamilə isbat olunur. Buna görə də bu barədə yalnız bunu qeyd edirik ki, böyük tədqiqatçı mərhum Əllamə Əmini "Əl-Qədir" kitabında (3-cü cild, səh.188-195) "Minhacus-sünnə" kitabından nəqlən bu hədisin mənbəyinin bir hissəsini cəm etmişdir.

Mariqinlərin tarixi sübut edir ki, onlar həmişə dövrün hökumətlərinə qarşı müharibə aparmış, heç bir hökumətə tabe olmamış, nə bir hakimi, nə də bir hökuməti rəsmiyyətlə tanımamışlar. Onların nəzərində Əli (ə) kimi adil hakimlə Müaviyə kimi fasiq və azğın bir hakimin heç bir fərqi yox idi. Həmçinin onlar Yəzid (lənətullah əleyh) və Mərvanla Ömər ibni Əbdül-əzizə eyni münasibət bəsləyirdilər.